کتاب وضعیت استثنایی نشر نی

کتاب «وضعیت استثنایی» نوشته جورجو آگامبن ( -۱۹۴۲) فیلسوف و نویسنده معاصر ایتالیایی، است. این کتاب با پیشگفتاری به قلم نویسنده بر ترجمه فارسی آن، منتشرشده است. وضعیت استثنایی بیانگر وضعیتی است که عمدتاً پس از حملات یازده سپتامبر در کشورهای قدرتمند و به‌خصوص آمریکا اتفاق افتاد. از زمان انتشار این کتاب یعنی سال ۲۰۰۳ این ایده که وضعیت استثنایی در دموکراسی‌های غربی به پارادایم معمول حکومت بدل شده دیگر واقعیتی بدیهی است و هیچ تحلیل سیاسی جدی نمی‌تواند انکارش کند. وضعیت استثنایی جلد دوم از مجموعه‌ی هوموساکر است که در ۱۹۹۵ با انتشار کتاب هوموساکر: قدرت حاکم و حیات برهنه آغاز شد و بعدها با انتشار باقی‌مانده‌های آشویتس ( ۱۹۹۸ )، ملکوت و جلال ( ۲۰۰۷ )، آیین مقدس زبان ( ۲۰۰۸ )، والاترین فقر ( ۲۰۱۱ )، کار خدا ( ۲۰۱۲ ) و کاربرد بدن‌ها ( ۲۰۱۴ ) ادامه یافت. کتاب چنان‌که للاند دولا دورانته به‌درستی خاطرنشان کرده، مثل باقی آثار نویسنده‌اش درباره‌ی زندگی است، زندگی‌ای که به انقیاد قانون درآمده و به‌مثابه آنومیای ضروری در نوموس منقور و محبوس شده است. ابزار این انقیاد همان وضعیت استثنایی است که به تعبیر آگامبن حکم برزخ بین حقوق عمومی و واقعیت سیاسی را دارد: فضای تهی درون صندوقچه‌ی قدرت یا وضعیت کنوماتیک مابین نظم حقوقی و زندگی. به‌عبارت دیگر، وضعیت استثنایی‌نوعی «زمان مرده‌ی حقوقی» یا لامکان مطلق قانونی است که طی آن سدِ حقوق اساسی و آزادی‌های فردی در هم می‌شکند و جامعه زیر سیل «زورِ قانون» (قانون خط‌خورده‌ای که جز زور محض از آن به‌جا نمانده) غرق می‌شود. به نظر می‌رسد در جهان سیاست امروز، وضعیت‌های استثنایی اتفاقا خیلی هم استثنایی نیستند، بلکه بنا بر حکم مشهور بنیامین، تبدیل به‌قاعده شده‌اند. نویسنده با همین هدف به تبارشناسی وضعیت استثنایی از سرچشمه‌های کهنش در حقوق روم تا مظاهر مدرن‌ترش در فرانسه‌ی انقلابی، آمریکای دوره‌ی جنگ داخلی، آلمان نازی و ایتالیای فاشیست می‌پردازد تا نهایتاً به این نتیجه برسد که وقتی وضعیت استثنایی بدل به‌قاعده شد، نظام حقوقی سیاسی هم تبدیل به یک ماشین کشتار می‌شود. موتور زیست سیاسی این ماشین کشتار همان وضعیت استثنایی است که به‌زعم آگامبن غرب را به‌سوی یک جنگ داخلی عالم‌گیر پیش می‌راند. از آگامبن آثار متعددی منتشرشده که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «ااجتماع آینده»، «وسائل بی‌هدف»، «کودکی و تاریخ» و «زبان و مرگ» اشاره کرد.