کتاب خاطره شهر نشر انتشارات ناهید

پیوند میان شهر و سینما پیوندی است دو سویه و مستحکم با قدمتی بیش از یک سده، سینما از نخستین روزهای پیدایش خود- اواخر قرن نوزدهم- تاکنون، همواره خود را در نسبت با شهر و فضاهای شهری تعریف کرده است. درک عمیق و دقیق رابطه چندسویه شهر و سینما، هر دو به عنوان پدیده های نو، نمی تواند از درک مفاهیم نووارگی (مدرنیته)، نوآوری (مدرنیسم) و نوپردازی (مدرنیزاسیون) زمانه غافل باشد و هرگونه کنکاش و کاوشی در رابطه شهر و سینما بدون ملحوظ داشتن این مولفه های کلیدی ناقص و نادقیق خواهد بود. سینما، با داشتن قابلیت هایی چون نزدیک تر آوردن اشیا دور، بزرگ جلوه دادن نادیدنی ها، آهسته کردن یا سرعت بخشیدن کنش ها، کنار هم نهادن تصاویر به واسطه ی مونتاژ و تکرار بی پایان فرایندی واحد، امکاناتی جدید در ادراک تازه ای از شهر و زندگی شهری، و از آن ره، فضا و زمان را فراهم می آورد: ادراکی که به نوبه خود به خلق و ایجاد شکل های کالبدی جدید در محیط انسان ساخت و ارتباطات اجتماعی نوآور منجر شده و آرمانهای زیباشناختی نو را سبب می شوند. با چنین نگاهی، کتاب حاضر بر آن است تا پیوندهای چندسویه شهر و سینما و نووارگی (مدرنیته) را از دریچه سینمای ایران، در مقطع ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷، بازخوانی کند. این کتاب در پی دیدنه دوباره شهر ایرانی از درون فیلم های سینمایی دورانی سپری شده است، مساله ی اصلی در اینجا بررسی و تبیین چگونگی حضور شهر و بازنمایی آن در آثار سینمایی پیش از انقلاب است، با این پرسش ها: آیا شهر ایرانی، یا فراتر، زندگی شهری ایرانی، دل دل تصاویر سینمایی فیلم های پیش از انقلاب حضور دارد؟ اگر حضور دارد، این چگونه حضوری است؟ پس زمینه است یا پیش زمینه؟ نقش جنبی دارد یا از شخصیت های اصلی فیلم است؟ نسبت این شهر و آن زندگی شهری با نووارگی (مدرنیته)، نوآوری (مدرنیسم) و نورپردازی (مدرنیزاسیون) اعمال شده، چگونه است؟ آیا تصاویر ثبت شده بیانگر سویه های مثبت و آرمانی نووارگی (مدرنیته) است یا وجوه منفی و مخرب آن را نیز تجسم می بخشد؟ آیا یکی از رایج ترین گفتمان های دهه های چهل و پنجاه خورشیدی، یعنی بازگشت به اصل، در این فیلم ها و تصاویر برداشت شده، پژواکی دارد؟ کتاب حاضر این پرسش ها را می کاود و می کوشد تا دست کم تصویری بیش و کم روشن از شهر و زندگی شهری به نمایش درآمده در این فیلم ها را تشریح کند، زمینه و زمانه را در کنار هم ببیند و شهر ایرانی این دوران را در چارچوب نووارگی ایرانی زمانه بازخوانی کند.