کتاب مرزهای نو در ارتباطات بین الملل مهدی سمتی نشر دانشگاه امام صادق (ع)

نسخه انگلیسی این کتاب با توجه به زمینه‌ای نوشته شد که با نام های مختلف از قبیل جهانی، جهانی شدن یا فراملی خوانده می شود. نسخه فارسی این کتاب نیز به همین زمینه ناظر می باشد. بنظر می رسد که ارتباطات بخش اجتناب ناپذیری از همین زمینه است، مفهومی که از سویی بازتاب دهنده همان زمینه و از سوی دیگر مشارکت کننده با آن می باشد. با توجه به چنین زمینه‌ای، مطالعه ارتباطات بین المللی، نه تنها بخاطر اینکه نفس ارتباطات را مورد تبیین قرار می دهد، اهمیت دارد، بلکه بدین لحاظ نیز مهم است که ما را در شناخت هر چه بیشتر عناصر تشکیل دهنده این زمینه نیز مساعدت می نماید. بطور کلی مطالعه ارتباطات بین المللی در سطح دانشگاهی می تواند در اشکال ذیل صورت گیرد. یکم: برخی از این مطالعات مرتبط به بحث های هنجاری و اجزای تشکیل دهنده ارتباطات بین المللی است. به عنوان مثال: اقتصاد سیاسی، سرمایه جهانی، بازار متکی به شیوه های نئولیبرالیستی جدید و غیره. دوم: هدف برخی از این مطالعات شناخت پویایی جریان جهانی – محلی و تعامل آنها با همدیگر است. مانند: جهانی شدن فرهنگ، دو رگه ای شدن فرهنگ، ضد جریان خبری. سوم: برخی از این مطالعات در تلاش اند که حوزه ارتباطات بین المللی را مورد مطالعه قرار داده تا شناختی مجدد از مفاهیم، حدود نظری و پارامترهای آن داشته باشند. کتابی که در دست دارید ناظر به سومین بخش از مطالعات ارتباطات بین المللی است. هدف آن شناخت عمیق‌تر مسائل معاصر مرتبط به این حوزه و تلاش برای کشف عرصه های جدید پژوهش های آن می باشد. ترجمه این کتاب برای ایجاد دسترسی بیشتر خوانندگان ایرانی به آن، نشان دهنده چنین هدفی است که اشاره به ابعاد آن حائز اهمیت می باشد. یکم: این اقدام نشان دهنده افزایش علاقمندی و اشتیاق فراون به مطالعات مربوط به ارتباطات بین المللی به مثابه یک حوزه مطالعاتی مهم در ایران است. دوم: این حرکت همچنین منعکس کننده جهت گیری جامعه دانشگاهی ایران نسب به اهمیت مطالعات مربوط به فرهنگ و ارتباطات فرهنگی است. سوم: علاقمندی و اشتیاق فوق الذکر می تواند بازتاب دهنده تمایل وسیعتر سیاستمداران و تصمیم گیرندگان کشور برای ورود به عرصه ارتباطات جهانی برای تحقق منافع ملی است. در این زمینه می توان به راه اندازی شبکه جهانی خبری پرس تی وی (Press TV) در ایران که روزانه ۲۴ ساعت برنامه هایی را به انگلیسی برای مخاطبان مختلف در سطح جهان پخش می کند، اشاره نمود. تصمیم مزبور برای راه اندازی چنین شبکه خبری بخشی از جریان جهانی است که منعکس کننده ضرورت توجه به افزایش آگاهی در سطح جهان است. (برخی از کشورهای دیگر مانند روسیه و فرانسه اقدام مشابهی را انجام داده و برخی دیگر نیز در صدد راه اندازی چنین شبکه ای می باشند.) فراتر از آن، ترجمه چنین کتابی منعکس کننده این واقعیت است که حوزه ارتباطات بین المللی به طور کلی و این کتاب به شکل ویژه تبیین کننده ساختارهای نامتعادل موجود در سطح جهانی است که در برابر شکل گیری جریان خبری جهانی ایستادگی می کنند. یکی از همین ساختارهای نامتعادل موجود، مربوط به شرایط ساختاری تولید علم و پخش آگاهی است. شناخت آکادمیک در این رابطه یک استثنا نیست. زبان انگلیسی هنوز یک زبان غالب در این زمینه است. سلطه زبانی و امپریالیسم زبانی نمونه ای از چنین هژمونی است. ادبیات ارتباطات جهانی نمی تواند به شکل واقعی جهانی باشد مگر اینکه «جهان جنوب» به تواند نقش واقعی خود را در تولید و پخش شناخت و آگاهی و نظریه پردازی در حوزه ارتباطات بین المللی و جهانی را پیدا کند. تصور می‌شود که بسیاری از نظریات موجود و نیز ابزارها و روش های مفهوم سازی، جهانی بوده، در حالیکه در حقیقت محصول تجربه اروپا-آمریکا است. گرچه ما باید از ارزیابی عجولانه در مورد حرکت گزینشی ایران در این زمینه خودداری کنیم. در مقابل باید از مطالعه آنچه که اهداف ما را در ارتباطات بین المللی تامین می کند بهره گیریم. تجربه بی بدیل ایران در مقابله با امپریالیسم خبری جهان، که به سادگی میتوان آن را مدرنیته و یا مدرنیسم نامید، قابل توجه است. تجربه ایران کجاست و چگونه توانسته است که به مدرنیته جهانی کمک کند؟ همین حرکت به معنای بهترین مشارکت در تجربه جهانی است که توسط همکاران در جهان جنوب صورت می گیرد. مخصوصا زمانی که در جهان پخش می گردد تایید کننده شناخت و آگاهی تولید شده توسط جهان شمال می باشد. آنچه که حقیقا برای همه حوزه های تحقیق در علوم اجتماعی و انسانی مفید می باشد مشارکت هایی است که توسط همکاران ما در جهان جنوب برای ایجاد بنیان های محکم برای تحقق پژوهشهای تطبیقی صورت می گیرد که واقعا برای جهان معاصر ضرورت دارد. امیدوارم که این کتاب و ترجمه آن توسط جناب آقای دکتر حسن بشیر و همکاران وی در دانشگاه امام صادق (ع) بتواند زمینه را برای چنین هدفی مهیا سازد. دکتر مهدی سمتی