کتاب رسائل قیصری نشر انتشارات مولی

بدان که رسیدن به خدای سبحان بر دو قسم است: علمی و عملی [راه و طریق]. عملی مشروط به روش علمی است، تا انجام‌دهنده نسبت به عملی که انجام می‌دهد بصیرت داشته باشد. [انواع] علوم نیز برحسب اختلاف موضوعاتشان از یکدیگر متمایز و جدا هستند و موضوع هر علمی درباره‌ی عوارض ذاتی‌اش بحث و گفتگو می‌کند؛ پس معروض همان موضوع است؛ همچنان که عوارض، مسائل به شمار می‌آیند. بی‌تردید مسائل یا جملگی بدیهی‌اند یا کسب [اکتسابی]، و با برخی از آنها بدیهی است و برخی اکتسابی. اگر جملگی بدیهی باشند؛ در این صورت منشأ و مبداء بقیه‌ی علوم خواهند بود؛ و اگر جملگی اکتسابی باشند، در این صورت از امور بدیهی می‌توان به شناخت این امور اکتسابی رسید؛ اما اگر برخی بدیهی و بعضی اکتسابی باشند، در این صورت بدیهیات منشاء و مبداءِ کسبیات خواهند بود. بی‌تردید این نوع علوم که درباره‌ی ذات خدا و اسماء و صفات او بحث و گفت‌وگو می‌کند ـ از حیث این که بیانگر هر آنچه آشکار و ناپیداست ـ به ذات الهی رهنمون می‌شود.