کتاب اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری نشر آوانامه - نسخه صوتی

صدای عقل در عصر ایمان: ماکس وبر و تبار سرمایه‌داری

ماکسیمیلیان کارل امیل وبر (Maximilian Karl Emil Weber)، مشهور به مارکس وبر، متفکر برجسته‌ی آلمانی، در 21 آوریل 1864 در شهر اِرفورت، آلمان متولد شد. وبر را یکی از بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی مدرن می‌دانند؛ کسی که با ترکیب اندیشه‌های تاریخی، اقتصادی و دینی، چارچوبی نوین برای فهم جهان اجتماعی ترسیم کرد. وبر در خانواده‌ای بورژوا و تحصیل‌کرده رشد یافت. پدرش سیاستمدار بود و خانه‌شان میزبان روشنفکران عصر بود. از همان جوانی، علاقه‌ی شدیدی به تاریخ، حقوق، و فلسفه داشت و بعدها به عنوان استاد دانشگاه، با آثارش بر رشته‌هایی چون اقتصاد، جامعه‌شناسی، سیاست و دین تأثیری بی‌بدیل گذاشت. شاهکار او، «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری»، رابطه‌ی میان باورهای دینی و شکل‌گیری نظام سرمایه‌داری را بررسی می‌کند؛ پژوهشی که هنوز هم در علوم انسانی الهام‌بخش است. وبر با مفهوم «کنش اجتماعی»، جامعه‌شناسی را به تحلیل درونی انگیزه‌های فردی گره زد و روشی تفسیری را در برابر نگاه صرفاً آماری یا تحققی قرار داد. وبر مردی از دوران گذار بود؛ نگران عقلانی‌شدن افراطی جهان که انسان را در «قفس آهنین» نظام‌ها و بروکراسی‌ها زندانی می‌کرد. وبر در واپسین سال‌های عمرش، در 14 ژوئن 1920 در مونیخ، پس از آنفولانزای شدید و بروز مشکلات ریوی، در اثر ذات‌الریه درگذشت. میراث ماکس وبر، یادآور این نکته است که برای شناخت جامعه، باید فراتر از ساختارها، به درونِ باورها، ارزش‌ها و انگیزه‌ها نیز نگریست؛ جایی که روح زمانه در قالب واژه، عدد، و سکوت جاری است.

درآمدی شاعرانه بر منشأ سرمایه‌داری

در ژرفای تاریخ، جایی که باورهای دینی به‌ظاهر از جنس ملکوت‌اند، ماکس وبر با چشمی کاوشگر نشان می‌دهد چگونه همین باورها، به‌ویژه در شاخه‌های خاصی از پروتستانیسم، بذر نظامی اقتصادی را افکندند که روزگاری بر وجدان جهان مسلط شد. «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» پژوهشی است در مرز میان ایمان و منفعت؛ گزارشی از آن‌که چگونه زهد، نظم، و کارِ بی‌وقفه بدل شد به ارزش‌های محوری نظامی که نامش سرمایه‌داری‌ست. وبر با نثری پرنفوذ، پیوندی را عیان می‌کند که پیش از او در پسِ پرده‌های روح و سود پنهان مانده بود. این کتاب نه افشاگری است و نه قضاوت؛ بلکه دعوتی است برای نگریستن دوباره به آن‌چه بدیهی می‌پنداریم: اینکه اقتصاد تنها حساب و کتاب نیست، بلکه بازتابی‌ست از روح زمانه.

ریشه‌های نادیده‌گرفته‌شده جهان مدرن

کتاب «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» نخستین‌بار در سال 1905 منتشر شد. این کتاب در پی آن است که نشان دهد چگونه ریشه‌های فرهنگی و دینی، به‌ویژه اخلاق کاری پروتستانی (مخصوصاً کالوینیستی)، به شکل‌گیری و گسترش سرمایه‌داری مدرن در غرب انجامید. وبر با تحلیل پدیده‌های فرهنگی و دینی، تأثیر باورهایی مانند «پیش‌گزینش الهی» را در شکل‌گیری ذهنیت سرمایه‌دارانه بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه انسان غربی مدرن، درون قفسی آهنین از قواعد و نظم عقلانی گرفتار شده است. این اثر از آثار بنیادین جامعه‌شناسی دینی محسوب می‌شود و با آثار امیل دورکیم و کارل مارکس در گفت‌وگو است. هرچند وبر جایزه‌ی خاصی برای این کتاب دریافت نکرد (چون در زمان خود بیشتر دانشگاهی بود تا رسانه‌ای)، اما تأثیر آن بر علوم انسانی چنان گسترده و عمیق است که امروزه از آن به‌عنوان یکی از «کتاب‌های تغییردهنده‌ی مسیر تاریخ تفکر» یاد می‌شود. کتاب منشأ الهام بسیاری از نظریه‌پردازان حوزه‌های اقتصاد، سیاست، فلسفه و حتی الهیات شده و هنوز هم به‌شدت خوانده و تفسیر می‌شود.

نسخه‌ی صوتی کتاب «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری»

نشر صوتی آوانامه با همکاری «انتشارات علمی و فرهنگی» کتاب صوتی «اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری» اثر «مارکس وبر» را با ترجمه‌ی «عبدالکریم رشیدیان» و اجرای «فریاد موسویان» تهیه و تولید کرده است.