کتاب فیلم شناسی اسارت کتاب نشر

در عصر حاضر سینما پیشروترین هنر است که همه هنرهای دیگر را به خدمت می‌گیرد، اما سینما با همه جاذبه و قابلیت‌هایش در خدمت ارائه تفکرات سینماگران است. پس از انقلاب اسلامی ایران در سینمای ما به‌وضوح آثار قابل تأمل و ارزشمندی خلق شد که در مقایسه با سینمای محدود و مبتذل قبل از انقلاب، صاحب سینمایی دارای هویت، اخلاق‌مدار و شریف‌تر شدیم. در سال‌های آغازین دهه ۶۰ مهم‌ترین ژانر فیلم‌های ما ژانر جنگ بود و برخی از خلاقانه‌ترین فیلم‌ها در این دوره ساخته شد. ساخت فیلم‌هایی از این دست در تمام سال‌هایی که کشورمان درگیر دفاع بود ادامه داشت و البته تعدادی از این فیلم‌ها به موضوع مهجور اسارت پرداختند. اسارت به ‌نوعی ضدارزش تلقی می‌شد و با شجاعت و رشادت مردان رزم منافات داشت و شاید به همین دلیل تصویر کردن بسیاری از واقعیت‌هایی که در اردوگاه‌های عراق بر جوانان این سرزمین گذشت ممکن نبود و امیدواریم با سپری‌شدن ۲۴ سال از پایان جنگ و انحلال اردوگاه‌ها و زندان‌های مخوف عراق، ظرفیت تصویر کردن و نوشتن از آن حجم تلخی و سیاهی محض که در سایه عزت و باور بزرگ‌مردان‌ ما به ایستادگی و یقین مطلق تبدیل شده بود وجود داشته باشد. بسیاری از حقایق اسارت متأسفانه تا امروز به قدر کفایت تصویر نشده است و فقط تعداد محدودی فیلم اردوگاهی وجود دارد که مستقیماً زندگی اسرای ایرانی را تصویر کرده‌اند و تعدادی از فیلم‌ها نیز به ‌نوعی مضمون اسارت را دستمایه قرار داده‌اند. تفاوت سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های جنگی سینمای جهان در این است که بنابر مستندات تاریخی، ما آغازگر جنگ نبودیم و در مقام دفاع از خاک و سرزمینمان برآمدیم. اگر جنگ در سینمای دیگر کشورها به معنای مناقشات و جدال سیاسی کشورها است و در برخی فیلم‌ها ابزاری برای تبلیغ میهن‌پرستی، قدرت‌طلبی و نشان دادن وحشی‌گری‌های نیروهای دشمن است، در کشور ما با مضمون دفاع از خاک و سرزمینی که سهم ما است معنی می‌شود و اختلاف بنیادین سینمای دفاع ما با سینمای جنگ جهان همین است. در کتاب «فیلم‌شناسی اسارت» در فصل معرفی فیلم‌های سینمای ایران ۴۲ فیلم بررسی شده است که البته مضمون محوری تمام این آثار اسارت نیست. فیلم‌های بررسی شده شامل سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۲ است. فصل دوم کتاب، شامل معرفی ۶۲ فیلم سینمای غرب و برخی از کشورهای دیگر است. داستان بیشتر این فیلم‌ها در اردوگاه‌های کار اجباری، تعریف شده و اغلب آنها مربوط به سال‌های جنگ جهانی اول و دوم هستند. اغلب فیلم‌های جنگی به‌ عنوان ژانری جداگانه پس از جنگ جهانی اول ساخته شدند و با آغاز جنگ جهانی دوم فیلم‌سازان کشورهای مختلف بیشتر به موضوع جنگ توجه کردند. در کتاب حاضر ۶۲ فیلم از مجموعه ۱۰۰۰ فیلم «راهنمای فیلم بهزاد رحیمیان» که به نحوی مرتبط با موضوع اسارت است استخراج شده است. البته این دسته‌بندی‌ها چه در سینمای ایران و چه در سینمای جهان مطلق و ثابت نیستند، به دلیل ماهیت چندگانه برخی از فیلم‌ها که تلفیقی از درام، سرگرمی، صحنه‌های رزم و اسارت هستند.