کتاب اطلس تاریخی جهان نشر مرکز

تاریخ، دانش گذشته‌هاست. جایگاه آن در مجموعه دانش‌های انسانی به این بستگی دارد که این گذشته، گذشته چیست. آنحا که سخن از گذشته انسان و جامعه انسانی می‌رود، تاریخ بخشی است از دانش‌های اجتماعی، از کاربرد متداول واژه تاریخ، بیشتر همین معنا اراده می‌شود. اما طبیعت نیز همچون انسان دارای گذشته است و تاریخ طبیعت بخشی از مجموعه دانش‌های گوناگونی که طبیعت را پژوهش می‌کنند. شناخت حال و گذشته لازم و ملزوم، کامل کننده و یاری رساننده یکدیگرند. دانستن گذشته به شناخت درست اکنون کمک می‌کند و دریافت درست وضع کنونی به تفسیر درست آنچه در گذشته رخ داده است.