فقه و اصول را میتوانیم اینطور تعریف کنیم؛ علمی اسلامی است که در آن قواعد و احکام شرعی مورد بحث قرار میگیرند. محقق خراسانی در تعریف اصول فقه میگوید؛ اصول فقه، علم به قواعدی که برای بهدستآوردن احکام شرعی و فرعی تدارک دیده شده است، گفته میشود. برخی از اهل سنت هم باور دارند که فقه و اصول علم درک قواعدی است که که برای درک و فهم فقه و دین از آنها استفاده میکنیم. دستههای مختلفی از اجتماع نیاز به مطالعه کتابهای فقه و اصول دارند. همانطور که گفتیم دسته اول کسانی هستند که برای درک دین و احکامش به سراغ کتابهای فقه و اصول میروند. دسته دیگر طلاب و دانشجویان حوزه هستند که باید دانش کافی در این زمینه داشته باشند. دسته دیگر دانشجویان حقوق و وکالت هستند که برای قبولی در آزمونها و همچنین برای موفقیت در کارشان نیاز دارند تسلط کافی به مطالب این کتابها داشته باشند. کتابهای فقه و اصول در دستهبندی دین و مذهب قرار میگیرند.
مهمترین و معتبرترین کتابهای فقه و اصول شیعه عبارتند از: الرسالةالاصولیة اثر شیخ مفید، قوانینالاصول اثر میرزای قمی، معالمالدین اثر حسن بن زین الدین، الذریعة الی اصول الشریعة اثر سید مرتضی علم الهدی، معارج الاصول اثر محقق حلی، فرائدالاصول اثر شیخ مرتضی انصاری، عُدّة الاصول اثر شیخ طوسی، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة اثر شیخ محمد حسین بن عبد الرحیم اصفهانی و کفایة الاصول اثر آخوند خراسانی.
مشخص است هر کتابی که نویسنده آن استاد مرتضی مطهری باشد اعتبار و ارزش خواندن زیادی دارد. در بحث فقه و اصول هم استاد مطهری از معدود انسانهایی بودند که شرایط و دانش لازم برای آشناسازی جوانان روز با دین اسلام را داشتند. ایشان نماینده حوزههای علمیه در دانشگاهها بودند و بین جوانان و حوزه علمیه ارتباط برقرار میکردند. بسیاری از آثار ایشان در جهت از بین بردن شکاف بین نسل جوان و دین است و با درک و فهم خوبی که از این نسل داشتند و برقرای ارتباط قوی با آنها، این آثار هم بسیار کاربردی و مفید واقع میشدند. یکی از این آثار مجموعه کلیات علوم اسلامی است که پساز شهادت ایشان به چاپ رسید. یکی از کتابهای این مجموعه اصول فقه، فقه است که مخاطب آن جوانان است و برای آشنایی این قشر با اصول فقهی نوشته شده است.
کتاب فقه زندگی به قلم مهدی پورحسین، بر اساس آرای فقهی امام موسی صدر نوشته شده است. این کتاب حاوی محتواهای فقهی است که از سخنرانیها،کتابها و همه محتواهای منتشر شده از امام موسی صدر، جمعآوری شدهاست. حجتالاسلام و المسلمین محمد سروش محلاتی هم بر این طرح نشارت داشتند و پساز اتمام آن سخنرانی در مورد فقهاندیشی امام موسی صدر داشتند و آن را تشریح کردند. این کتاب توسط انتشارات موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر در سال 1398 منتشر شده است و 286 صفحه دارد. پیشنهاد میکنیم خواندن این کتاب راهگشا و مفید را به هیچ عنوان از دست ندهید. برای مطالعه آثار دیگر در حوزه فقه و اصول، سری به سایت فیدیبو بزنید.