کتاب صوتی پشت بام جلد 5 نشر توسعه محتوای لحن دیگر

در ابتدا باید بگویم که پژوهش درباره گروهی که تنها دو نفر از اعضای آن زنده هستند بسیار سخت بود و در این راستا و بعد از گذشت نزدیک به پنجاه سال، تفاوت آرا و رویکردهای اعضای این گروه کشف‌ناشدنی است.

با گذشت پنجاه سال از شروع نحله‌های فکری مدرن در هنرهای دیداری، در دهه ۵۰ خورشیدی، هنرمندان تجربه‌های متفاوتی از جمله دانشگاه تهران، انجمن هنری خروس جنگی، هنرستان هنرهای زیبای تهران، بینال‌های تهران و جشن هنر شیراز را پشت ‌سر گذاشته بودند. چنین تجربه‌هایی قطعا تاثیرات شگرفی را بر رفتار این هنرمندان گذاشته ‌است.

گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان با هفت عضو اصلی، مارکو گریگوریان، مرتضی ممیز، غلامحسین نامی، مسعود عربشاهی، میرعبدالرضا دریابیگی، فرامرز پیلارام و سیراک ملکنیان، در سال ۱۳۵۳ تشکیل شد و با شرکت در نمایشگاه بین‌المللی تهران در همان سال، اعلام حضور کرد. این گروه با برگزاری هفت برنامه نمایشگاهی ۱- نمایشگاه بین‌المللی تهران ۲- نمایشگاه گالری مس ۳- نمایشگاه آبی ۴- نمایشگاه گنج و گستره/یک ۵- نمایشگاه گنج و گستره/دو ۶- نمایشگاه هنری بین‌المللی بازل(بال) سوییس ۷- نمایشگاه بین‌المللی هنری واشنگتن (واش آرت۷۷)، تحت تاثیر جریانات هنر روز دنیا فعالیت کرد. می‌توان به این نکته اشاره کرد که در طول فعالیت گروه آزاد هیچ‌کدام از اعضا به عبارت «هنر مفهومی» «Conceptual art» اشاره نکردند، ولی در سال‌های بعد بعضی از افراد این گروه همچون استاد غلامحسین نامی، تولیدات هنری دهه پنجاه این گروه را زیرمجموعه هنر مفهومی ‌دانستند. در همین راستا و در این شماره، گروه پژوهش پشت‌بام و برخی از نویسندگان به جریان هنر مدرن و پس از آن پرداخته‌اند تا مخاطبان نگاه جامع‌تری نسبت به تولیدات این گروه و تاثیراتش از هنر مفهومی داشته باشند.

از منظر نگارنده، نکات زیر در به وجود آمدن گروه آزاد نقاشان و مجسمه‌سازان قابل توجه است:

۱.رفتار اقتصادی پهلوی دوم در مواجهه با هنرهای دیداری که منجر به گردش اقتصادی در این حوزه شده بود.

۲.تاثیراتی که جنبش سقاخانه بر فضای فرهنگ و هنر و بازار هنر گذاشته بود و باعث کمتر دیده شدن بعضی از هنرمندان و فضاهای دیگر هنرهای دیداری شده بود.

۳.نگاه ضدسرمایه که عموما در رفتار بعضی از هنرمندان چپ‌گرا دیده می‌شد.

۴.ورود جسته و گریخته اخبار و اطلاعات هنر پسامدرن، توسط هنرمندانی که از غرب به ایران آمده بودند.