کتاب بیماری های دستگاه گوارش دام های مزرعه و تک سمی ها نشر انتشارات دانشگاه تبریز

یکی از اثرات فوری اتساع معده یا روده باریک (در اثر انباشتگی بزاق و ترشحات طبیعی معده و روده‌ها)، تحریک ترشح مایعات و الکترولیت‌ها در بخش فوقانی(دهانی) بخش اتساع یافته می­باشد. این تحریک و اتساع، یک سیکل معیوب و پایداری ایجاد می کند که سبب از دست رفتن مایعات و الکترولیت‌ها و در نتیجه وقوع دهیدراتاسیون کشنده می­شود. دهیدراتاسیون بسته به این که آیا انسداد در روده‌ها است و همراه با از دست رفتن مواد قلیایی می‌باشد یا این که در معده می­باشد و همراه با از دست رفتن مواد اسیدی است، می‌تواند به ترتیب توأم با اسیدوز یا آلکالوز اتفاق افتد. از دست رفتن مایعات از طریق استفراغ یا احتباس آن­ها در روده‌ها، اثر یکسانی خواهند داشت. در پرخوری با مواد دانه‌ای در نشخوارکننندگان نیز همین روند اتفاق می‌افتد، ولی در این جا، عامل انباشتگی مایعات، اتساع دستگاه گوارش نیست، بلکه افزایش فشار اسمزی محتویات به دلیلِ تجمع اسید لاکتیک می­باشد. همچنین در اسهال نیز (بدون توجه به عامل آن)، وقوع دهیدراتاسیون از اهمیت وافری برخودار است. تضعیف شدید عملکرد سیستم وازوموتور از جمله قلب– عروق و تنفس که به صورت رفلکسی در مواقع اتساعِ بخش های دستگاه گوارش رخ می­دهد، از عوامل مهم دیگر در ایجاد شوک می­باشند. در اسهال گوساله‌ها که بدون سپتی‌سمی یا توکسمی ناشی از باکتری­ها می­باشند، نارسایی قلبی ناشی از اسیدوز متابولیک شدید، می‌‌تواند آخرین مرحله از دهیدراتاسیون باشد. احتمال دارد با کاهش حجم خون محیطی، ایسکمی کلیوی رخ دهد که ممکن است منجر به اورمی کشنده گردد.