کتاب جستارهایی در ایران پساتوافق نشر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

توافق ایران با گروه کشورهای موسوم به «۵+۱» و نگارش متن نهایی «برنامۀ جامع اقدام مشترک» (برجام)، حاصل فرآیندی طولانی در بیش از بیست ودو ماه مذاکرۀ نفس‌گیر سیاسی بود. تردیدی نیست که این توافق، هم در تحوّلات داخلی، پیامدهای بسیار گسترده‌ای خواهد داشت و هم در تحوّلات منطقه‌ای و حتّی فرامنطقه‌ای. در بُعد داخلی، پیامدهای توافق ایران با شش قدرت جهانی، عمدتاً از منظر تأثیرات بلندمدت آن در وضعیت اقتصادی کشور و همچنین از منظر تأثیرات بلافصل آن در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی، مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. به طریق اولی، پیامدهای این توافق در روابط بین‌الملل از منظر نقش‌آفرینی مؤثّرتر ایران در کانون‌های بحران منطقه‌ای (سوریه، عراق، سرزمین‌های اشغالی و اخیراً یمن)‌ مورد توجه تحلیلگران،‌ بخصوص در خارج از کشور ما، قرار گرفته است. در عین اهمیّت انکارناپذیر پیامدهای عمدتاً غیرفرهنگی توافق جامع ژنو، در تحلیل حاضر استدلال می‌شود که جنبۀ مهمی از این رویداد را، که ظاهراً از چشم اکثر ناظران پنهان مانده است، باید در تأثیر بسزای آن در استحالۀ محمّدجواد ظریف از دیپلمات به قهرمان ملّی و حتّی شخصیت اسطوره‌ای دید. در نوشتۀ حاضر، فرآیند و سازوکارهای این استحاله را به شیوۀ مطالعات فرهنگی با تحلیل ایماژهای ظریف در رسانه‌های مکتوب و فضای مجازی بررسی خواهیم کرد تا نهایتاً نتیجه بگیریم که تبدیل شدن اسطوره‌ایِ ظریف به «منجی ملّت»، چشم‌اندازی از جابه‌جایی‌های گفتمانی در قلمرو فرهنگی را ترسیم می‌کند، جابه‌جایی‌هایی که چه بسا در انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری نقش سیاسی او را از سطح وزیر امور خارجه به سطحی عالی‌تر ارتقاء دهد. چهار رکن اصلی رهیافت میان‌رشته‌ای اتّخاذ‌شده در نوشتار حاضر عبارت‌اند از:‌ نشانه‌شناسی، ‌اسطوره‌شناسی، روانکاوی و نقد ادبی.