کتاب ضحاک نشر مرکز

کتاب ضحاک نوشته ساقی گازرانی، داستانی خیال‌پردازانه از زندگی ضحاک ماردوش، یکی از شخصیت‌های اسطوره‌ای ایران است. این کتاب در سال ۱۳۸۹ منتشر شد و برنده جایزه بهترین رمان سال از جشنواره کتاب سال ایران شد.

کتاب ضحاک روایتی از زندگی ضحاک است که از دوران کودکی او آغاز می‌شود و تا مرگ او ادامه می‌یابد. گازرانی در این کتاب، تلاش می‌کند تا چهره‌ای متفاوت از ضحاک ارائه دهد. او ضحاک را نه یک اهریمن شیطانی، بلکه یک انسان پیچیده و چندوجهی نشان می‌دهد.

ضحاک در این کتاب، فردی جاه‌طلب و قدرت‌طلب است که برای رسیدن به اهداف خود از هیچ کاری فروگذار نمی‌کند. او همچنین فردی باهوش و زیرک است که از فرصت‌ها به خوبی استفاده می‌کند.

کتاب ضحاک یک داستان جذاب و خواندنی است که به خوبی توانسته است مخاطب را با خود همراه کند. این کتاب همچنین حاوی نکات آموزنده‌ای در مورد قدرت، طمع و عواقب آن است.

برای خواندن کتاب‌های دیگر اساطیر ایران دعوت می‎کنیم به فیدیبو سر بزنید.

آشنایی با ساقی گازرانی نویسنده کتاب

ساقی گازرانی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، در سال ۱۳۵۲ در شیراز متولد شد. او در دانشگاه اوهایو آمریکا در رشته تاریخ و ادبیات فارسی تحصیل کرد و مدرک دکتری خود را از این دانشگاه دریافت کرد.

گازرانی از سال ۱۳۸۷ به ایران بازگشت و به تدریس تاریخ و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های مختلف پرداخت. او همچنین در زمینه پژوهش در حوزه تاریخ و ادبیات ایران فعالیت می‌کند.

گازرانی تاکنون چندین کتاب و مقاله در زمینه تاریخ و ادبیات ایران منتشر کرده است. از جمله آثار او می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:

کوش پیل دندان (۱۳۹۵)

ضحاک (۱۳۸۹)

آرش کمانگیر (۱۳۹۱)

روایت‌های خاندان رستم و تاریخ ملی ایران (۱۳۹۶)

چرا باید کتاب ضحاک را بخوانیم؟

کتاب ضحاک برای علاقه‌مندان به ادبیات داستانی، اساطیر و تاریخ ایران یک مطالعه ارزشمند است.

در اینجا چند نکته برای خواندن کتاب ضحاک آورده شده است:

●     داستان جذاب و خواندنی

●     شخصیت‌پردازی قوی

●     نکات آموزنده

در بخشی از کتاب ضحاک می‌خوانیم

«اجازه دهید در اینجا به بررسی فرایندی بپردازیم که طی آن اسطورهٔ اژی‌دهاک، یعنی اژدها / مارِ اوستایی، و داستان آستیاگ، آخرین شاه ماد، در هم آمیخته می‌شوند و در نتیجه کهن‌ترین لایهٔ تاریخی داستان ضحاک شکل می‌گیرد. در اوستای کهن، تنها جایی که از اژی‌دهاک یاد می‌شود یسنای نهم یا هوم‌یشت است. در آنجا می‌بینیم که ثَرَئِتَونَ (فریدون)، قهرمان اوستایی، اژی‌دهاک، این «سه‌پوزهٔ سه‌کلّهٔ شش‌چشم» را، که کمی بعد «دارندهٔ هزار [گونه] چالاکی» خوانده می‌شود، فرومی‌کوبد. اژی‌دهاک موجودی است بدکار، دیوِ دروغی که مخلوق انگره‌منیو، روح پلید، است و هدفش نابودی انسان‌ها و ویرانی خانه‌های آنان است. به‌نظر می‌رسد که اژی‌دهاکِ اوستا صرفاً یک مار/ اژدهاست و در این متون هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که دارای صورتی انسانی بوده باشد. ثَرَئِتَون (فریدون) و اژی‌دهاک، مانند بسیاری از ایزدان و دیوان اوستایی، در اساطیر ودایی هند نیز حضور دارند که در آنجا به ترتیب با نام‌های تریتا آپتیا و ویشواروپا خوانده می‌شوند. ویشواروپا در وداها نیز فاقد تجسمِ انسان‌گونه است و تنها به صورت اژدها/ ماری سه‌سر دیده می‌شود. بنابراین، می‌توان ادعا کرد که اژی‌دهاک اوستا، در زمان نگارش اوستای کهن، هنوز پا به قلمرو انسانی نگذاشته است. در یشت‌ها و وندیداد نیز شواهدی وجود دارند که تا حد زیادی چنین تصویری از اژی‌دهاک را تأیید می‌کنند. در چندین یشت از شکست خوردن اژی‌دهاک به دست فریدون سخن می‌رود، و در بخشی از آن، وصفِ او در یسنا [اوستای کهن] کلمه به کلمه تکرار می‌شود. اما در آن بخش، گذشته از تکرار توصیفات، اطلاعات تازه‌ای نیز می‌آید. نخست آن‌که گفته می‌شود اژی‌دهاک اهل جایی است به نام بَوری (Bawri) که گمان می‌رود همان بابِل باشد. چنان‌که خواهیم دید، داستان ضحاک با شهر بابِل پیوند دارد؛ بنابراین می‌توان دید که در اینجا برخی از عناصر داستان جدیدتر، که در آن ضحاک در شهر بابل است، به توصیفِ اژی دهاک در یشت‌ها اضافه شده است. کمی جلوتر در همان بخش از یشت‌ها می‌بینیم که او دارای دو زن است به نام‌های سَنگهَوَک (Savaghavak) و اَرِنَوَک (Erenavak). این دو زن، که در یشت‌ها زیباترین آفریدگان جهان توصیف شده‌اند، همان شهرناز و ارنوازِ روایت فردوسی‌اند؛ دو خواهر جمشید که وادار به ازدواج با ضحاک می‌شوند. بنابراین، باید گفت که در این بخش از یشت‌ها ارجاعاتی به داستان اژی‌دهاک صورت گرفته است که او در آن‌ها دارای خصوصیات انسانی است. با این همه، اژی‌دهاکِ یشت‌ها، به‌رغم این سخنان مبهم، باز هم به وصف یسنا از او، یعنی اژدهایی اهریمنی نزدیک‌تر است. در حقیقت، در متن نواوستایی وندیداد نیز اژی‌دهاک بار دیگر در نقش همان موجودی ظاهر می‌شود که فریدون او را از پا درآورد. گفته شده است که همهٔ اژی‌های وندیداد در واقع اژدها / مار هستند. در کل متون زردشتی، تنها در نوشته‌های بسیار متأخر پهلوی است که اژدها، ازدهاگ (فارسی میانه) یا اژدهاک (فارسی پارتی) خصوصیاتی می‌یابد که در روایت‌های گوناگون داستانِ ضحاک به او نسبت داده می‌شود، از جمله این‌که غاصب تاج و تخت ایران خوانده می‌شود. اما، با اینکه در ادبیات پهلوی نام دهاگ یا ضحاک ــ که اغلب چنین نامیده می‌شود ــ در کنار نام برخی غاصبان بیگانه همچون افراسیاب تورانی و اسکندر آمده است، شخصیت او نه در مقام شاه، بلکه با تکیه بر ویژگی‌های اهریمنی جورواجورِ منسوب به او مطرح می‌شود. شخصیت‌پردازی ضحاک در ادبیات پهلوی پس از شکل‌گیری نخستین لایه‌های تاریخی داستان صورت گرفت و چنان‌که خواهیم دید، مؤلفه‌ای دینی در شکل‌گیری این نخستین لایهٔ تاریخی نقش داشته است.»

پیشنهاداتی برای خوانندگان کتاب ضحاک

اگر از خواندن کتاب ضحاک لذت بردید، پیشنهاد می‌کنیم که از خواندن کتاب‌های زیر غافل نشوید:

1.      ضحاک ماروش نوشته فرزین آقازاده

2.      کتاب از رستم نوشته حدیث لزر‎غلامی