کتاب روش های پژوهش در سیاست نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

موضوع سیاست قدرت است. اما مطالعه و پژوهش دربارۀ توزیع قدرت و اِعمال قدرت چندان آسان نیست. همچنان‌که استیوِن لوکس(۱۹۷۴) این نکته را بسیار خوب بیان کرده است، سِرشتِ اِعمال قدرت تعارض منافع را در بردارد. ویژگی این تعارض آشکار یا پنهان بودن آن یا امکان بروز آن در یک زمینه خاص است؛ زمینه‌ای که اقناع، ترغیب، فریبکاری، یا به طور کلی هر شکل دیگر نفوذ، وجه غالب آن است. بر این اساس، موضوع علوم سیاسی دشواری‌ها و مسایلی ویژه را فراروی پژوهشگران می‌نهد. دیدگاه‌های چه کسی را باید باور کنیم؟ آیا می‌توانیم گفته‌های عمومی رهبران برگزیده (یا غیر برگزیده) خود را بپذیریم؟ چگونه می‌توانیم از میان دو تبیین به ظاهر معقول و موجّه از یک پدیده، یکی را برگزینیم؟ روشن است که تواناییِ پژوهش و بنابراین، فراهم‌آوری شواهد برای تأیید یک جهان بینیِ ویژه، برای رشته علوم سیاسی حیاتی است. در واقع، می‌توانیم ادّعا کنیم که اندیشۀ انتقادی دربارۀ روش، یکی از ویژگی‌های برجستۀ این رشته است که مطالعۀ آکادمیک سیاست را از روزنامه‌نگاری سیاسی جدا می‌کند. گذشته از همۀ اینها، روش‌ها با یافته‌های پژوهش پیوند ذاتی دارد. بدون مصاحبه، چگونه می‌توانیم دیدگاه رهبران را دربارۀ رویدادهای روزمره جویا شویم؟ بدون بررسی و تحلیل اسناد و آرشیوها (بایگانی‌ها) چگونه می‌توانیم زنجیرۀ پیچیده رویدادهای گذشته را به هم پیوند دهیم؟ بدون تحلیل آماری و پیمایشی چگونه می‌توانیم دربارۀ افکار عمومی داوری کنیم و ادعاهای حکومت را ارزیابی نماییم؟ به طور خلاصه، بدون طراحی دقیق روش‌های پژوهش، داشتن دانش سیاسی جدّی به معنی واقعی کلمه ناممکن خواهد بود. از این نگاه تا اندازه‌ای طنزآمیز است که با وجود تبیین‌های زیادی که دربارۀ فرآیند پژوهش در رشته‌های هم خانواده مانند جامعه‌شناسی و روان‌شناسی وجود دارد، شمار متن‌هایی که درآمدی به گستره شیوه‌های پژوهشی برای دانشجویان علوم سیاسی است، به نسبت اندک است. هدفِ ما در این مسیر اصلاح این نارسایی و رفع این کمبود و فراهم‌سازی بنیان بایسته برای دانشجویان رشتۀ علوم سیاسی به منظور پرداختن به متون پیشرفته‌تر در حوزه‌های مربوط به روش‌های پژوهش کمّی و کیفی است. نویسندگان این کتاب با وجود برخی تفاوت‌های گریزناپذیر(و خوشایند) در تأکید، به سه اصل راهنما پایبندند که سزاوار شرح و توضیح است: * بازشناسی اهمیتِ شواهدِ معقول، معتبر و قابل اتّکا در دانش سیاسی. * بازشناسی اهمیتِ این دیدگاه که دانش در قالب مفاهیم تبلور می‌یابد. * بازشناسی اهمیت همسانی درونی، سادگی و تناسب بین الگوی پژوهشی و واقعیت خارجی.