کتاب پیش رو اثری است به قلم استاد فرزانه، دکتر "محمدرضا شفیعی کدکنی" که در آن با "با چراغ و آینه"، "در جستجوی ریشههای تحول شعر معاصر ایران" قدم برمیدارد.
وی در این اثر با ارائهی چشماندازی دیگر، به دگرگونی نهادهای اجتماعی، اقتصادی و اصلاحات عباس میرزا میپردازد و مفاهیمی همچون آزادی، آرمان های ملی، میهنپرستی، سویسالیسم، تجدد دینی، نقد خرافات، پلورالیسم دینی و نیروهای مذهبی و مسالهی زن را بررسی میکند تا "در جستجوی ریشههای تحول شعر معاصر ایران"، تصویری همه جانبه به مخاطب ارائه کند. دکتر "محمدرضا شفیعی کدکنی" با معرفی نخستین شعرهای انتقادی، سیاسی، مذهبی و انواع ادبی در عصر مشروطه، چهرههای نقد ادبی را در این دوره معرفی میکند و علاوه بر بررسی شعر مشروطه، ویژگیهای عمومی ادبیات درباری را در عصری که مقارن با مشروطیت بود، برمیشمرد.
نویسنده در "با چراغ و آینه"، برخی از برجستهترین پیشگامان در عرصهی تحول را نام میبرد و پس از آن به مراحل آشنایی ایرانیان با شعر فرنگی میپردازد. در برخورد با فرنگ، دگرگونی ساخت و صورتها بررسی میشود و آغاز نهضت ترجمه در کنار نخستین ترجمهها مورد توجه قرار میگیرد. "محمدرضا شفیعی کدکنی" از پرداختن به اثر زبانهای فرنگی بر شعر فارسی نیز غافل نمیشود و ارتباط ترجمه را با تغییر سبکها نشان میدهد. در ادامه از مهمترین مسائلی که در کتاب "با چراغ و آینه" به آن پرداخته شده، سفر از سنت به سمت نوآوری است که در این راستا، نقش برخی از مهمترین چهرههای شعر و ادب فارسی مورد بررسی قرار میگیرد.