کتاب تاریخ مختصر دانشگاه ها نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

نحوۀ مواجهه با تاریخ می‌تواند متفاوت باشد. یک رویکرد در مواجهه با تاریخ رویکرد نقلی است، که در آن به گزارش رویدادها، همان‌گونه که اتفاق افتاده‌اند، پرداخته می‌شود و حقایق گزارش می‌شوند. رویکرد دیگر رویکرد تحلیلی و تفسیری است، که در آن نویسنده می‌کوشد تفسیر خاصی از وقایع به دست دهد و تأکید هم بر نظرات و تفسیر خود او است که از دریچۀ خاصی اتفاقات تاریخی را دنبال می‌کند. رویکرد سوم را می‌توان ترکیبی از دو رویکرد فوق دانست. در این رویکرد سوم، همزمان با گزارش وقایع، تفسیر آن‌ها نیز، به‌طور ضمنی یا آشکار، آورده می‌شود. جان سی مور، نویسندۀ کتاب حاضر، در بخش مقدمه، به این سؤال که چرا تاریخ مختصری از دانشگاه‌‌ها می‌نویسد چنین پاسخ می‌دهد: «به‌عنوان دارویی برای درمان جهل خودم. پس از آن‌که از دانشگاه هوفسترا در لانگ آیلند بازنشسته شدم... به‌دور از وظایف روزانه‌ای که بر دوش یک استاد است، نسبت به جهل خودم بیش از پیش آگاه می‌شدم. من چیزهایی دربارۀ دانشگاه‌های قرون‌وسطی و مطالب کمی دربارۀ دانشگاه‌های کنونی می‌دانستم، اما عملاً دربارۀ آن‌چه که در این بین (از قرون‌وسطی تا زمان حال) اتفاق افتاده بود هیچ اطلاعی نداشتم.» بنابراین، توضیحات مور درصدد انجام پژوهش و تحلیل وقایع مرتبط با دانشگاه است. وی همزمان با نقل وقایع تاریخی، تحلیل و تفسیر خاص خود را نیز از آن وقایع ارائه می‌دهد. نکتۀ دیگری که می‌توان مطرح کرد این است که علاوه‌بر تفسیرهای ارائه‌شده از وقایع، نوع گزینش وقایع، یعنی بازگو کردن بعضی و نادیده گرفتن یا مسکوت گذاشتن بعضی دیگر، گویای جهت‌گیری و مواجهۀ خاص یک پژوهشگر در مقایسه با پژوهشگری دیگر است. آن‌چه به نظر می‌رسد این است که نویسنده در کتاب حاضر، با کمی اما و اگر، سعی کرده است روایت نسبتاً دقیقی از اتفاقاتی که در دانشگاه‌های غربی رخ داده به دست دهد و علاوه‌بر نقاط قوت، نقایص موجود را هم مدنظر قرار دهد و به بیان حواشی‌ای که کمتر مطرح می‌شوند نیز بپردازد. همین نکته این کتاب را، در عین اختصار، به کتابی نسبتاً جامع و ارزشمند تبدیل کرده است. -بخشی از پیشگفتار-