تأملاتی درباب استاندارد از منظر اسلام

توسعه رقابت، جهانی‌شدن، تنوع محصولات اعم از کالا و خدمات، ارتقاء سطح آگاهی‌های عمومی و مجموعه تغییرات و تحولاتی از این دست، منجر شده است که مفهوم استاندارد همچون بسیاری مفاهیم دیگر، هم از جنبه مفهومی و هم از جنبه کاربردی توسعه یافته و دامنه گسترده‌تری از مسائل را به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر، همین تحولات، زمینه نقد و بازخوانی این مفهوم و مبانی شکل‌گیری و دامنه کاربرد آن را فراهم ساخته است. امروزه دیگر استاندارد همچون سال‌های اولیه تولد خود صرفاً یک مفهوم فنی و ناظر به کیفیت کالا نیست. این مفهوم در عرصه‌های مختلفی همچون بهداشت، ایمنی، محیط زیست، بازرگانی و تجارت خارجی و حتی حوزه‌هایی همچون حقوق بشر و فرهنگ بصورت جدی مطرح شده است. طراحی و تدوین انواع استانداردها و قوانین و مقررات مربوط، پیدایش انواع سازمان‌های تخصصی در این حوزه در عرصه‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و مطرح شدن انواع مشوق‌ها و جوایز مرتبط، از توسعه دامنه استاندارد در عرصه کاربردی حکایت دارد. اما در کنار این تحولات، سؤالات اساسی وجود دارد که همچنان محل بحث اندیشه‌ورزان و متفکران است و پاسخ‌های ارائه‌شده می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حوزه کاربردی استاندارد داشته باشد. اینکه مفهوم استاندارد چیست؟ استانداردسازی چه ضرورت و اهمیتی دارد؟ معایب و محدودیت‌های ناشی از استانداردسازی کدامند؟ با توجه به معایب و مزایای استانداردسازی دامنه و گستره کاربردی آن کجاست؟ کارکردها و اثرات فردی و اجتماعی استانداردسازی چیست؟ مبنای شکل‌گیری استانداردها چیست؟ رابطه فرهنگ و استاندارد چگونه است؟ و... از جمله سؤالاتی هستند که در حوزه نظری مطرح شده و پاسخ‌های متفاوتی نیز به آنها داده شده است. بر همین اساس، در این مجموعه به همت جمعی از پژوهشگران حوزه مدیریت اسلامی، تلاش شده است تا موضوع استاندارد و برخی مسائل مرتبط با آن به ویژه در حوزه نظر، با رویکرد اسلامی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. اما پیش از پرداختن به مقالات، به عنوان مقدمات مشترک، در ادامه، نخست با اشاره اجمالی به چیستی و چرایی استاندارد، جایگاه و اهمیت موضوع در عرصه زندگی بشر مورد تأکید قرار می‌گیرد. در دومین مقدمه، امکان بررسی موضوعات علمی از منظر اسلامی در حد مجال این نوشتار، بررسی می‌گردد. نهایتاً ضمن اشاره به منطق و چارچوب حاکم بر مقالات، ملاحظاتی چند در مورد این مجموعه بیان شده است.