کتاب طراحی خانه آفرینش موسیقی سنتی در شیراز با رویکرد بهره گیری از اصول و مبانی معماری سنتی سمیرا رضایی نشر آذرفر

موسیقی بخش جدایی ناپذیر زندگی ماست. موسیقی در فرهنگ ایرانی موضوعیت داشته و موضوع آن مربوط به یکی از فعل و انفعالات مادی و معنوی و روانی مردم بوده است(صادق پور و خلیل زاده مقدم،۱۳۹۰: ۱۰۸)؛امروزه از این فرهنگ شفاهی به نام فولکلور نام می برند. دیر زمانی است که معماری و موسیقی اصیل سنتی، تخصصی و جدی جای خویش را به هنرهای فانتزی و تجاری بخشیده اند، در این ورطه از زمان نیاز به یک تحول و دوباره نگری به این عرصه های هنری به شدت احساس می گردد تا بتوان نه تنها هنرهای اصیل و ارزشمند گذشتگان را احیا نمود بلکه فضایی برای رشد و پرورش استعداد های نهفته ایجاد کرد. می توان ادعا کرد همه هنرها به طور عرضی با همدیگر ارتباط دارند،چرا که منشا همه آنها‌ تجلی زیبایی است.این زیبایی در معماری به شکل نسبت‌های طول و عرض و ارتفاع‌ اتفاق می‌افتد.در موسیقی‌ هم‌ نسبت‌های صوتی به زیبایی منجر می‌شوند؛نسبت‌هایی که به تناسب می‌رسند،تناسب گاهی در وجه دیدار است و گاهی در وجه شنیداری(حجتی و فروتن،۱۳۹۴: ۵۷). شباهت بین معماری و موسیقی از دوران یونان باستان مورد توجه فلاسفه بوده و آنها معتقد بودند که معماری و موسیقی از این نظر که تابع اعداد و هندسه و ریاضیات هستند، به یکدیگر شباهت دارند. علاوه بر این، دو هنر از این حیث که خلق فضا می کنند به یکدیگر شباهت دارند. فضایی که در معماری مادی و در موسیقی ذهنی است. همچنین معماری و موسیقی از حیث روند آفرینش نیز شباهت هایی به یکدیگر دارند؛ معمار و آهنگساز، هر دو با ماده بی شکلی سروکار دارند که آنها را شکل داده و بر اساس قواعد خاصی، در کنار یکدیگر قرار می دهند و یک اثر منسجم و یکپارچه را می سازند(میرفخرایی،۱۳۹۵: ۳). در مورد‌ معماری‌ سنتی ایران، پیرنیا به نقل از مجیدی (۱۳۸۴) معتقد است که میان معماری اصیل ایرانی با‌ ردیف‌ های‌ موسیقی دستگاهی همبستگی وجود دارد. به نظر او یک معمار قدیمی ضرورتاً‌ موسیقیدان‌ نبوده‌ و یا اینکه سعی نمی کرده منطبق با اصول موسیقی کار خود را انجام دهد‌ بلکه‌ نتیجه‌ کار او عملاً باکار یک موسیقیدان هماهنگ می شده است دیدگاه استاد‌ پیرنیا‌ درباره ی پیوندهای معماری ایرانی و موسیقی ایرانی، درواقع به صورت فرضیه ای اظهارشده است‌ و ساختارهای‌ معماری‌ سنتی را با ساختارهای موسیقی سنتی موردتوجه قرار داده است. شناخت ساختار یک پدیده‌ یا‌ سیستم و یا فعالیت و اجزای مرکب و نحوه ی ترکیب و جفت وجوری آن ها می تواند‌ موضوع‌ یک‌ پژوهش علمی قرار بگیرد (مجیدی، ۱۳۸۴: ۷۶). با نگاهی بر مبنای جهان‌بینی عرفانی ما نسبت به فرهنگ این سرزمین به‌ خصوص در عرصه معماری و موسیقی،توجه به عنصروحدت‌گرایی به عنوان شاخص‌ترین ویژگی مفهومی معماری و موسیقی ایرانی،بسیاری از تناقضات را در عین یگانگی آنها،در دامن تصورات خود پرورانده است(صادق پور و خلیل زاده مقدم،۱۳۹۰: ۱۰۸).از طرفی همجواری‌ الگوها‌ در معماری ایرانی براساس اصول و روابط خارجی که بعضا با توجه به خصوصیات کالبدی و عملکردی فضاها بوده،همواره بر طبق سلسله مراتب معینی صورت گرفته است که این سلسله مراتب در موسیقی‌ ایرانی‌ چه در جایگزینی الگوی فرم‌های موسیقی و چه در ترتیب قرارگیری گوشه‌های ردیف دستگاهی مورد توجه بوده است.همچنین با بررسی معماری سنتی شیراز می توان گفت اصولی چون سلسله مراتب تقارن ریتم و غیره که درروند شکل گیری و توسعه درموسیقی ایرانی شرکت دارند درمعماری ایرانی با بیان کالبدی درساختاری فضایی و معنایی نمود پیدا می کنند بدین ترتیب کدهای معنایی و اصول نظام دهنده مشترک دراین دوعرصه هنری با بیانهای متفاوتی به منصه ظهور میرسند(صدقی قادیکلایی،۱۳۹۲). از طرفی دیگر در ایران به مکان مناسب جهت آموزش موسیقی و همچنین در زمینه اجرای آن از لحاظ صوتی تصویری توجه کافی نشده است از همین رو آفرینش و اجرای موسیقی دچار نقایصی می باشد و موضوع بومی سازی طراحی در ایران مورد غفلت قرار گرفته است همچنین سابقه تاریخی شیراز در زمینه موسیقی و علاقه وافر مردم شیراز و استان فارس به موسیقی و بخصوص موسیقی محلی از دلایلی ست که ایجاد چنین مرکزی را در شیراز موجه جلوه می دهد. استقبال عمومی از برنامه های موسیقی که در سراسر استان برگزار می شود، به خوبی نشانگر این مساله می باشد (به نقل از زارع،۱۳۸۲: ۳). علاقه و گرایش روز افزون نسل جوان به موسیقی سنتی برای ارضای روحیه معنوی هنری آنها و بعضا پر کردن اوقات فراغت در فصولی مانند تابستان، ضرورت ساخت چنین مراکزی را بیشتر نشان می دهد. حال با در نظر گرفتن جنبه رابطه بین موسیقی و معماری به صورت الگوسازی مناسب به طراحی خانه آفرینش موسیقی سنتی در شیراز پرداخته می شود. هدف اصلی این پژوهش ارائه اصول و مبانی طراحی معماری خانه افرنش موسیقی سنتی برا اساس معیار های بافت سنتی شیراز می باشد. در این پژوهش فرضیه اصلی این است که می توان با استفاده از الگوهای معماری سنتی شیراز به طراحی مناسب یک خانه موسیقی دست یافت و با استفاده از بیان رابطه موسیقی و معماری الگوی مناسبی جهت استفاده در طراحی یک خانه برای آفرینش موسیقی وجود داردبه طور کلی با بررسی تفاوت های مجموعه موسیقی سنتی یک الگوی طراحی شده بر اساس معماری سنتی شیراز برای خانه آفرینش موسیقی سنتی ارائه داده می شود.