کتاب شال گردن پاییز نشر شادان

وقتی زندگی مشترک از نگاه هر دو نفر به بن‌بست می‌رسد، راهکار طلاق را به عنوان راه نجات و رسیدن به پایان مشکلات در نظر گرفته می‌شود. شاید در آن لحظه یه دلیل فشارهای ناشی از عدم درک و سازگاری دونفر، به آینده بعد از جدایی به ویژه برای زنان و مشکلات بعدی آنان کمتر فکر و توجه شود، اما واقعاً باید تأمل کرد. در واقع تا همین چند دهه قبل که ازواج‌ها به صورت سنتی شکل می‌گرفت و صحبت از طلاق مثل یک تابوی قبیح به نظر می‌رسید، این مسائل کمتر به چشم می‌آمد، اما امروزه وضع تفاوت چشمگیری کرده و مشکلات خاص خود را به ویژه برای زنان، بدون استقلال مالی، پیدا کرده است. شاید اولین مشکل که خود را خیلی زود نشان می‌دهد اجبار در بازگشتن به خانه پدری است. جایی که محدودیت‌های تازه و گاه بیشتر از دوران قبل از ازدواج، عرصه را بر زنِ مطلقه تنگ می‌کند. جامعه هنوز با عنوان بیوه و مطلقه کنار نیامده و ناخواسته به عنوان یک اَنگ اجتماعی از آن استفاده می‌کند، پس خانواده نیز نسبت به آن با حساسیت بیشتری برخورد می‌کند. وقتی هنوز برخی در جامعه با نگاه جنسیتی به کسی که طلاق گرفته نگاه می‌کنند و موجب آزار زنان می‌گردند، پس خانواده نیز برای جلوگیری از این برچسب‌های اجتماعی، محدویت بیشتری اعمال می‌کند. حتی ناخواسته بسیاری از ما - بله ما! - با نگاهی متفاوت به کسی که در زندگی مشترکش شکست خورده می‌نگریم و با اینکه بر زبان نمی‌آوریم ولی فاصله خود را با وی بیشتر می‌کنیم. زن مطلقه ناگهان متوجه می‌شود که دوستان قدیمی‌اش هم به توصیه شوهران شان رابطه خود را با او کم کرده‌اند. به عنوان مثالی دیگر شاید هنوز هم این رسم عجیب برقرار باشد که سر سفره عقد حضور زنان مطلقه را خوش یُمن نمی‌دانند و در صورت لزوم از حضور او در اتاق جلوگیری می‌کنند! طلاق برای برخی راهکاری است به منظور رهایی ولی اگر زن، آن حداقل استقلال مالی را نداشته باشد و از سوی خانواده نیز حمایت منطقی نشود، آنگاه شرایطه به‌گونه‌ای پیش می‌رود که بعد از مدتی آرزوی همان زندگی جهنمی با شوهرش را می‌کند! یعنی چنان تحت فشارهای مختلف و سایه سنگین نگاه‌های معنی‌دار و کلمات خردکننده قرار می‌گیرد که فراموش می‌کند در چه شرایطی تصمیم به جدایی گرفته و به همان زندگی سابق رضایت می‌دهد. اکنون تمام این موارد را در محیط‌های کوچک‌تر تصور کنید: هرچه شهر یا روستای محل زندگی کوچک‌تر باشد، مردم از جزئیات زندگی هم آگاه‌ترند و این برچسب‌ها بیشتر به کار می‌رود و تحمل آن سخت‌تر می‌شود.