کتاب فکر شکاک نشر انتشارات کتاب‌سرای نیک

آیا این مفهوم یعنی تئوری‌های توطئه ذاتاً غیرمنطقی، دیوانه‌وار، احمقانه، گیج‌کننده، بی‌معنا یا بیمارگونه‌اند؟ برخی کارشناسان مشتاقانه این تحقیر و تمسخر را به تئوری‌های توطئه نسبت می‌دهند و آن‌ها را محصول تفکر نادرستی معرفی می‌کنند که احتمالاً ناباوران نسبت به آن مصون‌اند. تنش بین نظریه‌پردازان توطئه و منتقدان ‌آن، به‌دلیل این دیدگاهِ نامشخص می‌تواند افزایش یابد. تا جایی که بعضی نظریه‌پردازان توطئه معتقدند جست‌وجوی دلایل روان‌شناختی برای باور کردن نظریه‌های توطئه بدتر از این است که براساس حقایق آن‌ها را به‌ چالش بکشیم. این کار شبیه تلاش برای لکه‌دارکردن اعتبار باورمندان یا حتی تقلیل نظریه‌پردازان توطئه به افرادی است که تعادل روانی ندارند.

هدف من این نیست. این کتاب نظریه‌های توطئه را مثل باورهای عجیب‌وغریب فهرست نمی‌کند. نظریه‌پردازان توطئه را به‌عنوان گونه‌ای بیگانه جدا نمی‌کند یا داستانی هشداردهنده درمورد این‌که چطور فکر نکنیم هم بیان نمی‌کند. یافته‌های علمی‌ که در چند سال گذشته جمع‌آوری کرده‌ایم، داستان بسیار جالب‌تری روایت می‌کنند؛ داستانی که برای همه‌مان دستاوردهایی دارد. مایکل بیلیگ، از اولین پیشگامان پژوهش درباره‌ی تفکر توطئه، هشدار داد وقتی پای توطئه‌گرایی به میان می‌آید، «به‌راحتی می‌توان به بهای توجه به چیزهایی که از نظر روان‌شناختی عادی است، بر عجیب‌و‌غریب‌بودن آن تأکید کرد.» تئوری‌های توطئه ممکن است نتیجه‌ی برخی تناقض‌ها و ضعف‌های مغزمان باشد، اما خواهیم دید از این نظر به‌هیچ‌وجه منحصربه‌فرد نیستند. بیشتر تناقض‌های ما به‌سادگی و بدون این‌که متوجه شویم از بین می‌روند. روان‌شناسی می‌تواند خیلی چیزها به ما بگوید، نه‌فقط درباره‌ی این‌که چرا مردم نظریه‌های توطئه‌های بزرگ را قبول دارند، بلکه درمورد این‌که مغز هرکس چطور کار می‌کند و چرا ما اصلاً چیزی را باور می‌کنیم.

بنابراین، نظریه‌ی من از این قرار است. همه‌ی ما در ید قدرت صدها میلیارد توطئه‌گر کوچک هستیم؛ گروه نورون‌های توطئه‌گر. در این کتاب، پرده‌ها را کنار می‌زنیم و به گوشه‌و‌کنار سایه‌ها‌ی ذهنمان نور می‌تابانیم و فاش می‌کنیم چگونه شیطنت‌های مخفی ذهنمان نحوه‌ی تفکرمان درمورد نظریه‌های توطئه -‌‌و کلی چیز دیگر- را شکل می‌دهد. تئوری‌های توطئه چه منعکس‌کننده‌ی آنچه واقعاً در جهان می‌گذرد باشند و چه نباشند، حرف‌های زیادی درباره‌ی خود مخفی‌مان دارند. تئوری‌های توطئه با برخی سوگیری‌ها و میان‌برهای مغزمان هم‌آواز می‌شوند و از عمیق‌ترین امیال، ترس‌ها و پیش‌فرض‌های‌ ما درباره‌ی جهان و مردمش استفاده می‌کنند. ما ذاتاً ذهن‌های مشکوکی داریم. همه‌مان مادرزاد نظریه‌پرداز توطئه‌ایم.

-متن از مقدمه کتاب-