کتاب ترجمه و تحریر کتاب فقه الإمام جعفرالصادق (ع) جلد 3 اثر محمدجواد مغنیه نشر دانشگاه امام صادق (ع)

یکی از مباحث این جلد، خیارات است که بخشی از آن در جلد پیشین مطرح شده و در این جلد به پایان می‌رسد. مبحث خیارات از شاهکارهای حقوق اسلامی است. حدود هزار و چهارصد سال پیش با ابتکارات پیامبر گرامی اسلام در حوزه احکام حکومتی، بازار رقابتی مسلمانان با قواعدی بسیار کارآمد ایجاد گردید که یکی از پایه‌های آن را می‌توان مبحث خیارات دانست. در آن ایام، کفار که مسلمانان را مورد بایکوت اقتصادی قرار داده بودند و تجار عمده از تعامل با مسلمانان متحدانه و بر طبق یک توافق برنامه‌ریزی شده سر باز زده و سعی در به زانو درآوردن حکومت نوپای پیامبر در مدینه داشتند؛ و از طرفی مشکلات ناشی از جنگ‌های متعدد و افزایش حدود ۷۰ درصدی جمعیت مدینه که اکثراً در نتیجه مهاجرت و تشویق به ازدواج حاصل شده بود، می‌توانست مشکلات لاینحلی برای حوزه اقتصاد اسلامی فراهم آورد. اما پیامبر عزیز اسلام با وضع قوانین الهی بخصوص در رابطه با گردش شفاف اطلاعات و نیز حمایت‌های صحیح از حقوق مشتریان و در مواردی هم حقوق فروشندگان و بطور کلی نظارت صحیح بر رفتار متعاقدین در جمیع معاملات و ایجاد راهکارهای لازم برای افزایش بهره‌وری فعالیت‌های اقتصادی که از مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان جعل خیارات در معاملات دانست، موجبات جذب آحاد جامعه را به بازار رقابتی مسلمانان در معاملات خرد و بی‌اثر نمودن تحریم اقتصادی کفار فراهم آوردند. بنابراین ملاحظه می‌نمایید که عدم شناخت دقیق این احکام به واسطه عدم شناخت بستر تاریخی آن‌ها چقدر در ضایع نمودن آن‌ها تأثیرگذار است؛ زیرا که موجب بی‌اثر شدنشان در جامعه می‌گردد. مرحوم مغنیه در بخشی از این کتاب با عنوان احکام معاملات، عقود مختلفی از جمله قرض و دین، را مطرح نموده‌اند. علاوه بر این که عقود مربوط به معاملات در کتب فقهی از هیچ ترتیب منطقی تبعیت نمی‌کند، جایگاه آنها نیز در حوزه معاملات تبیین نمی‌شود.