کتاب دگردیسی شیء معمولی، فلسفه‌ای برای هنر اثر آرتور دانتو نشر گیلگمش

کتاب «دگردیسی شیء معمولی» اثر آرتور کلمن دانتو، فیلسوف برجسته‌ی هنر در آمریکا در سال ۱۹۸۱ منتشر شد و به‌سرعت به یکی از منابع بنیادی در فلسفه‌ی هنر معاصر تبدیل گردید. دانتو در این کتاب به پرسشی اساسی پاسخ می‌دهد: چه چیزی سبب می‌شود یک شیء کاملا معمولی، مانند جعبه‌ی صابون یا یک وسیله‌ی روزمره، در زمینه‌ای دیگر به «اثر هنری» تبدیل شود؟

دانتو کتاب را با بررسی نمونه‌ی مشهور آثار اندی وارهول آغاز می‌کند. او جعبه‌های بریلو را مثال می‌زند؛ آثاری که از نظر ظاهری هیچ تفاوتی با جعبه‌های موجود در فروشگاه ندارند، اما در فضای گالری به عنوان اثر هنری معرفی می‌شوند. این پرسش که چه تفاوتی میان این دو موقعیت وجود دارد، محور شکل‌گیری نظریه‌ی دانتو است. به باور او، درک یک شیء به عنوان اثر هنری نیازمند چیزی فراتر از مشاهده‌ی حسی است و بدون دسترسی به نظریه‌ی هنر و دانش تاریخ هنر نمی‌توان چنین تمایزی را تشخیص داد.

فصل‌های میانی کتاب به توضیح ساختاری می‌پردازند که دانتو آن را «فضای نظری» می‌نامد. از دید او یک شیء زمانی دچار دگردیسی هنری می‌شود که در بستر تفسیر، زمینه‌ی تاریخی و گفتمان هنری قرار گیرد. این فرآیند شامل سه بخش اصلی است: وجود یک نظریه یا ایده‌ی پشت اثر، قرار گرفتن در پیوستار تاریخ هنر، و پذیرش توسط جامعه‌ی هنری. او برای روشن شدن این سازوکار، نمونه‌های مختلفی از هنر معاصر را تحلیل می‌کند؛ از آماده‌سازی‌های مارسل دوشان تا آثار وارهول و نمونه‌های مفهومی متأخر. در همه‌ی این موارد، تفاوت اصلی نه در ویژگی فیزیکی، بلکه در شبکه‌ای از معانی و تفسیرهاست که اثر را در جهان هنر جای می‌دهد.

دانتو به نقش تفسیر در تجربه‌ی هنری تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که هنر معاصر مرزهای سنتی زیبایی‌شناسی را کنار زده و مسیر تازه‌ای ایجاد کرده است که در آن «ایده» نسبت به «ظاهر» اهمیت بیشتری دارد. همین رویکرد سبب شده است که آثار ظاهرا ساده، مانند یک تختخواب، یک قوطی کنسرو یا یک بوم تک‌رنگ، در زمینه‌ی مناسب ارزش هنری پیدا کنند. دانتو با این تحلیل، بنیان نظریه‌ی «پایان هنر» را مطرح می‌کند و توضیح می‌دهد که دیگر معیار واحدی برای تشخیص هنر وجود ندارد.