کتاب مسائل راهبردی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی

مسائل راهبردی از پدیده‌های طبیعی و تحول‌آمیز کشورها در فرایند توسعه به حساب می‌آیند. کشورها در فرایند حیات اجتماعی خود با مسائل و پدیده‌هایی روبه‌رو می‌شوند که ممکن است امنیت ملی آن‌ها را به خطر اندازد. جامعه و مسائل امنیتی همزاد یکدیگر هستند و نمی‌توان جامعه‌ای را تصور کرد که فارغ از مسائل امنیتی و راهبردی باشد. شکل‌گیری دولت‌ها با بروز همین مسائل و بحران‌ها تعریف و تعین یافته است. این مسائل در حوزه و ابعاد گوناگون زندگی اجتماعی به وجود می‌آیند و بسیار پیچیده، متنوع و زمینه‌مند هستند. پیچیدگی پدیده‌های اجتماعی شناخت کامل مسائل امنیتی را دشوار می‌سازد؛ اما اتخاذ سیاست‌های درست و دقیق و مقابله معقول و منطقی منوط به همین شناخت دقیق است. بدون آگاهی کامل از تمام جوانب این مسائل نمی‌توان راه‌حل‌ها و راهبردهای مؤثری ارائه کرد. در همین حال مدیریت این نوع مسائل نیازمند پویایی و هوشمندی راهبردی در فضای امنیت ملی است که تصمیم‌گیران باید به آن توجه کافی داشته باشند. اگر این فرض را بپذیریم قادر خواهیم بود به‌نحو سازنده‌ای با مسائل امنیتی روبه‌رو شویم و در مدیریت، اصلاح، شناسایی، تعدیل و تقویت آن‌ها به فراخور وضعیت جامعه و شرایط رخ‌داده بکوشیم. جمهوری اسلامی ایران‌ در بیش از چهار دهه از عمر خود همواره با مسائل امنیتی و راهبردی متعدد داخلی و خارجی روبه‌رو شده است. برخی از این مسائل بنیان‌های وجودی جمهوری اسلامی ایران‌ را هدف قرار داده و ضربات سنگینی بر آن وارد آورده‌اند. با وجود این، هیچ‌کدام از آن‌ها نتوانسته‌ است امنیت ملی ایران را با بحران حل‌نشدنی روبه‌رو سازد. هرچند شاید بسیاری از آن‌ها به‌صورت کامل هم برطرف نشده‌اند. در حال حاضر برخی از آن‌ها به بحرانی مزمن و مخاطره‌آمیز تبدیل شده است. مروری بر این مسائل و نحوه بررسی و مواجهه حکومت با آن‌ها می‌تواند بسیار آموزنده باشد. بازخوانی تجربه‌های گذشته برای سیاست‌گذاری و مقابله با بحران‌ها و مسائل امنیتی دیرینه و جدید ضروری است. کتاب مسائل راهبردی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با هدف ارائه تصویری دقیق از مسائل امنیتی ایران و با استفاده از نظرات کارشناسان و مطالعه آثار موجود صورت گرفته است. حضور مستمر مؤلف در مراکز پژوهشی و دانشگاهی و تدریس مسائل راهبردی ایران این فرصت را فراهم آورده است که نویسنده مسائل را به‌شکل دقیق رصد و تشریح کند و نظرات متفاوت را بشنود. در همین حال انتشار آثار مختلف از جمله سال‌نمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران‌ از سوی پژوهشکده مطالعات راهبردی موجب شده است تا موضوعات امنیت ملی در جامعه ایرانی از زوایای مختلف بررسی شود و داده‌های لازم برای تحلیل عمیق‌تر در دسترسِ پژوهشگران مختلف باشد. مؤلف این کتاب تلاش کرده است مسائل امنیتی و راهبردی ایران را با توجه به ابعاد نوین امنیت ملی، وضعیت در جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد. هریک از فصول کتاب حاضر به یکی از مسئله‌های راهبردی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران اختصاص یافته و تلاش شده است موضوع از ابعاد و زوایای مختلف کنکاش و راهبردها و سیاست‌های اتخاذشده ارزیابی شود.