کتاب علت شناسی جرم فرار از خدمت کارکنان نیروهای مسلح علی بیگی نشر فانوس دنیا

جرم فرار از خدمت از جمله مهم‌ترین جرائم خاص نظامیان است که با توجه به حساسیت مأموریت نیروهای مسلح، عدم حضور به موقع کارکنان در محل خدمتی به ویژه وقتی مرتکبین از کارکنان حساس، مسئول، فرمانده باشند، مأموریت و انجام وظیفه یگان را مختل می‌نماید. جرم فرار از خدمت از جرائم عمدی و مستمر می‌باشد که احراز سوءنیت خاص در برخی از مصادیق آن مفروض می‌باشد. قانونگذار به لحاظ اهمیت موضوع یک فصل از قانون جرائم نیروهای مسلح را به این جرم اختصاص داده است و نظر به اینکه اکثر کارکنان نیروهای مسلح را نیروی جوان که در سنین ۱۸ سالگی تمام وارد خدمت و شغل نظامی می‌شوند تشکیل داده که به علل مختلفی از جمله سختی محل و مقررات خدمتی، دوری از خانواده، عدم آموزش حقوقی و قضایی کارکنان، احساس بیهودگی خدمت در بین کارکنان وظیفه، بی‌عدالتی و عدم توجه کافی در معافیت‌ها و برخوردهای تحقیرآمیز، عدم بکارگیری نیروها در مهارت‌ها و تخصص‌های مورد علاقه و... مرتکب جرم فرار از خدمت می‌شوند. بدیهی است شناسایی ماهیت و ارکان علل ارتکاب جرم فرار از خدمت و ارائه راه‌کارهایی باعث حفظ نظم در نیروهای مسلح و اجرای دقیق مأموریت آن‌ها در برقراری نظم و امنیت در جامعه و اقدامات پیشگیرانه از وقوع جرم و آسیب‌ها به افراد خواهد شد. با توجه به حساسیت مأموریت نیروهای مسلح جرم فرار از خدمت که از شایع‌ترین جرائم خاص نظامیان است به ویژه در زمان‌های بحرانی و جنگ صدمات غیرقابل جبرانی را به بار می‌آورد. از سوی دیگر، ضمانت اجراهای کیفری مقرر در زمان صلح از جمله حبس با توجه به جوان بودن مرتکبین این بزه (که در سن ۱۸ سالگی وارد خدمت و شغل نظامی می‌شوند) لطمه روحی و اجتماعی شدیدی وارد می‌سازد که این برچسب می‌تواند باعث محرومیت‌های اجتماعی ایشان در آینده شده و مسیر زندگی آن‌ها را دگرگون سازد. جرم فرار از خدمت یکی از جرائم مهم در نیروهای مسلح است که با توجه به حساسیت محیط‌های نظامی، ترک محیط خدمت جرم محسوب می‌شود. بنابراین رفتاری که در سایر محیط‌های اداری تخلف است در محیط نظامی جرم تلقی می‌شود و پرونده به دادسرا ارسال و مطابق قانون برای آن مجازات تعیین شده است. جهت پیشگیری از جرم فرار از خدمت، شناسایی عوامل خطر مانند عدم انعطاف سربازی، فقدان آموزش حقوقی و قضایی، دوری از خانواده، ناتوانی جسمی و روانی و... مطرح است و در مقابل آن تدابیر حمایتی مانند خویشاوندسازی محل خدمت، آموزش پرسنل، افزایش عزت نفس و توجه به بهداشت و تغذیه... مدنظرمی باشد. از طرفی، حذف موقعیت‌های جرم‌زا مانند جرم‌زدایی از فرار از خدمت متخصصین، معافیت از خدمت وظیفه بدون کارشناسی لازم و... در پیشگیری از این جرم مهم می‌باشد. با توجه به ضعف در شناسایی و دستگیری متهمین و استفاده زیاد رویه قضایی از سیاست تخفیف و تبدیل مجازات بنظر می‌رسد که آنچه تأثیر بیشتری در پیشگیری از جرم فرار از خدمت دارد، ضمانت اجراهای قوی کیفری است. با توجه به تغییرات و تحولات سریعی که در جامعه ما رخ داده است بدیهی است که عوامل مؤثر بر جرائم به ویژه جرم فرار از خدمت دچار تغییر شده است. بنابراین با وجود اینکه می‌توان جرم فرار از خدمت را یک جرم اداری و انظباطی در سازمان‌های دیگر و در قالب تخلف تلقی کرد، لیکن این تخلف در نیروهای مسلح جرم محسوب می‌گردد.