کتاب جلوس شاه عباس کبیر و وقایع ابتدای سلطنت او و قلع و قمع کامل ازبکان نشر کنکاش

سلسله صفوی وقتی روی کارآمد که ایران در حال انقراض بوده تاریخ این سلسله را کمتر کسی است که نخوانده و یا نشنیده باشد. از بدو تأسیس در ایران سلسله‌های زیادی به وجود آمدند و از میان رفتند. سلسله صفویه نیز یکی از آنها بوده اما از نظر قدرت و کاردانی این سلسله در ردیف سلسله‌های هخامنشیان و ساسانیان قرار می‌گیرد و ازاین‌جهت است که مورخین درباره وقایع- زمان این سه سلسله بیشتر گفت گو کرده‌اند. زمانی که ایران سیر قهقرایی و عقب‌افتادگی خود را می‌پیمود و روز بروز از قدرت تیموریان کاسته می‌شد سلسله صفویه ظهور کرده این سلسله از پشتیبانی کامل- مردم برخوردار بود به خلاف بیشتر حکومت‌هایی که متکی به شمشیر بودند موافق آرزوهای ملت ایران بوده مردم آنان را مرشد کامل می‌دانستند و سر و جان فدا می‌کردند با همین پشتیبانی بود که شاه اسماعیل توانست دولتی مقتدر تشکیل دهد که پنجه در پنجه امپراتوری عثمانی انداز دو بازور اثر همین پشتیبانی بود که شاه‌عباس توانست سپاهیان مقتدر عثمانی را که پشت امپراتوران نیرومند اروپا را به لرزه درآورده بودند در هم کوبد. همان‌طوری که هخامنشیان و ساسانیان در مدت سلطنت خود با یونانیان و رومیان می‌جنگیدند صفویان نیز با عثمانی‌ها زدوخورد داشتند و جنگ‌ها می‌نمودند. سلاطین صفوی را می‌توان بر دو دسته تقسیم کرد. سلاطین روحانی یا مشایخ صفوی و سلاطین سیاسی و روحانی دسته دومین آنها با شاهان سیاسی چون شاه اسماعیل اول و شاه‌طهماسب اول و اسماعیل میرزا و حمزه میرزا و شاه‌عباس اول داشتند که در راه نجات ایران کوشیدند و هرکدام کارهای بزرگی انجام دادند. فرزند ارشد شاه‌طهماسب اول و برادر شاه اسماعیل دوم که در فارسی حکومت داشت در لحظات اعدام از زیر تیغ جلاد برمی‌خیزد و بر تخت سلطنت می‌نشیند بدین ترتیب که نوشته‌اند وقتی علی‌قلی خان مأمور قتل- محمد میرزا وارد شیراز شد مصادف با ماه رمضان بوده بزرگان شیراز در میرزا از او خواستند که قتل را به تأخیر اندازد و این تأخیر تا شب عید فطر طول کشید و قرار شد فردای روز عید محمد میرزا تسلیم جلاد شود ولی همان شب پیک سریع‌السیر قزوین بشیر از وارد شد و خبر مرگ اسماعیل دوم و مژده سلطنت محمد میرزا را آورد. بعد از انتقال او به قزوین به شکرانه این فضل لقب خدابنده اختیار کرد و اولین اقدامی که در مقام سلطنت انجام داد کشتن پریان خانم و شمال خان (دائی سلطان محمد خدابنده) و برادرزاده او شاه شجاع که به تحریک درباریان انجام گرفت و از همه دودمان صفوی تنها پسران محمد میرزا باقی می مانند و به این ترتیب ایران فصلی نو آغاز می‌کند و به اوج قدرت می‌رسد تا آنجائی که پس از فوت شاه سلیمان شاه سلطان حسین را به علت ضعف نفسی که داشت به سلطنت برمی‌دارند تا در سایه بی‌کفایتی او هر اسبی که می‌خواهد بتازد. شاه سلطان حسین سست عنصر و بی‌تجربه و اسیر شهوت و بازیچه دست وزیران بود. اوست که شاه نواز خان گرجی را به حکومت قندهار منصوب کرد و داستان قندهار پیش آمد و موجبات انقراض سلسله ٢٤٢ ساله صفوی را فراهم نمود و باز ایران دچار اغتشاش گردید. حس شهامت و جرات از بین رفت و روح ملی او فروغ افتاد. برای تخت لرزان سلطنت او تکیه‌گاهی باقی نماند و این تخت سرانجام به دست مشتی راهزن افغانی واژگون گردید. محمود و پسرش امید داشت که از روی نعش کشتکان به اورنگ شاهی قدم بردارد ولی بی‌باکی و سفاکی او سبب شد تا این آرزو را با خود به گور برد و جانشین خون‌خوار او اشرف نیز از نادر قلی دلیر شکست‌خورده و از برابر دلیران این سرزمین گریخت. و سرش به پای سردار دلیر ایران افتاد و غائله‌ای که به سبب بی‌لیاقتی و ضعف شاه سلطان حسین به وجود آمده بود بدین ترتیب پا یا نپذیرفت و باز فصلی جدید در تاریخ این کشور آغاز شد.