کتاب فدرالیسم نشر افکار

فدرالیسم، نظامی سیاسی است که در آن واحدهای فروملّی دارای خودمختاری و اقتدارند و قدرت، میان حکومت ملی و واحدهای فروملّی تقسیم شده است. نظام فدرال، یکی از سه نوع نظام متمایز در میان کشورهاست. در نظام‌های بسیط تک‌بافتی، حکومت مرکزی کنترل غالب را در اختیار دارد و برخی مسئولیت‌ها را به واحدهای فرعی واگذار می‌کند. در نظام کنفدراسیون، واحدهای فروملّی عمدتاً واحدهای مستقل و خودمختاری‌اند که اقتدار اصلی را در اختیار دارند، درحالی‌که حکومت ملی ضعیف است و قدرت کنترلی اندکی بر واحدهای فرعی دارد (یا اصلاً قدرت کنترلی ندارد). در نظام فدرال، معمولاً بین واحدهای ملی و فروملّی، قدرت‌های هم‌پوشان و مشترکی وجود دارد و همچنین حوزه‌های اختیار متمایزی را می‌توان دید که منحصراً متعلق به یکی از واحدهاست. البته تقسیم‌بندی اختیارات و مسئولیت‌های سطوح مختلف حکومت در تمام نظام‌های فدرال به یک شکل نیست.

ما از دیدگاهی تطبیقی به نظام فدرال ایالات متحده می‌پردازیم. اگرچه می‌توان پیشینه‌هایی از فدرالیسم در کشورهای بومیان سرخ‌پوست آمریکا و در کانتون‌های سوئیس دید، اما ایالات متحده اولین آزمون کلان‌مقیاس فدرال بود و درازدامن‌ترین قانون اساسی فدرال ازآنِ ایالات متحده است. بدین‌ترتیب، به‌مثابۀ الگو یا نقطۀ آغاز برای کسانی که سایر نظام‌های فدرال را طراحی کرده‌اند، عمل کرده است.