کتاب صوتی که ماهی برآید سعیده شبرنگ سماوا

کتاب «که ماهی برآید» رمانی تاریخی و ادبی است که به بررسی و بازآفرینی زندگی یکی از نام‌آورترین اندیشمندان، فقیهان و عارفان ایران در دوران قاجار، یعنی «حاج ملا هادی سبزواری» می‌پردازد. نویسندهٔ این اثر، سعیده شبرنگ، با بهره‌گیری از منابع معتبر تاریخی و آثار مکتوب گوناگون، نخستین تجربهٔ نویسندگی خود را به روایت داستانی از زندگی این فیلسوف برجسته اختصاص داده است. شبرنگ در نگارش این کتاب کوشیده است تا با نگاهی انسانی و در عین حال مستند، چهره‌ای ملموس و زنده از حاج ملا هادی سبزواری ارائه دهد و مخاطب را به سفری در دل تاریخ، فرهنگ و اندیشهٔ ایران ببرد.

رمان «که ماهی برآید» نه صرفاً یک روایت خشک و گزارشی از رویدادهای زندگی این حکیم است، بلکه اثری ادبی است که در آن شخصیت‌ها با روح و جان روایت جان گرفته‌اند. نویسنده با خلق موقعیت‌هایی نمایشی و پرکشش که بر پایهٔ حقایق تاریخی بنا شده‌اند، سیر زندگی سبزواری را از دوران کودکی در خانواده‌ای دیندار و اهل علم، تا جوانی و تحصیل در حوزه‌های علمیهٔ مشهد، اصفهان و نهایتاً تأسیس حوزهٔ علمیهٔ سبزوار دنبال می‌کند. در این میان، فراز و نشیب‌های فراوانی چون مهاجرت‌های ناگهانی، چالش‌های فکری و دینی، مناظره‌های علمی، و حتی انزواهای درونی او با بیانی لطیف و داستانی توصیف شده است.

این کتاب همچنین به جایگاه ممتاز حاج ملا هادی سبزواری در تاریخ فلسفه و حکمت اسلامی می‌پردازد. سبزواری به عنوان بزرگ‌ترین شارح آثار صدرالمتألهین (ملاصدرا) و نویسندهٔ منظومهٔ «حکمت» یکی از ستون‌های اصلی مکتب فلسفهٔ اسلامی در ایران به شمار می‌رود. او در زمانه‌ای می‌زیست که اندیشه و دین در چالش با تغییرات سیاسی و اجتماعی قرار داشت، و توانست با تأسیس حوزهٔ علمیهٔ سبزوار، مرکزی پویا برای تدریس فلسفه، عرفان و فقه پدید آورد. در کتاب، زندگی علمی و تربیتی او و همچنین شاگردان نامداری که تربیت کرد و بعدها هر یک در عرصهٔ علم و دین نام‌آور شدند، با جزئیات و نثری دلنشین روایت شده است.

«که ماهی برآید» علاوه بر جنبهٔ تاریخی و مستند، واجد لایه‌های معنوی و عرفانی نیز هست و تلاش می‌کند روح جست‌وجوگر و عارفانهٔ سبزواری را به تصویر بکشد؛ روحی که همواره در پی پیوند عقل و دل، شریعت و طریقت، و ظاهر و باطن دین بود. این نگاه چندبعدی و انسانی، کتاب را از یک زندگی‌نامهٔ صرف فراتر می‌برد و آن را به اثری الهام‌بخش و اندیشه‌برانگیز برای مخاطبان علاقه‌مند به تاریخ، فلسفه و عرفان ایرانی بدل می‌کند.