نابغه دیوانه

درباره نبوغی که صاحبش را به‌شدت شکنجه می‌دهد، چه می‌دانید؟ از نابغۀ دیوانه‌ای به نام هانتر اس. تامپسون پرسیدند چطور کارهای زیرکانه و برجسته انجام می‌دهد. اگرچه جوابش اندکی دلسردکننده بود اما گفت: «من مخالف مواد مخدر، الکل، خشونت یا بدرفتاری با دیگران هستم. من به آن‌ها معتاد بودم، اما ترکشان موجب شکوفایی نبوغ من شد.» ای کاش می‌شد بگویم نکته عجیب و جالب این کتاب الهام گرفتن ناگهانی از نبوغ بود، اما در واقع این کتاب در محیطی پر از ناامیدی مطلق و شرمندگی پا گرفت. شرمندگی از آن جهت که در گوشه‌ آپارتمانم دراز می‌کشیدم و سعی می‌کردم آثار عیاشی و خوشگذرانی با مواد مخدری چون شیشه را دور بریزیم، اعتیادی که فکر می‌کردم مدت‌ها پیش ترک کرده‌ام. ناامیدی به این دلیل که خستگی، بی‌خوابی و افسردگی کم‌کم جای شادی را می‌گرفتند. معتادان به شیشه به دلایلی که شاید بدانید، این روزها را روزهای خودکشی می‌نامند. حال اگر فکر می‌کنید در چنین محیطی فرصت پرورش نابغۀ خلاق کم است، تا‌حدودی حق با شماست. چون گاهی مواقع که در بدترین حالت خود هستیم و با سخت‌ترین چالش‌ها روبه‌رو می‌شویم، به خود می‌آییم و نیروهای خود را بسیج می‌کنیم و به این نتیجه می‌رسیم که امید، چاره ناامیدی است. این مطلب زیاد در این کتاب تکرار می‌شود. اگر تسلیم نشوید، جواب نه هرگز معنی ندارد و شکست پایان کار نیست. چالش‌ها بزرگ‌ترین فرصت‌های نوآوری و آفرینش را فراهم می‌‌کنند. من همیشه و مدام وسوسه می‌شدم به حال اول برگردم، اما فهمیدم باید بر احساس نا‌امنی و حقارت غلبه کنم. خبر خوش این‌که، مطمئن بودم دیگر این کار تکرار نمی‌شود. گاهی خود بهتر می‌دانید چه موقع کار شما تمام است. احساس کردم بعد از سر کشیدن آخرین جرعه الکل در جشن تولد بیست‌سالگی‌ام، دیگر لب به مشروب نخواهم زد. چنین احساسی را داشتم و ۳۵ سال بعد هرگز یک‌بار هم هوس نوشیدنش را نکردم. از لحظه‌ای که احساس کردم زندگی‌ام بدون الکل بهتر است، فهمیدم مصرف تفریحی مواد مخدر نه‌تنها زندگی‌ام را بهتر نمی‌کند، بلکه آن را نابود هم می‌کند. پس بین مواد مخدر و زندگی، زندگی را انتخاب کردم. اما همچنان به‌طرز وحشتناکی درد می‌کشیدم… از خود پرسیدم آیا هنوز می‌توانم کتاب بنویسم یا الهه‌ خلاقیت مرا در محراب تنها می‌گذارد؟ آیا هنوز موهبت تشخیص فرصت‌ها و خلق ابتکارات کارآفرینانه را دارم؟ من در کودکی شاهد نوابغی چون جوپلین، هندریکس و موریسون بودم که در اوج شهرت می‌درخشیدند و آن‌گاه در اثر مصرف بی‌رویه مواد مردند. نویسندگانی چون همینگوی، پو، کرووآک، او. هنری و تامپسون را می‌پرستیدم که مواد مخدر و الکل را عناصر اصلی و ضروری نبوغ خلاق خود یا دست‌کم حلّالِ مشکلاتی می‌دانستند که مانع رسیدن آن‌ها به نبوغ خلاق می‌شد. خوشبختانه وقتی کتاب دربارۀ نوشتن، سرگذشت درخشان استپان کینگ که اعتیادش را ترک کرد، را خواندم، کم‌کم به این فکر افتادم با مهار، پرورش و هدایت نبوغ می‌توانم کتابی عالی بیافرینم و حتی از آن بهتر، می‌‌توانم نحوه کار ذهنیت نابغۀ کارآفرین را کشف کنم. وقتی ارتباط بین خلاقیت و بیماری روانی را بررسی می‌کردم به این عبارت بر خوردم: «دیوانه‌ها دنیا را به روشی تازه و بکر می‌بینند که دیگران قادر به دیدن آن نیستند.» البته کارآفرینان بیمار روانی نیستند، فقط استعدادی ‌دارند که دنیا را به شیوه‌ای جدید و بکر می‌بینند که دیگران قادر به دیدن آن نیستند. لحظه‌ای صبر کنید… ما کارآفرینان برای تغییر اوضاع، طبق قوانین خود زندگی کردن و از همه مهم‌تر، خلق چیزهای جدید آفریده شده‌ایم. مهم‌ترین نبوغ ما به قسمت آفرینش مربوط می‌شود.