کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ نشر نی

یکی از مفاهیم کلیدی در فلسفه تاریخ کالینگوود مفهوم re-enactment‎ به معنای «بازسازی» یا «دوباره عمل‌کردن» است که مقصود از آن نه بازسازیِ عملی فعل واقع‌شده تاریخی، بلکه بازسازی عمل اندیشه تاریخیِ منجر به فعل تاریخی در ذهن مورخ است. کالینگوود بر آن است که این اندیشه است که به فعل منجر می‌شود، از این‌رو «تمامی تاریخ، تاریخ اندیشه است». Re-enactment، آن‌چنان‌که از نوشته‌های کالینگوود برمی‌آید، «تنها راهی است که مورخ می‌تواند درکی دقیق و صحیح از گذشته به‌دست آورد». وی عقیده دارد که تمامی تفکرات و اندیشه‌های بشر «منطقی و بخردانه» اند، به آن معنا که هر اندیشه‌ای منطق و خرد خود را دارد؛ حال این منطق می‌تواند درست یا نادرست، صحیح یا غلط باشد. بنابراین مورخ می‌تواند با بازسازی شرایط مشخص زمانی، مکانی، طبیعی و غیره در گذشته‌ای مشخص در ذهن خود، و حتی بازسازی ذهنی احساسات و عواطف انسانی، سیر منطقی اندیشه‌ای را که در ذهن شخصیتی تاریخی گذشته و به تصمیم و به دنبال آن به عملی مشخص منجر شده است که از نظر تاریخی می‌تواند «حائز اهمیت» شمرده شود در ذهن خویش بازسازی کند. در واقع، و به زبان ساده روزمره، از نظر کالینگوود تنها راه درک گذشته آن است که مورخ خود را به‌جای شخصیت تاریخی بگذارد، با همان ذهنیت شخصیت تاریخی و نه با ذهنیت خودش. ازجمله نتایجی که کالینگوود از این امر می‌گیرد احکام کلی دیگری است، چون: «تمامی تاریخ، زمان حالاست»، یا «تمامی تاریخ، تاریخ معاصر است»، و امثال آن. شجاعت وی در صدور همین احکام کلی است که کالینگوود را به یکی از جدل‌برانگیزترین فلاسفه قرن بیستم در محافل آکادمیک و دانشگاهی تبدیل کرده است. کالینگوود دوران تاریخ‌نویسی بر اساس مراجع و مآخذ را دیرزمانی است به‌سرآمده و سپری‌شده می‌داند، و آن را «تاریخ چسب و قیچی» می‌خواند، که منظور وی آن است که در آن شیوه تاریخ‌نویسی مورخ تنها مطالب، عبارات و بیانات «مراجع و مآخذ» خود را از کتاب‌ها و گفته‌ها و بیانات آن‌ها برداشته، سرهم کرده، و بازنویسی، یا بهتر است گفته شود «رونویسی» یا «ردیف» می‌کند. کالینگوود چنان تاریخی را تاریخ نمی‌داند، بلکه در دوستانه‌ترین حالت آن را «شبه‌تاریخ» یا «تاریخ جعلی» می‌خواند. تاریخ از نظر او «علمی» پویا است که در هر دوره و عصری باید، نه‌فقط بر اساس یافته‌های جدید، بلکه بر اساس ارزش‌ها، تفکرات و منطق حاکم بر اندیشه در هر عصری، از نو نوشته شود. او «بی‌طرفی» در تاریخ‌نویسی را نه‌فقط امری مذموم، بلکه، با توجه به مفهوم re-enactment و این حکم کلی که «تمامی تاریخ، تاریخ اندیشه است»، امری غیرممکن می‌شمارد که به مقوله «شبه‌تاریخ» یا «تاریخ جعلی» تعلق دارد. کالینگوود کار مورخ را «خواندن» و «تعبیر و تفسیر» یا «ترجمه» مستندات می‌داند، و مستندات نه‌فقط آثار مکتوب، که روایات «منابع و مآخذ» ازجمله آنان به‌شمار می‌روند، بلکه هر چیز باقی‌مانده از یک دوران تاریخی است؛ قطعه‌ای سفال همان اندازه، یا بیش‌تر، می‌تواند به مورخ بگوید که یک کتاب مرجع تاریخی. بنابراین، نخستین شرط لازم برای یک مورخ، همچنان‌که برای یک مترجم، تسلط بر زبان‌های مبدأ و مقصد است، یعنی مورخ باید نه‌فقط مستندات را «بخواند»، بلکه آن‌ها را به زبان تاریخ «تعبیر و تفسیر» کند. کالینگوود کار مورخ را از بسیاری جهات شبیه، و گاه حتی در زبان اغراق‌آمیز خود، مطابق و مرادف، با کار کارآگاه پلیس جنایی می‌داند که هر دو، مورخ و کارآگاه، باید با تعبیر و تفسیر، یا به قول او با «خواندن» مستنداتی که در اختیار دارند، و با بازسازی ذهنی نه‌فقط روند تفکر که خود فکر و اندیشه سوژه مورد نظر خود ــ شخصیت تاریخی برای مورخ و فرد مظنون برای کارآگاه ــ، گذشته را درک کنند و حقیقت ماجرا را دریابند. وی برای تفهیم نکته مورد نظر خود حتی به داستان‌پردازی نیز پرداخته و با روایت داستان خیالی یک جنایت، روند منجر به شناخت مجرم توسط کارآگاه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.