کتاب آب و حقوق بشر نشر انتشارات ناهید

وقتی از حقوق بشر سخن می‌گوییم به‌یاد داشته باشیم که آب بخش عمده‌ای از موضوع این حق یعنی وجود انسانی (بشر) را تشکیل می‌دهد. بنابراین ـ هرچند اغراق‌آمیز است ـ این گفته که آب، حق به آب دارد رنگی از واقعیت را با خود دارد.

اگر بخواهیم نارسایی تلقی نسلی از حقوق بشر را آشکار کنیم، حق به آب و بعدتر حق دسترسی بشر به آب، نمونه‌ای قابل تأمل است. این حق بشری عموماً تحت میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و به‌تبع آن نسل دوم حقوق بشر بررسی و شناسایی می‌شود. با‌این‌حال همانگونه که در این پژوهش با ارجاع به رویکرد «به‌هم‌وابستگی و به‌هم‌پیوستگی» حقوق بشر، نشان داده می‌شود، دسترسی به آب نه‌فقط حقی بنیادین که شرطی لازم برای تحقق سایر حقوق از جمله بنیادی‌ترین آن‌ها یعنی حق حیات است.

این کتاب تلاشی برای تثبیت رویکرد حقوق بشری به موضوع نیاز انسان به آب است. رویکردی که امروزه دیگر به قاعده‌ای خدشه‌ناپذیر بدل شده است. نویسندگان کتاب کوشیده‌اند مفهوم و اصطلاح «حق به آب» را به مفهومی جامع‌تر تحت عنوان «حق دسترسی بشر به آب» ارتقاء دهند. پژوهش پیش رو نه‌تنها به تبیین ابعاد حقوقی و سیاستگذاری در حوزه حق دسترسی بشر به آب می‌پردازد، بلکه حاوی نکات سودمندی در رابطه با مفهوم تعهد دولت‌ها به حقی بشری است که واجد پیچیدگی‌های خاصی است. مفاهیم تعهد و ضمانت اجرا در حقوق بین‌الملل همواره محل مناقشه و چالش بوده‌اند. این چالش وقتی پای حقوق بشر به‌میان می‌آید ابعاد وسیع‌تری هم می‌یابد و بیشتر از آن‌جایی است که از «تعهد به‌وسیله»، «تعهدات ایجابی» و یا «تعهد به تحقق تدریجی» سخنی در میان باشد. در این کتاب ضمن تحلیل و بررسی حقی ویژه، با بحثی مبسوط در تبیین مفهومی چنین تعهداتی نیز مواجه می‌شویم که برای درک تعهد دولت‌ها به حقوقی دیگر از این جنس همچون حق بر غذای کافی، حق به مسکن مناسب، حق به بهداشت و... نیز مفید است.