اگر انسانها تنها با سکوت و نیمجملهها، پیچیدهترین دردهایشان را بروز دهند، چه چیزی پشت آن پنهان میشود؟ کتاب خاکستر به خاکستر نشر قطره یکی از آثار درخشان و متفاوت هرولد پینتر است؛ نویسندهای که برای تئاتر مدرن، چیزی شبیه یک طوفان بود. این نمایشنامه به ظاهر کوتاه، پر است از سکوتهای سنگین، دیالوگهای بریدهبریده و ابهامهایی که ذهن مخاطب را درگیر میکند.
در دستهبندی نمایشنامه و آثار مدرن قرار میگیرد، اما مفاهیمش فراتر از قالب کلاسیک تئاتر است؛ اثری که مخاطب را به چالش میکشد، و با فضایی ابزورد، ترس و تنهایی را در بطن واژهها میپراکند. کتاب دفترچه ممنوع ترجمه قاسمینژاد شاید از حیث روانکاوی شخصیت به آن نزدیک باشد، اما «خاکستر به خاکستر» از حیث فرم، به مراتب پیچیدهتر و تجربهگراتر است. در فیدیبو، نسخه الکترونیکی این اثر در دسترس است؛ جایی که تئاتر را روی کاغذ تجربه میکنید.
خاکستر به خاکستر یکی از آخرین نمایشنامههای هرولد پینتر، برنده نوبل ادبیات، است که در سالهای پایانی قرن بیستم نوشته شد. این نمایشنامه، دو شخصیت اصلی دارد: ربکا و دولین، که در فضایی بسته و زمانپریش، وارد گفتوگویی میشوند که بیشتر از آنکه اطلاعات بدهد، سوال ایجاد میکند.
این کتاب در دستهبندی نمایشنامههای مدرن و روانشناختی قرار میگیرد و دربردارنده مضامینی مانند حافظه، فراموشی، جنایت، عذاب وجدان، خشونت، و قدرت است. پینتر در این اثر از زبان بهعنوان ابزار افشا و ابهام استفاده میکند. گفتوگوهای بین ربکا و دولین، پر از مکث، تردید و واژههای ناتمام است که در پسِ هر کدام، دنیایی از رنج، سکوت و هراس پنهان است.
نمایشنامه از گفتوگوی یک زن و یک مرد شروع میشود. دولین، از ربکا درباره گذشتهاش سوال میپرسد. ربکا ابتدا پاسخهایی گنگ و نامرتبط میدهد، اما رفتهرفته فضا سنگینتر میشود و مخاطب درمییابد که چیزی در گذشته ربکا یا شاید در وجدان مشترک هر دوی آنها، تاریک و تلخ است.
در طول این گفتوگو، خاطراتی از شکنجه، سربازان، فریادهای مادرانه، کودکان ربودهشده و سکوتهایی سنگین مطرح میشود. اما هیچگاه روشن نمیشود که آیا اینها اتفاقات واقعیاند یا بازتابی از روانی متلاطم. همین ابهام، جوهره اصلی اثر پینتر است.
در پایان نمایش، نه مخاطب و نه شخصیتها نمیدانند دقیقاً چه اتفاقی افتاده. تنها چیزی که باقی میماند، خاکستر است؛ خاکستری از خاطرات، از جنایتهای پنهان یا فراموششده، از حرفهایی که هیچگاه گفته نشد. «خاکستر به خاکستر» روایتی نیست برای دانستن؛ بلکه فضایی است برای حسکردن.
سبک نوشتاری هرولد پینتر در این کتاب بهشدت مینیمالیستی و وابسته به سکوت است. او استاد مکثها و فضای بین واژههاست. همانطور که در بسیاری از آثارش دیدهایم، در این نمایشنامه نیز واژهها کمتر از آنچه هستند میگویند، و همین امر باعث میشود سکوتها، سنگینتر و معنادارتر شوند. پینتر از تکرار، مکث، و دیالوگهای ناقص استفاده میکند تا فضای روانی سنگینی بسازد؛ فضایی که ترس، اضطراب، گناه و تنهایی را منتقل میکند. ترجمه بهرام قاسمینژاد، این لحن خاص و پرمکث را حفظ کرده و واژهها را با دقت انتخاب کرده تا لحن پینتری اثر از بین نرود.
خاکستر به خاکستر برای مخاطبانی است که از تجربههای متعارف ادبی فاصله میگیرند و به آثار تئاتری، ابزورد و روانشناسانه علاقه دارند. کسانی که به آثار ساموئل بکت، یونسکو یا حتی کارگردانهایی مانند اینگمار برگمان یا میشائیل هانکه علاقهمندند، حتماً با این نمایشنامه ارتباط برقرار خواهند کرد.
اگر شما از آن دسته مخاطبانی هستید که به ساختارهای شکسته، روایتهای خطی غیرمرسوم و شخصیتپردازی ذهنمحور علاقهمندید، این اثر را باید بخوانید. دانشجویان و علاقهمندان به نمایشنامهنویسی نیز با بررسی دقیق این اثر، میتوانند عناصر زبانی و دراماتیک پینتر را تحلیل و الهام بگیرند.
دولین: ببین، دارم از گرفتاری درت میآرما. حالیته؟ دارم ولت میکنم در ری. شایدم این خودمم که دارم در میرم. وضعیت خطرناکیه. گرفتی چی میگم؟ افتادیم تو ریگ روان... با این حساب دستمون به کجا بنده؟ این خلأ، میدونی چهجوریه؟ ببین، مثل این میمونه که تیم انگلستان با تیم برزیل تو ورزشگاه ومبلی۸۴ مسابقه داشته باشه و اونوقت حتی یه نفر هم تو ورزشگاه نباشه. میتونی تصورشو بکنی؟ هر دو نیمه رو تو یه ورزشگاه خالی خالی بازی کنن. بازی قرن. سکوت مطلق. حتی یه تماشاچی هم نداشته باشه. سکوت مطلق. به غیر از صدای سوت داور و یه مشت فحشوناسزا. اگه از خدا روی برگردونی، معنیش اینه که بازی بزرگوباشکوه فوتبال پاک بهدست فراموشی سپرده میشه. گل بیگل، نه تو وقت قانونی بازی، نه تو وقت اضافی بعد از وقت اضافی بعد از وقت اضافی. گل بیگل، تا قیامت، تا ابدالدّهر. پوچ. پات. نتیجه بینتیجه. یه دنیای بیبرنده.
اگر از فضای پینتر و نمایشنامههای مدرن لذت بردید، این کتابها نیز برایتان جذاب خواهند بود:
· کتاب مهمانسرای دو دنیا نشر قطره
برای خرید کتاب خاکستر به خاکستر نشر قطره کافیست وارد اپلیکیشن یا وبسایت فیدیبو شوید. این نسخه الکترونیکی با ترجمه دقیق بهرام قاسمینژاد در دسترس است. فیدیبو امکان مطالعه این کتاب در قالب epub را فراهم کرده، که تجربهای روان، بدون محدودیتهای pdf و با امکانات یادداشتبرداری و جستوجو ارائه میدهد. همچنین با تهیه اشتراک فیدیپلاس، میتوانید به این کتاب و هزاران عنوان دیگر در ژانرهای مختلف به صورت نامحدود دسترسی داشته باشید.
فرمت محتوا | epub |
حجم | 754.۰۰ بایت |
تعداد صفحات | 124 صفحه |
زمان تقریبی مطالعه | ۰۰:۰۰ |
نویسنده | هرولد پینتر |
مترجم |