کتاب برنامه ی غنی سازی زندگی شخصی کودکان سهیلا ساجدی نشر قطره

برنامه‌ی غنی‌سازی زندگی شخصی کودکان، برای اولین‌بار بر مبنای آموزش مهارت‌های زندگی و ارتقاء هوش هیجانی کودکان تدوین شده و ضمن بازنگری در جهت آموزش به کودکان و ایجاد انگیزه در آن‌ها، به صورت طرحی برای پیشرفت آن‌ها در عرصه‌ی زندگی شخصی‌شان درآمد. این برنامه، به کودکان دیدگاهی جدید از «خود» ارائه کرده و مهارت‌های مختلف و ارزشمند را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. از طریق این مهارت‌هاست که آن‌ها می‌توانند با جهان اطراف‌شان به تعامل پرداخته و نقش خود را در اجتماع ایفا کنند. این برنامه به کودکان می‌آموزد که ویژگی‌های بدنی و روان‌شناختی آن‌ها بی‌بدیل است و هیچ جانشینی برای تفکر، احساسات و حالات آن‌ها وجود نخواهد داشت. برنامه‌ای که تدوین شده، اختصاصاً از پیش‌دبستان تا آخر دوره‌ی ابتدایی را دربر می‌گیرد. اهداف درسی آموزش مذکور، دقیق و در عین‌حال جامع طرح‌ریزی گردیده و به‌صورتی معرفی شده است که مربیان و والدین بتوانند به‌آسانی از آن استفاده نموده و در فرایند آموزش، نقش هدایت‌گری خود را به خوبی اجرا کنند. از این نظر، برنامه‌ی غنی‌سازی زندگی شخصی کودکان، برنامه‌ای جامع برای ارتقاء زندگی فردی و جمعی آن‌ها است. این برنامه به کودکان یاد می‌دهد که از طریق دانش و مهارت‌های پایه‌ای، بر زندگی خود مسلط شوند، توانایی‌های بالقوه‌ی خود را شناسایی کنند و از آن‌چه نمی‌دانند، به سوی آن‌چه می‌دانند، با کمک و هدایت‌گری بزرگسال و خودهدایت‌گری حرکت نمایند. این برنامه قادر است حوزه‌های شخصی زندگی کودکان را اصلاح کرده و به اهداف زیر دست یابد: * افزایش رشد عزت نفس کودکان * افزایش مسئولیت‌پذیری در قبال خویشتن * تقویت مهارت‌های اجتماعی مثبت * ایجاد اشتیاق مستمر برای یادگیری بیش‌تر * گسترش مهارت‌های تصمیم‌گیری * ارتقاء تفکر انتقادی * محافظت از خود و کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف داروهای غیرمجاز یا مواد مخدر * ارتقاء احساس کنترل و اختیار، در جهت مسئولیت‌پذیری بیش‌تر نسبت به زندگی اجتماعی محتوای این دوره‌ها، اغلب در آموزش‌های مختلفی که در سطح جامعه انجام گردیده، آزموده شده و به‌صورتی سازگار با فرهنگ ایرانی، تدوین گردیده است. هدف از این برنامه‌ها در طی مطالعات و برنامه‌های اجرایی، این بوده است که کودکان ایرانی بتوانند کودکانی مستقل، با انگیزه، موفق و یاری‌رسان باشند و با توجه به آسیب‌های احتمالی موجود در سطح جامعه، به سلامت یا با کم‌ترین آسیب، فرایند بزرگ‌سال شدن را طی کنند. زمانی که کودک ایرانی، مهم‌ترین دارایی خود را جسم و روان خویش بداند و برای آن ارزش قایل باشد، قادر است برای ارتقاء، بهبود و اصلاح آن تصمیم‌های بهتری را اتخاذ کند. ارتقاء عزت‌نفس، قدرت تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و آگاهی از روش‌های سالم‌سازی جسم و روان، این انگیزه را در کودکان ایجاد می‌کند که به نحوی شایسته‌تر از ویژگی‌های فیزیکی و روان‌شناختی خود مراقبت کنند. سه مفهوم اساسی در این روند عبارتند از: مراقبت، مقاومت و مداومت، که سه «میم» مهم در برنامه‌ی غنی‌سازی زندگی کودکان است. مراقبت، فرایند حفظ خود از آسیب‌ها، مسئولیت در قبال جسم و روان و پیگیری برنامه‌های سالم‌سازی زندگی است. مقاومت عبارت است از تلاش‌ کودک به‌منظور حفظ خود از وسوسه‌های درونی، تمایلات و ترغیب‌های بیرونی آسیب‌زا. مداومت عبارت است از پیگیری برنامه‌های سالم‌سازی زندگی شخصی. مفهوم مراقبت و محافظت از خود، در کودکان توانایی و تمایلی ایجاد می‌کند که در برابر بسیاری از رفتارهای پر خطر ایستادگی کنند و جسم و روان خود را سالم نگه دارند. مقاومت، نوعی سد روانی در برابر موقعیت‌‌های آسیب‌زای درونی و بیرونی است و مداومت، یعنی جدی گرفتن برنامه‌های سالم‌سازی. در پروتکل برنامه‌ی غنی‌سازی، تلاش شده که مسئله‌ی اصلی به‌صورت یک‌سری جملات آگاهی‌دهنده مطرح شده و مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در هر برنامه، به‌منظور تمرین کودکان، بخش‌هایی وجود دارد تا بتوانند در زندگی شخصی خود بر اساس تمرین‌های مذکور به مهارت‌های مورد نظر توجه کنند و با این برنامه‌ها درگیر شوند. طبیعی است که برنامه‌ها باید به شکل دستورالعمل‌های اجرایی آورده شود تا والدین و معلمان یا هر فردی که با کودکان کار می‌کند، شیوه‌ی آموزشی خود را بر اساس این برنامه تغییر دهد. بی‌تردید طرح مذکور، وام‌دار همه‌ی مطالعاتی است که در زمینه‌ی مهارت‌های زندگی و آموزش‌های هوش هیجانی صورت گرفته است. علاوه بر این، کمک‌ها و هم‌فکری‌های افراد زیادی در این زمینه وجود داشته که طراحان برنامه‌ی غنی‌سازی، خود را مدیون آن‌ها می‌دانند.