اندیشههای توحیدی نه تنها بهعنوان یک رکن اعتقادی، بلکه بهعنوان اصلی اساسی که شالودۀ زندگی دنیوی و اخروی انسانها را بنیان مینهد، در کلام امام امیرمؤمنان علی علیه السلام نقش بستهاست. امام امیرمؤمنان علیه السلام در فرازهای گوناگون و بهمقتضای مخاطبان مختلف به بیان مباحث توحیدی پرداختهاند.
طرح موضوع آفرینش نظاممند جهان هستی و زیباییها و اسرار نهفته در آن از روشهای امام علیه السلام است که فطرت حقیقتجوی انسانها را بیدار کرده و انسانها را به سوی آفریدگار یکتا هدایت میکند. امام علیه السلام این مطالب را، در کنار دیگر براهین علمی و فلسفی، چنان زیبا و منسجم بیان میدارد که گویی تجلّی بیواسطۀ خداوند است در جان آفریدگان و در پرتو آن انسانها را بهسوی خداپرستی سوق میدهد.