کتاب تضمینات و استثنائات حق حریم خصوصی در حقوق عمومی ایران فاطمه مهربانی نطنزی نشر موسسه اندیشه کامیاب ایرانیان

یكی از مهم‌ترین چالش‌هایی كه در حوزه حریم خصوصی قرار می‌گیرد، استثنائات و تضمینات حق حریم خصوصی است. پرسش اینكه شخص موضوع حریم خصوصی و سایرین تا چه اندازه می‌توانند در دامنه موضوعات مرتبط با حریم خصوصی تصرف كنند. آیا امكان حمایت بر حریم خصوصی و یا استثناء در موضوع حریم خصوصی وجود دارد یا خیر؟ دسترسی به مفاد حریم خصوصی اشخاص از راه‌های گوناگونی صورت می‌گیرد. توسط به راه‌های مخفیانه برای نیل به اطلاعات محرمانه اشخاص، شایع‌ترین راه‌هاست. اگر چه با این روش و در طول سال‌های متمادی، مجموعه اطلاعات مشخص درباره افراد، در دسترس قرار داشته، ولی در این باره كمتر چالش بروز كرده است؛ زیرا نقطه آغاز چالش درباره محرمانگی اطلاعات شخصی افراد، از زمان پیدایش جامعه میدان است كه امروزه در شكل دیجیتال می‌تواند به جست و جوی سریع، توزیع فوری و تركیب یكدست اطلاعات موجود با دیگر منابع اطلاعاتی برای تولید گزارش‌های جامع‌تر درباره خصوصیات و فعالیت‌های افراد بپردازد كه لوازم اجتماعی و فردی چنین پایگاه‌های اطلاعاتی، نگرانی‌های فراوانی را برانگیخته است. اگر چه نگرانی عمومی ‌درباره پایگاه‌های شبكه‌ای اطلاعات هویتی افراد در حال افزایش است؛ ولی از سوی دیگر مؤسساتی وجود دارند كه درباره پردازش داده‌های شخصی به ویژه در حوزه داده‌های تراكنشی و ترافیكی فعالیت می‌كنند. مؤسسات پردازش‌گر بر حق خود درباره تحصیل، پردازش، مبادله و به اشتراك گذاشتن این گونه داده‌ها تأكید دارند. شركت‌ها این داده‌ها را واجد ارزش اقتصادی و مبادلاتی دانسته‌اند و خود را مالك آن می‌دانند بحث تحصیل و پردازش داده‌های اشخاص در فرآیند مبادلاتی از دو جهت مهم است؛ نخست اینكه، آیا خود افراد می‌توانند داده‌های مربوط به خود را در فرآیند مبادلات تجاری قرار دهند؟ دوم اینكه، اگر مؤسساتی كه درباره تحصیل، پردازش، مبادله و به اشتراك گذاشتن این گونه داده‌ها فعالیت می‌كنند، بتوانند در روند فعالیت خود داده‌های هویتی مربوطه به افراد را تحصیل كنند، آیا برای پردازش و تصرفات مالكانه بر این داده‌ها حقی خواهند داشت؟ روشن است پاسخی كه به پرسش اول داده می‌شود، تأثیر مستقیمی ‌بر پاسخ پرسش دوم خواهد داشت. در واقع، نكته اصلی در این دو پرسش، پیرامون محور میزان تسلط و توانایی اشخاص بر داده‌های مربوط به خود یا دیگران می‌چرخد.