کتاب آسیب‌شناسی بافت تاریخی شهرها در برابر بزهکاری نشر آذرکلک

بزهکاری یک تصمیم کور و نسنجیده نیست، پژوهش‌ها بارها این نکته را تأیید کرده است که شرایط، اوضاع و احوال فردی، اجتماعی و محیطی در شکل‌گیری الگوهای بزهکاری، تأثیر غیر قابل انکاری دارد.

در بیشتر موارد، بزهکاران پیش از ارتکاب بزه، هزینه و فایده رفتار خود را در فضایی منطقی محاسبه می‌کنند و همواره به دنبال هزینه و خطر کمتر برای بزهکاری هستند، از سوی دیگر می‌کوشند تا منافع و عواید این رفتار حداکثر باشد.

با توجه به اهمیت و تأثیر غیر قابل انکار محیط طبیعی و انسان‌ساخت در تسهیل بزهکاری از حدود ۵۰ سال قبل، نگرش‌های نوینی در خصوص پیشگیری محیطی بزهکاری مطرح شد. در این میان نگرش پیشگیری بزهکاری از طریق طراحی محیطی (سپتد) مقبولیت بسیار بالایی پیدا نمود.

بر اساس این نگاه، با طراحی و باز طراحی صحیح و با استفاده‌ی بهینه از فضاهای کالبدی ساخت دست بشر فرصت‌های بزهکاری کاهش‌ می‌یابد و از بروز بزه و جنایت پیشگیری می‌شود و از سوی دیگر سطح ایمنی جامعه و کیفیت زندگی بهبود می‌یابد.

از آنجا که یکی از مشکلات پیچیده‌ی بافت سنتی و تاریخی شهرهای ایران، سطح پایین حفاظت و ایمنی در برابر بزهکاری است و با توجه به پیشینه پژوهش‌های انجام شده در شهر زنجان که نشان داده است در بافت سنتی این شهر و به طور مشخص در محدوده‌ی بازار سنتی، بروز بزهکاری به ویژه بزه سرقت بسیار بالاست، بر این پایه نوشتار حاضر با هدف آسیب‌شناسی کالبدی بازار سنتی زنجان و مطالعه‌ی تأثیر آن در وقوع سرقت با تأکید بر نگرش «سپتد» تدوین شده است.

در این خصوص سعی شده است تا ابتدا ویژگی‌های کالبدی این بخش از شهر، از منظر طراحی محیطی جرم‌ستیز شناسایی شود و در پی آن مناسب‌ترین راهکارهای علمی و عملی جهت اصلاح طراحی‌های کالبدی و دیگر اقدامات اجتماعی و مدیریتی برای افزایش ایمنی ارائه شود.

کتاب حاضر در ۵ فصل تدوین شده است. در فصل نخست به اجمال ایمن‌سازی شهرها در برابر بزهکاری از طریق طراحی محیطی شرح داده شده است در فصل دوم بازار سنتی شهر زنجان و عناصر کالبدی آن تبیین شده است. جرم‌شناسی محیطی و راهکارهای ایمن‌سازی کالبدی موضوع فصل سوم کتاب است و در فصل چهارم چالش‌های کالبدی بازارهای سنتی در برابر آسیب‌های اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه‌گیری از مطالب و ارائه راهکارهای مقاوم‌سازی بازار سنتی شهر زنجان در برابر بزهکاری در فصل پنجم بیان شده است.

نویسندگان بر خود وظیفه می‌دانند تا مراتب قدردانی خود را از مسئولین محترم دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان زنجان ابراز دارند و بیش از همه سپاسگزار سرکار خانم حیدری و آقایان علیرضا صالحی و بهنام پرتوی هستند. بدون شک بدون حمایت و همراهی آن‌ها این نوشتار به ثمر نمی‌رسید.