میخوام تو چند دقیقه ببرمتون دور دنیا. من تو آمریکا هستم اما از کیوتوی ژاپن شروع میکنم. ۱۵ سال پیش که داشتم روی پایاننامهام کار میکردم با یه خانوادهی ژاپنی زندگی میکردم. حتی اون زمان هم میدونستم که با تفاوتهای فرهنگی روبهرو میشم اما وقتی که اصلاً انتظار نداشتم برام اتفاق افتاد.
اولین روزم تو ژاپن به یه رستوران رفتم و چای سبز با شکر سفارش دادم. گارسون یه مکثی کرد و گفت: «هیچکس تو چای سبز شکر نمیریزه.» من گفتم «میدونم. با رسم و رسوم اینجا آشنام ولی من میخوام چای سبزم شیرین باشه.» این دفعه با لحن مؤدبانهتری باز جواب داد «هیچکس تو چای سبز شکر نمیریزه.» جواب دادم «متوجهام. ژاپنیها تو چای سبزشون شکر نمیریزن و اما من دلم میخواد تو چای سبزم شکر بریزم.» از اصرارم تعجب کرد و موضوع رو به مدیرش اطلاع داد. صحبتاشون یکم طولانی شد و بعدش مدیر رستوران اومد پیش من و گفت «واقعا متأسفم. ما شکر نداریم.» خب از اونجایی که چای سبزم رو اونجوری که میخواستم نمیشد بخورم یه قهوه سفارش دادم و گارسون هم بلافاصله آورد. جالب بود که روی نعلبکی دو تا بستهی کوچیک شکر بود.
اینکه من نتونستم چای سبزِ شیرین تهیه کنم صرفاً به خاطر یه سوءتفاهم ساده نبود. به خاطر تفاوتهای اساسی تو نگاهمون به مسألهی حق انتخاب بود. از نقطهنظر آمریکاییِ من، وقتی یه مشتری که قراره پول بده، خواستهی معقولی طبق سلیقهاش سفارش میده، کاملاً حق داره که خواستهاش براورده بشه. شعار برگرکینگ «اونجور که دوست دارید میل کنید»ه و شعار استارباکس اینه که «خوشبختی در انتخاب شماست». اما از دید ژاپنی، اونها وظیفه دارن که به کسایی که انتخاب متفاوتی دارن کمک کنن. اونجوری که من میخواستم چایم رو بخورم با الگوهای فرهنگی اونجا فرق داشت و برای همین اونها همهی تلاششون رو کردن تا آبروم رو حفظ کنن.
آمریکاییها معتقدند که تو روش انتخابهاشون به یه جور کمال رسیدن. اینطور فکر میکنن که انتخاب از نقطهنظر فرهنگ آمریکایی، تمایلات ذاتی و جهانشمول همهی انسانها به انتخاب رو به بهترین شکل ارضا میکنه. متأسفانه این طرز تفکر ریشه در گمانهزنیهایی داره که لزوماً تو خیلی کشورها و فرهنگها مصداق نداره. بعضی وقتها تو خود آمریکا هم درست از آب درنمیاد. دوست دارم بعضی از این گمانهزنیها و مشکلاتی که بههمراه داره رو بررسی کنم. و در همون حال خوشحال میشم که شما هم راجع به فرض و گمانهای ذهنیتون و اینکه چطور با پیشزمینههایی که دارید شکل گرفتن، فکر کنید.