کتاب تاریخ دیرین ترکان ایران جلد 2 اثر محمدتقی زهتابی نشر اختر

بعد از مرگ داریوش فرزندش خشایارشاه، شاه ایران شد. خشایار در سال ۴۸۴ (ق.م) قیام مردم مصر را با خونریزی خاموش و برادرش هخامنش را حاکم آنجا کرد و بعد سفر جنگی خود را به طرف یونان که داریوش در آنجا شکست خورده بود از راه خاکی و دریا آغاز کرد. این سفرهای جنگی خشایارشاه به خاطر طولانی بودن و نیز سخت بودن در تاریخ جهان مشهور است حال باید دید که لشکریان خشایارشاه را در این نبردهای سخت و طولانی چه کسانی تشکیل می‌دادند: هرودوت در ترکیب و شکل‌گیری اردوی جنگی خشایارشاه می‌نویسد که اردوی خشایار از اقوام و ملتهای مختلف چون عرب، هند، ماد و... تشکیل شده بود. اما افسران و بزرگان این اردوها از پارسها خصوصاً از خانواده‌ی هخامنشیان انتخاب می‌شد. علاوه براین اردوها، خشایار لشکر و سپاه دریانوردش را از فینیقیها، مصریها، قبرسیها و از سایر قومهایی که در کنار دریا زندگی می‌کردند انتخاب کرده بود. هرودوت تعداد اردوی خشایارشاه را ۱۷۰۰ نفر می‌نویسد. حمله را پارسها شروع کرده و در اولین حمله بر یونانیان پیروز می‌شوند اما در نبرد بعدی در محلی به نام «سالامین» لشکر پارسها شکست خورده و عقب‌نشینی می‌کنند. این نبرد تا سال ۴۷۹ (ق.م) ادامه داشت تا اینکه یونانیان در محلی بنام «پلاته» پارسها را هم در نبرد دریا و هم در نبرد خشکی درهم کوبیدند و آنها را از یونان خارج کردند. در سال ۴۶۵ (ق.م) داریوش پسر بزرگ خشایارشاه را در یک توطئه‌ی درباری کشتند از آن سال به بعد بین فرزندان خشایار به نام‌های «اردشیر» و «ویشتاسب» سر سلطنت کشمکش شروع شد تا اینکه در سال ۴۶۲ (ق.م) ویشتاسب در ولایتی به نام «باکتریا» کشته شد و برادرش اردشیر درازدست به پادشاهی رسید. وقتی که اردشیر اول در سال ۴۲۴ (ق.م) مرد، اوضاع کشور از هر لحاظ نابسامان گشت تا اینکه در سال ۴۲۴ (ق.م) داریوش دوم به پادشاهی رسید در زمان این پادشاه در اثر شورشهایی که در سراسر کشور ایجاد شده بود دولت هخامنشی بسیار تضعیف شد. بعد از داریوش دوم پسرش به نام اردشیر دوم به پادشاهی رسید این پادشاه مردی هوسران بود که بالغ بر ۳۶۰ همسر در حرمسرای خود داشت. او فرزندان زیادی داشت که تنها چهار پسر به نامهای «داریوش، آریاسب، اوخوس و آرسام» بر سر قدرت رقابت می‌کردند.