کتاب پوشاک محلی خراسان جنوبی۱

جمعیت:

جمعیت شهرستان بیرجند بر اساس سرشماری سال یک هزار و سیصد و هشتاد و پنج؛ ۶۰۴۰۵ خانوار و ۲۴۰۸۹۴ نفر می باشد. از این تعداد ۱۲۵۲۷۷ نفر مرد و ۱۱۵۶۱۷ نفر زن هستند.(سالنامه آماری استان ۱۳۸۸، ۸۵)
در جدول زیر آمار جمعیتی و متوسط رشد سالانه نقاط شهری بیرجند براساس آمار ارائه شده از سوی معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی بیان شده است.

جدول ۱- تغییرات جمعیت شهرهای خوسف و بیرجند، طی دوره ۵۰ ساله، ۸۵-۱۳۳۵

براساس آمار فوق در سطح منطقه با رشد جمعیتی بالای شهرنشینی مواجه هستیم
اما به طور کلی در طی دوره ۵۰ ساله در شهر خوسف با رشد جمعیتی ۱.۸۴ در صد و در شهر بیرجند با رشد جمعیتی ۵.۰۸ درصد مواجه هستیم که بیانگر رشد جمعیت در منطقه است.
در دهه ی شصت و هفتاد تعداد قابل توجهی مهاجر افغانی در بیرجند مستقر شدند که در دهه ی هشتاد تعدادی از آنها به کشورشان بازگشتند.

گروه های قومی:

در حوزه شهرستان بیرجند از گذشته تا به حال اقوام مختلفی ساکن بوده اند. از جمله آن ها می توان به اقوام فارس، عرب، بلوچ، بهلوری و کولی ها اشاره نمود(۱).
اعراب منطقه از اعراب سپاه حازم بن خزیمه هستند که در صدر اسلام در زمان خلیفه دوم جهت فتح سرزمین های ایران به نقاط شرقی روانه شدند. پس از فتح منطقه، این افراد در منطقه ساکن شدند. در دوره های بعدی هم عده ای از اقوام عرب به این منطقه وارد شدند. از عمده طوایف عرب، طایفه خزیمه علم هستند که از دوران شاه اسماعیل صفوی نفوذ خوبی در منطقه یافتند. اقوام بهلوری ساکن در منطقه از بهلوری های ساکن در استان فارس بوده اند که در زمان نادر شاه افشار جهت تامین امنیت نوار مرزی شرق کشور به این منطقه کوچانده شدند.
اقواج بلوچ ساکن در منطقه با توجه به سبک زندگی عشایری و برای استفاده از مراتع منطقه و همچنین تامین امنیت نوار مرزی در دوره صفویه به تدریج وارد این سرزمین شده و ساکن شده اند.این گروه در قسمت های مختلف شهرستان ساکن هستند. درصد جمعیتی این قوم از سایر اقوام کمتر است.
کولی ها نیز با توجه به معیشتشان در سطح منطقه پراکنده هستند و عده ای از آنها در نقاط شهری و عمدتاً به عنوان حاشیه نشین در شهر ها سکونت دائمی گزیده اند.
ساکنان اصلی منطقه فارس ها هستند که اعراب منطقه به آن ها عجم هم می گفتند.
عشایر: بخش کمی از جمعیت شهرستان را عشایر تشکیل می دهند. عشایر شهرستان به صورت های ساکن، کوچرو و نیمه کوچرو هستند. با توجه به سیاست های دولت مبنی بر حفظ و صیانت مراتع و جنگل ها، بخش اعظمی از عشایر منطقه اسکان داده شده اند. در حالی که در گذشته غالب عشایر منطقه کوچرو بوده اند.