سیاست خارجی، راهنمای موضعگیری در جهان است. به عبارت دیگر دربرگیرنده مجموعهای از اهداف بینالمللی و راههای رسیدن به آنها برای اعضای جامعه بین المللی یعنی کشورها می باشد. سیاست خارجی(Foreign Policy) عبارت است از یک استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرحریزی شده توسط تصمیمگیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین المللی است. بنابراین علاوه بر آن که سیاست خارجی کشورهای مختلف، با هم متفاوت است، سیاست خارجی یک کشور نیز در طی زمان، تغییر میکند. معمولا اهداف را، تصمیم گیرندگان رسمی دولت ها انتخاب میکنند تا یا وضع بین المللی موجود را به نفع منافع ملی خود تغییر دهند و یا در حفظ آن بکوشند. اهداف سیاست خارجی حاصل تحلیل مقاصد و وسایل نیل به اهداف می باشد که به صورت هدف های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای تصمیم گیران عرصه سیاست خارجی قابل پیگیری است.
هم چنین برای بررسی سیاست خارجی، الگوها و مدل های گوناگونی چون مدل استراتژیک(منطقی)، مدل بوروکراتیک، مدل تطابق و سازواری، مدل سیستمی و مدل فزاینده وجود دارد.
کتاب حاضر تالیف دکترسید رضا موسوی نیا به بررسی الگوی های تصمیمگیری سیاست خارجی ایران در دو دوره پهلوی دوم(۱۳۵۷-۱۳۴۲) و جمهوری اسلامی(۱۳۶۸-۱۳۵۸) و مقایسۀ آن دو با یکدیگر می پردازد. این که چگونه ساختارهای عقلایی و نیز چگونگی درک سیاست سازان از منافع ملی و اولویتهای سیاست خارجی (ساختار ذهنی تصمیم گیران) بر تصمیم آنها تأثیر میگذارد.
نویسنده با اصلاح و ترکیبی خاص از دو نظریه اکتشاف چندگانه (Poliheuristic Approach) و نظریه محاسبه شناختی(Cognitive Calculus Approach)، برای توضیح الگویهای تصمیمگیری سیاست خارجی ایران، چارچوب تحلیلی شناختی ـ عقلایی(Cognitive- (Rational Approach را ارائه میکند که با آن میتوان فهمی از الگویهای تصمیمگیری سیاست خارجی در هر دو دورۀ پهلوی دوم و جمهوری اسلامی را به دست آورد.
انتشارات دانشگاه مفید در راستای رسالتی که در زمینه تقویت و گسترش زیرساختهای پژوهشی در عرصه علوم انسانی با رویکرد اسلامی دارد، اقدام به انتشار این اثر پژوهشی نموده و آن را با امید به اعتلای روز افزون این شاخه از علم و رسیدن به جایگاه در خور توجه در رشد و توسعه دانش و معرفت نظری و عملی جامعه اسلامی، به تمامی دوستداران علم و دانش تقدیم می کند و از تلاش نویسنده محترمآقای دکتر موسوی نیا، ارزیاب محترم جناب آقای دکتر مسعود موسوی شفایی و هم چنین مدیر وقت گروه علوم سیاسی جناب آقای دکتر سید محمد علی حسینی زاده، جناب آقای فیروزآبادی مدیر سابق انتشارات و تمام عزیزانی که در مراحل مختلف آفرینش این اثر همکاری نموده اند خاضعانه سپاسگزاری می نماید و پذیرای نظرات اصلاحی یا تکمیلی و هم چنین نقد و بررسی آثار منتشره با رعایت اصول علمی می باشد.
انتشارات دانشگاه مفید