کتاب روزنامه ایران سپید نشر توانمندان

مطبوعات نقش اساسی و زیربنایی در ایجاد جامعه بهتر و سیر گذار به مدنیت و جامعه مطلوب را بر عهده دارد. بدون جراید و نشریات نمی‌توان نظام ایده‌آل اجتماعی مستقر نمود. فرق بین جوامع خُرد و کلان نیست، معلولان به عنوان یک جامعه خُرد هم بدون مطبوعات و نشریات نمی‌توانند به رفاه، اشتغال، معیشت ایده‌آل، مناسبات بدون تبعیض و روابط عادلانه برسند. بنابراین نخبگان و دلسوزان امور معلولین در مجموعه تدابیری که اندیشیده‌اند، چاره‌ای هم برای گسترش مطبوعات و ازدیاد نشریات داشته‌اند. در مقابل کسانی که مانع تکثر نشریات و توسعه مطبوعات ‌شوند، حتماً مانع پیشرفت این جامعه می‌باشند و خیانت آنان به اندازه‌ای سنگین است که تبعات و پیامدهای منفی آن، سال‌ها دامن‌گیر این جامعه خواهد شد. یکی از خدمات ماندگار در این حوزه، تأسیس «روزنامه ایران سپید» برای نابینایان در ایران است. بر جامعه معلولان فرض است از کسانی که این اقدام شایسته را اجرایی کرده‌اند تشکر نماید. یک نکته مهم اینکه صرفاً چاپ و نشر یک روزنامه و نشریه معلولیتی کافی نیست و لازم است با جدیت پروسه توسعه مطبوعات را در جامعه معلولان پی‌ گرفت. توسعه مطبوعات، شامل مجموعه‌ای از اینگونه اقدامات است. ـ پروژه‌های اطلاع‌رسانی بر اساس این نشریات شکل ‌‌گیرد و توسعه داده شود. ـ مأخذ شناسی و چکیده نگاری مقالات به عنوان پیش نیاز اطلاع‌رسانی گسترش یابد. ـ سامانه‌های اطلاع‌رسانی ایجاد گردد تا دسترسی همگانی به مندرجات نشریات را آسان گرداند. ـ نقد و بررسی جنبه‌های نشریات ـ آسیب‌شناسی نشریات موجب تقویت نشریات خواهد شد. ـ انتقال تجارب به روش‌های مختلف ضرورت دیگر است. ـ تدوین راهنما و شناسنامه نگاری برای مطبوعات به منظور افزایش آگاهی جامعه هدف و عموم مردم نسبت به این گروه از مطبوعات. همه این‌ها، اقداماتی در راستای توسعه مطبوعات معلولیتی است. امید است نهادهای متکفل امور نابینایان و معلولان این وظایف را با جدیت انجام دهند. دفتر فرهنگ معلولین بخشی از اقدامات را انجام داده یا مشغول انجام است. اطلاعات مقالات و گزارش‌ها و مصاحبه‌های مندرج در نشریات و نیز اطلاعات خود نشریات را به روش علمی آماده کرده و به شیوه‌های مختلف اطلاع‌رسانی می‌کند تا دسترسی تسهیل شود. از طرف دیگر هر یک از نشریات معلولیتی را زیر ذره‌بین می‌گذارد و اطلاعات درباره هر نشریه را مستقلاً منتشر می‌کند. اکنون نوبت به «روزنامه ایران سپید» رسیده، و در سه فصل به معرفی ویژگی‌ها، چگونگی تأسیس، تحولات و معرفی افراد مؤثر در تأسیس یا در اداره این نشریه و نیز به معرفی محتوای آن به شیوه مأخذشناسی می‌پردازد. فصل اول مقالات و تجزیه و تحلیل‌ها درباره این روزنامه است که به ترتیب تاریخ نشر منظم شده‌اند. علت تنظیم تاریخی مطالب این است که این روزنامه مثل همه نشریات تحولات تاریخی داشته است. این مطالب در ظرف تاریخی خود، کاربران را کمک می‌کند تا حوادث مرتبط به تحولات این نشریه، بهتر فهمیده شوند. اگر مقاله یا گزارش تاریخ نداشت، در آخر همین فصل می‌آید. اما فصل دوم درباره افرادی است که این روزنامه مؤثر بوده‌اند و طی ۲۵ سال مدیریت یا اجرای وظایفی را بر عهده داشته‌اند. این فصل در واقع شخصیت‌شناسی است. فصل سوم به معرفی محتوای این روزنامه می‌پردازد. مقالات، گزارش‌ها و اخباری که در این نشریه مندرج است، به شیوه علمی، مأخذشناسی می‌شود و در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. این کتاب به روزنامه ایران سپید از آبان ۱۳۷۵ تا فروردین‌ماه ۱۳۹۹ می‌پردازد؛ یعنی ۲۵ سال فعالیت این روزنامه را در سه جهت بررسی می‌کند و مرجع مناسبی برای پژوهشگران و نویسندگانی است که می‌خواهند درباره این روزنامه، اطلاعات به دست آورند یا پژوهشی انجام دهند. به دلیل طولانی بودن زمان بررسی و نیز به دلیل بریل بودن متن، تدوین این اثر راحت نبوده و پس از زحمات بسیار به نتیجه رسید. در واقع اولین کتاب مرجع درباره یک نشریه بریل است. تاکنون هیچ‌کدام از نشریات بریل مأخذشناسی نشده و راهنما ندارند و اطلاع‌یابی درباره آنها بسیار دشوار است. این کتاب، پژوهش بنیادی و تألیف جدید نیست. یعنی عمداً نخواسته‌ایم، مصاحبه جدید یا تحقیق جدید درباره شخصیت یا موضوعی داشته باشیم؛ بلکه تلاش کرده‌ایم از مقالات، گزارش‌ها و مصاحبه‌های منتشر شده استفاده کنیم و فقط به مجموعه سازی بپردازم. از این‌رو این کتاب در واقع یک پرونده علمی از تحقیقات و مصاحبه‌های منتشرشده است. سیر منطقی تحقیقات اینگونه است که ابتدا مجموعه آثار و مطالب منتشر شده درباره یک موضوع را گردآوری می‌کنند، آنگاه بر اساس مجموعه یافته‌های موجود که گویای دیدگاه‌ها هم هست، به تجزیه و تحلیل و بررسی جدید اقدام می‌نمایند. متأسفانه در ایران در بسیاری از موضوعات برعکس عمل می‌شود یعنی ابتدا با اتکاء بر ذهنیات و گاه تخیلات خود، تجزیه و تحلیل می‌کنند، سپس اقدام به جمع‌آوری مطالب موجود می‌کنند. این شیوه معکوس در پژوهش، آفات و پیامدهای منفی بسیار دارد که به وضوح در پژوهش‌های امروزه می‌توان دید. اما در این پژوهش سعی شده به روش علمی ملتزم باشیم و ابتدا به جمع‌آوری داده‌ها بپردازیم. یک نکته مهم و قابل تذکار این است که موضوعاتی که درباره آنها مقاله و گزارش یا مصاحبه نبوده و مطلبی درباره آن منتشر نشده، در این مجموعه هم نیامده است. فقط موضوعاتی را آورده‌ایم که در رسانه‌ها و به ویژه در روزنامه ایران و روزنامه ایران سپید مورد توجه قرار گرفته و به آن پرداخته‌اند. از این رو این مجموعه از یک نظر آینه نشانگر دغدغه‌ها و افکار مسئولین ایران سپید و روزنامه سپید است. محدوده این پژوهش با جستجو در منابع مختلف از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۹۹ بوده و تلاش شده منابع کتابخانه‌ای و دیجیتال هر دو بررسی شود. آقای اباذر نصر اصفهانی از پژوهشگران با سابقه و همکار با دفتر فرهنگ معلولین این پروژه را بر عهده داشته است و از تلاش‌ها و زحمات ایشان تشکر می‌شود. محمد نوری