کتاب صوتی کله پوک و عاقل نشر سماوا

سال‌ها پیش، زمانی که رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی وجود نداشتند، افسانه‌ها و قصه‌های خیالی پدیدار شدند تا هم سرگرمی فراهم کنند، هم اصول اخلاقی را آموزش دهند و هم بستری برای انتقال آداب و رسوم هر قوم ایجاد کنند. این افسانه‌ها در واقع دنیایی آرمانی را به تصویر می‌کشیدند که در آن نیکی همواره بر بدی پیروز می‌شد و هیچ عمل نادرستی بدون عقوبت نمی‌ماند. با توسعه ارتباطات، افسانه‌ها و ادبیات شفاهی ملل مختلف از مرزهای خود فراتر رفته و به سرزمین‌های دیگر انتقال یافتند. این امر به مردم ملل گوناگون فرصت داد تا از طریق افسانه‌ها با آرزوها، آرمان‌ها و دیدگاه‌های دیگر مردمان جهان آشنا شوند. آنچه اکنون در دستان شماست، مجموعه‌ای از افسانه‌های قوم ترکمن است که باورها و فرهنگ بومی آن‌ها را منعکس می‌کند.

کتاب "کله پوک و عاقل - ۲۰ افسانه‌ی ترکمنی: افسانه‌های مردم دنیا" نوشته عبدالرحمان دیه‌جی که به مخاطبان خردسال اختصاص دارد، شامل بیست قصه و داستان کوتاه است. این قصه‌های خیالی دارای مضامین تربیتی هستند و ارزش‌های انسانی را از طریق رخدادهای تخیلی به خوانندگان آموزش می‌دهند.

شخصیت‌های این داستان‌ها، مانند بسیاری از حکایات و آثار ادبیات کلاسیک فارسی، حیوانات مختلفی از قبیل روباه، گرگ، شیر و... هستند. به عنوان مثال، در اولین داستان این کتاب، شخصیت اصلی روباهی حیله‌گر است که برای پیدا کردن خوراک از جاده‌ای عبور می‌کند اما با ورود یک کاروان، مجبور می‌شود پنهان شود. در این بین، با شکستن کوزه‌ای از دست یکی از مسافران، تکه‌ای از کوزه به لانه روباه می‌افتد. با اینکه کاروان می‌رود، روباه از ترس صدای وزش باد در کوزه که شبیه صدای آدم‌هاست، جرأت بیرون آمدن از لانه را ندارد.

در دومین افسانه‌ی کتاب نیز روباه مکاری دیده می‌شود که تلاش می‌کند از سایر حیوانات برای تهیه غذای خود سوء استفاده کند. او حتی حاضر است برای سیر شدن با سلطان جنگل همراه شود و با باقی‌مانده غذای او روزگار بگذراند.

این کتاب مصور است و تصاویر موجود در صفحات آن به کودکان کمک می‌کند تا داستان‌ها را بهتر درک کرده و با شخصیت‌های قصه‌ها ارتباط بیشتری برقرار کنند. موضوعاتی مانند چاره‌جویی، دوراندیشی، عواقب فریب دادن دیگران و... در این افسانه‌های عبرت‌آموز مطرح شده‌اند.

باید بدانید که برخی از قصه‌های این کتاب خاص قوم ترکمن هستند و مشابه آن‌ها در ادب عامه‌ی هیچ ملت دیگری یافت نمی‌شود. برخی دیگر نیز از ادبیات فولکلور سایر جوامع به این قوم منتقل شده و نسل به نسل نقل شده‌اند. برخی قصه‌ها دارای طنزی ظریف هستند و برخی دیگر به مفاهیم ارزشمند اخلاقی اشاره دارند. اگرچه نشر افق کتاب "کله پوک و عاقل - ۲۰ افسانه‌ی ترکمنی: افسانه‌های مردم دنیا" را برای کودکان منتشر کرده، اما این مجموعه و کلیه آثار ادبیات شفاهی برای پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و ادبیات و فرهنگ عامه نیز بسیار ارزشمند خواهد بود. متخصصان این حوزه‌ها با مطالعه و بررسی دقیق قصه‌هایی که عبدالرحمان دیه‌جی با دقت گردآوری و تدوین کرده، به اطلاعاتی دست‌اول از میراث فرهنگی قوم ترکمن دسترسی خواهند یافت.