کتاب کودکان آنلاین و حق آنان بر امنیت همه جانبه در فضای مجازی نشر مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه

قرن حاضر را می­توان عصر دسترسی بی‌حد و حصر به اطلاعات و حذف موانع ارتباطات نامید. توسعه و رونق فناوری اطلاعات و ارتباطات طی دهه­های اخیر و تأثیراتی که در عرصۀ جهانی داشته است، تا جایی پیش رفته که استفاده از آن برای بشر امروز تحت عنوان «حق بر دسترسی به اطلاعات و ارتباطات» مطرح شده و با پایه­ریزی نظام بین‌المللی حقوق بشر این حق شناسایی و به رسمیت شناخته شده است. اجرای این حق می‌تواند زمینه­ی پرورش تفکر، شکوفایی استعداد، افزایش مهارت­های فردی و اجتماعی و... را برای افراد انسانی فراهم آورد. اما امروز فن­آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به خصوصی­ترین لایه­های زندگی بشر نفوذ کرده و دایرۀ شمول و اثرگذاری آن، هر روز بیشتر از دیروز می­شود. فواید این ابزار پیشرفته و تکنولوژیک بر کسی پوشیده نیست، اما شواهد مختلف مؤیّد این مسئله است که اگر جوامع انسانی در بهره­مندی از آن استاندارد­های لازم را رعایت نکنند، آثار زیانبار و غیرقابل جبرانی به بار خواهد آورد؛ چراکه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات به دلیل ارتباط وثیق با زندگی بشر امروز، بر تمامی اقشارِ سِنّی جامعه آثار مستقیم و غیرمستقیم دارد و این آثار اگر به درستی هدایت و کنترل نشوند، جنبه منفی و ضد ارزش به خود خواهند گرفت. از میان اقشار گوناگونی که در معرض آثار این پدیده هستند، کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. زیرا اینان هم سرمایۀ آینده جوامع انسانی‌اند و هم از توانایی­های لازم برای بهره­مندی سالم و مثبت از این دستاورد بشری، برخوردار نیستند و به سادگی در معرض آثار سوء آن قرار می‌گیرند، آثاری که سرنوشت آنان را برای زندگی آینده رقم خواهد زد. در دنیای امروز با فراگیر شدن اینترنت و استفاده گسترده از تلفن­های هوشمند توسط کودکان، این ابزار سودمند تبدیل به یک منبع نگران کننده شده است و «امنیت کودکان در فضای سایبری» را به موضوع روز نهادهای علمی و فرهنگی تبدیل نموده است. شبکه‌های مجازی، ایمیل­ها، اتاق­های گفت‌وگو (چت‌های آنلاین) و... با محتویاتی از جمله: زورگویی، اشاعه خشونت­های مبتنی بر جنسیت کودکان، سوءاستفاده جنسی، استثمار آنلاین، مزاحمت­های سایبری، آموزش ناهنجاری­ها و... همه و همه دست به دست هم داده و تهدید علیه امنیت کودک را ملموس­س‌تر نموده است. پدیده کودک آنلاین فراتر از محدودیت­ها و مرزهای جغرافیایی، نژادی، طبقاتی، مذهبی و فرهنگی، تبدیل به خطری علیه کودکان شده و فراگیری آن به حدی است که تمام ابعاد زندگی کودک را در برمی­گیرد و همین امر لزوم توجه جدّی به این معضل و قانونگذاری متناسب و با ضمانت اجرای قوی را برای حمایت از آنان روش می‌سازد. این نوشتار با اذعان به حق کودک در دسترسی مناسب به فناوری ICT، بر حق امنیت کودک در استفاده از این فضا تمرکز دارد و در پی بررسی و ارائه راهکار برای تضمین امنیت کودک در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است.