یکی از مهم ترین راه های شناخت و آگاهی از تاریخ هر جامعه بررسی آثار مکتوب آن است.
این آثار پل محکمی برای ارتباط میان زمان حال با پیشینۀ سیاسی، فرهنگی و تمدنی هر جامعه است. بررسی اسناد تاریخی قرنهای گذشته کمک ارزنده ای به کشف حقایق تاریخی می کند.
یکی از آثار مکتوبی که همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران تاریخ بوده کتیبه هایی است که از دوره های گذشته بر جای مانده و مطالعۀ آن ها دسترسی به برخی از اطلاعات تاریخی را میسر می سازد. بررسی متن این کتیبه ها نوغ خط و زبان آن ناحیه را در دوره های مختلف تاریخی نشان می دهد.
ماوراءالنهر یکی از مناطقی است که تاریخی کهن و فرهنگی غنی دارد. «سمرقند»، «بخارا»، «اورگنج»، «خوقند» و... از شهرهای مهم این منطقه و از مراکز ترویج علم و فرهنگ و هنر بوده اند.