کتاب شلغم میوه بهشته نشر انتشارات نگاه

خواندن یک داستان بلند فارسی که چند دهه با مخاطب خود فاصله دارد می‌تواند از این حیث برای خواننده جالب باشد که او را با مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و ... آن دوره آشنا کند. نقش زنان در جامعه یکی از موضوعاتی است که در طی چند دهه‌ی اخیر با اتفاقات و رویدادهای مختلف  تغییر پیدا کرده است و نویسندگان نامداری همچون محمد علی افغانی این موضوع را به عنوان درون‌مایه‌ی آثار خود استفاده کرده‌اند تا اهمیت و تکامل نقش زن در جامعه را در بستر قصه روایت کنند.

شلغم میوه‌ی بهشته اثر محمدعلی افغانی روایتی از دو خانواده‌ی ایرانی و ماجراهای آن‌هاست.

خلاصه داستان شلغم میوه بهشته

عابدین پسر بچه‌ی دوازده ساله‌ای است که بعد از گذراندن بیماری و تب رفته رفته با خوردن شلغم رو به بهبودی می‌رود تا جایی که بیماری کاملا برطرف می‌شود. اما اثر علاقه به خوردن شلغم به شکل دیگری زندگی او و خانواده‌اش و اطرافیان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تا جایی که همه باید به دنبال چاره‌ای باشند.

سبک نوشتار علی محمد افغانی در شلغم میوه بهشته

علی محمد فغانی جزو نویسندگان رئالیست ایرانی است که مضامین داستان‌های خود را حول محور مفاهیم اجتماعی و سیاسی و بیش‌تر در بستر خانواده روایت می‌کند. خانواده و به ویژه نقش زنان، در داستان‌های افغانی نقش مهمی دارند. زنان خانه‌دار این‌بار به عنوان طبقه‌ای از زنان جامعه در داستان شلغم میوه بهشته حضور دارند و مصائب و تفکرات آن‌ها جان‌مایه‌ی اصلی این رمان است.

داستان شلغم میوه بهشته رمان کوتاهی است که سرگذشت دو خانواده را در محله‌ای کوچک در جنوب تهران قدیم (دهه‌ی 50) روایت ‌می‌کند. افغانی با نگاه سوم شخص (دانای کل) سلیقه و وضعیت متفاوت دو خانواده را نشان می‎دهد. زنان در این کتاب محوریت اصلی داستان هستند. نرگس و گل‌عنبر  هر کدام مادر یکی از خانواده‌های داستان هستند که میانه‌ی خوبی با هم ندارند. با توجه به تاریخ نگارش این کتاب و وضعیت زنان در جامعه‌ی آن دوره، می‌توان پی به نقش اغلب زنان در آن مقطه زمانی برد. زنانی که به خانه‌داری و بچه‌داری مشغول‌اند و تصمیم‌گیری‌های مهم خانواده معمولا به عهده مرد است. هر کدام از زنان داستان شلغم میوه بهشته سر مسائل کوچک با هم بحث و جدل می‌کنند، زندگی خود را به رخ دیگری می‌کشند و حتی رد پای خرافات را هم می‌توان میان حرف‌های آن‌ها پیدا کرد. مثلا جایی که نرگس خطاب به گل عنبر می‌گوید: «آری، دیروز چهارشنبه بود و چهارشنبه یعنی روزی که ننه عابدین جنی می‌شود!» یا در قسمتی دیگر که شاهد چاق شدن عابدین هستیم می‌بینیم که مادر سراغ پیرمرد می‌رود: «عابدین در حال چاق شدن است، طوری که لباس هایش برایش تنگ شده و به زحمت آن ها را می پوشد. برای این که او را چشم نزند به سراغ پیرِ نظرِ خواربار فروش می رود تا مقداری اسفند از او بگیرد و برای عابدین دود کند».

زنان در داستان‌های علی محمد افغانی نقش پررنگ‌تری نسبت به مردان دارند چرا که او زن را موجودی موثر در جامعه می‌داند و می‌گوید: «با این دیدگاه زنان داستان‌های من بسیار پررنگ هستند و حتی بیشتر داستان‌های من حول محور زن می‌چرخد، مانند: سیندخت، دکتر بکتاش، شغلم میوه بهشته. حتی در محکوم به اعدام نیز من از سوی تیپ‌های مرد داستان دیدگاه‌های خویش را در مورد زن ارائه داده‌ام».

کتاب شلغم میوه بهشته رمان کوتاهی است که از همان ابتدا خواننده را وارد سیر داستان می‌کند. محمد علی افغانی این کتاب را در دوازده فصل نوشته است. افغانی در داستان شلغم میوه بهشته رسوم و آداب ایرانی و فقر و تبعات آن را نشان می‌دهد. داستانی که با زبان ساده، روایتی دلنشین و کمی تلخ دارد. از نکات داستان شلغم میوه بهشته ضرباهنگ تند آن است که یک نفس می‌توان تا انتهای کتاب پیش رفت.

زندگی علی محمد افغانی؛ نویسنده‌ی شلغم میوه بهشته

علی محمد افغانی نویسنده نام‌آشنای ایرانی در یازدهم دی ماه ۱۳۰۳ در شهر کرمانشاه متولد شد. او تحصیلات دبیرستان را در شهر کرمان به پایان رساند و برای گرفتن کمک هزینه و مسکن به تهران آمد و وارد دانشکده افسری شد. چون از دانش‌جویان ممتاز دانشگاه بود بعد از فارغ التحصیلی از دانشکده افسری برای بورس تحصیلی به آمریکا اعزام شد. این سفر برای افغانی فرصت مناسبی فراهم کرد تا با ادبیات انگلیسی و رمان‌نویس آشنایی پیدا کند.

در سال 1333 علی محمد افغانی زمانی که به وطن باز می‌گشت به اتهام عضویت در حزب توده توسط ماموران حکومت نظامی وقت دستگیر و تحت شدیدترین شکنجه‌ها قرار گرفت. افغانی در زندان هم دست از یادگیری بر نداشت و شروع به تدریس زبان انگلیسی و آموختن زبان فرانسه کرد. خود افغانی می‌گوید که کتاب معروف شوهر آهو خانم را هم طی سه سال در زندان نوشته است.

علی محمد افغانی در ادبیات بیش‌تر تحت‌تاثیر آثار صادق هدایت، صادق چوبک و محمد علی‌جمالزاده بوده است. او کتاب شوهر آهو خانم اثر معروف خود را با سرمایه‌‌اش در دو هزار نسخه منتشر کرد، جسارتی که ناشران آن دوره را حیرت‌زده کرده بود. خود او در این باره گفته است:«اگر زندان نمی‌رفتم، ممکن بود نویسنده نشوم». از نظر او بعضی از نویسندگان مثل جک لندن بر اثر یک اتفاق نویسنده می‌شوند: «مسابقه‌ای را در روزنامه‌ای برای انتخاب بهترین مقاله درباره‌ دریا راه انداخته بودند. معلوم است کسی که روی دریا بوده بهتر می‌تواند درباره دریا بنویسد. البته ذوق و قریحه نویسندگی هم لازم است، اما این قلم را باید کشف کرد. جک لندن هر دو را داشت، یعنی هم تجربه زندگی روی دریا و هم ذوق و قریحه نویسندگی، مقاله‌ای در‌این‌باره نوشت که انتخاب شد. بعد هم مسیر زندگی‌اش عوض شد و افتاد در عرصه داستان‌نویسی». همین تعریف افغانی مسیری بود که زندان برای او پیش آورده بود.

 افغانی در زندگی‌نامه‌ی خود گفته است زمانی که مشغول نوشتن کتاب شوهر آهو خانم بوده است یک فرهنگ لغت انگلیسی جلوی خود باز می‌کرده تا وانمود کند در حال ترجمه‌ی یک کتاب انگلیسی است نه کتاب خودش. علی محمد افغانی تا بهمن 57 در زندان پهلوی بود و با انقلاب مردم و همزمان با سقوط رژیم شاهنشاهی از زندان آزاد شد.

استقبال مردم از کتاب شوهر آهو خانم به قدری زیاد بود که فغانی پس از آزادی از زندان رمان دوم خود «شادکامان دره قره سو» را نوشت. افغانی تا ده سال بعد چیزی ننوشت و برای تامین هزینه‌های زندگی در یک شرکت ژاپنی مشغول به کار شد. با این حال، علی محمد افغانی سال‌ها بعد، اوایل دهه‌ی شصت کتاب شلغم میوه بهشته را منتشر کرد، کتابی که آن را قبل از انقلاب نوشته بود. «سیندخت» و «بافته های رنج» از دیگر آثار اوست. کتاب‌های او بیشتر روایتی از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه و نقد آن در بستر داستان هستند. البته هیچ کدام از این کتاب‌ها به اندازه‌ی کتاب شوهر آهو خانم برای افغانی شهرت به ارمغان نیاورد. چند سال بعد علی محمد افغانی به آمریکا مهاجرت کرد و همان‌جا زندگی‌نامه‌ی خود را به زبان انگلیسی منتشر کرد.

کتاب شلغم میوه بهشته را انتشارات نگاه در سال 1388 تجدید چاپ کرد. خرید و دانلود پی دی اف pdf کتاب شلغم میوه بهشته در سایت فیدیبو امکان پذیر است.

آثار محمد علی افغانی

«بوته‌زار»، «محکوم به اعدام»، «دکتر بکتاش»، «همسفرها»، «دختردایی پروین»، «صوفی صحنه، دزد کنگاور»، «دنیای پدران و فرزندان»، «حاج‌الله باشی» و «خداحافظ دخترم» از آثار دیگر محمد علی افغانی هستند که از میان آثار او کتاب‌های «شوهر آهو خانم»، «بافته‌های رنج»، «محکوم به اعدام»، «شادکامان دره قره سو» و کتاب الکترونیک و صوتی همسفرها برای خرید و دانلود در فیدیبو قرار گرفته است.

در بخشی از کتاب شلغم میوه بهشته می‌خوانیم

در همان کوچه، دو خانه بالاتر، از چهار ماه پیش جوان بیست و پنج ساله مجردی به نام هرمز آمده بود و زیرزمینی را از محمود آقا دلال کرایه کرده بود. هرمز کارش تابلو نویسی بود ولی دکانی نداشت. شب‌ها در یکی از سینماهای شهر کار شبانه می‌کرد. گاهی شعر هم می‌گفت. او پدرش را از دست داده بود و متکفل خرج مادرش بود. از مدتی پیش گل عنبر متوجه شده بود که هرمز شیفته اوست. این علاقه از دید نرگس دور نمانده بود و او مرتب این قضیه را به رخ گل عنبر می‌کشید.

مشدی قبل از سبزی فروشی، چندین شاگرد داشت و با اسب آب به در خانه‌ها و دکان‌ها می‌برد و می‌فروخت. سال‌ها پیش گل عنبر در سن سیزده سالگی در زلزله بویین زهرا پدر، مادر و دو برادرش را از دست داده و تنها خودش زنده مانده بود. کسی که او را از زیر آوار بیرون کشید و نجات داد همین مشدی بود که خود نیز تمام خانواده‌اش را در زلزله از دست داده بود. او یک سال از گل عنبر مراقبت کرد تا بهبود پیدا کند. بعدها او را به همسری انتخاب کرد. اولین فرزندشان فقط یک هفته بعد از عقدشان به دنیا آمد. او با گل عنبر رابطه دوستانه‌ای داشت اما عادت نداشت که کلمه‌ای محبت‌آمیز به او بگوید. گل عنبر هم از این جهت ملالی نداشت.