معرفی کتاب‌های علامه محمدتقی جعفری

علامه محمدتقی جعفری حکیم کیست؟n>

علامه محمدتقی جعفری حکیم، مولوی‌شناس، فیلسوف، فقیه و متکلم شیعه‌ی معاصر بود. علامه جعفری سال 1304 در تبریز به دنیا آمد. او نزد مادرش قرآن را یاد گرفت و تحصیلات اولیه را هم مادرش به او آموخت. او سپس به مدرسه‌ی اعتماد تبریز رفت و پس از آن همراه برادرش وارد حوزه‌ی علمیه طالبیه در تبریز شد و تصمیم گرفت تحصیلاتش را در علوم دینی ادامه دهد.

علامه جعفری از 15 سالگی در مدرسه‌ی مروی تهران درس خواند و پس از آن به قم رفت. او در قم هم در مدرسه‌ی دارالشفا درس می‌خواند و هم تحصیلات حوزه را ادامه داد و ملبس به لباس روحانیت شد. علامه جعفری پس از پشت سر گذاشتن این مراحل به حوزه‌ی علمیه‌ی نجف رفت. ایشان در بیست‌وسه‌سالگی به درجه‌ی اجتهاد رسید. علامه جعفری در طی دوران تحصیلش در حوزه در کلاس درس اساتید بسیار بزرگی حاضرشده است. ازجمله اساتید بسیار بزرگ علامه جعفری می‌توان به آیت‌الله خویی، شیخ مرتضی طالقانی، میرزا حسن موسوی بجنوردی، سید محمدهادی میلادی و سید عبدالهادی شیرازی نام برد که هرکدام از علمای برجسته‌ی زمان خود بودند. اقامت علامه جعفری در نجف تقریباً 11 سال بود و حوالی سال 37 بود که ایشان به ایران بازگشت.

حضور در نجف و هم‌نشینی و هم‌اندیشی با افرادی چون محمدرضا مظفر که از فیلسوفان نواندیش زمانه‌ی خود بود باعث شد علامه جعفری در زمینه‌هایی مانند فقه و فیزیک، فلسفه و زیبایی‌شناسی و تاریخ و روانشناسی هم تحقیقاتی داشته باشد و با دانش غرب آشنا شود. علامه جعفری در شناخت تمدن علمی غرب تلاش‌های زیادی انجام داده بود. ایشان با برتراند راسل، ریاضی‌دان بزرگ نیز مکاتباتی داشته است و با اساتید بزرگی از سراسر جهان هم بحث و گفت‌وگو داشته است. پروفسور دلی کاستاپوس محقق و استاد دانشگاه آتن درباره‌ی دیدارهایش با علامه جعفری گفته است: چند سال قبل، به‌اتفاق دیگر دوستان از یونان با آقای جعفری در منزلشان دیدار و بحث و گفتگوهای فراوانی داشتیم. نگرش‌های ایشان ـ خصوصاً کتابخانه وی ـ بر ما تأثیرگذار بود. سه سال قبل از رحلتش (سال 1374 خورشیدی)، به یونان آمده بود و در مجلسی، بیش از دو ساعت با ایشان گفتگو داشتم. من شخصاً دریافتم ایشان فیلسوف واقعاً برجسته‌ای هستند. او اندیشه‌ای عالی داشت و نقش مهمی در فلسفه اسلامی ایفا کرد.

پیرامون آخرت شناسی با ایشان گفتگو و بحث داشتم و بر این اساس، مقاله‌ای در موضوع «ایمان فراتر از عقل و الحاد در واقعیت جهانی» تهیه‌کرده‌ام. هم‌چنین، ما برای تلاش بیشتر مسیحیان ارتدوکس و مسلمان برای جهان بهتر به توافق رسیدیم.»

علامه جعفری نقش مؤثری در آگاهی بخشی مردم ایران پیش از انقلاب اسلامی هم داشته است. او در دانشگاه‌ها و مساجد سخنرانی می‌کرد و صدها گزارش از سخنرانی‌های او در اسناد ساواک کشف شد. سال 44 علامه جعفری به ساواک احضار شد و از ایشان خواسته شد در جلسات بحث و درسشان درباره‌ی شاه و اسرائیل سخنی گفته نشود. یکی از بازجویان ساواک درباره‌ی علامه جعفری گفته بود: «ایشان با همین حركت جوهری و همین حرف‌ها، جوانان را به مبارز تبدیل می‌كند و به جان حكومت می‌اندازند.»

او سراسر عمر خود را در تحصیل، پژوهش و تحقیق سپری کرده و آثار بسیاری از خود به‌جا گذاشته است. علامه جعفری علاوه بر تخصص در علوم اسلامی مولوی‌شناس بسیار برجسته‌ای هم به شمار می‌رود. ایشان 15 جلد شرح بر مثنوی نوشته است که تاکنون چندین و چند بار تجدید چاپ‌شده است. همچنین علامه جعفری در یک دوره‌ی دوازده‌ساله پژوهشی تحت عنوان کشف الابیات مولوی را رهبری می‌کرد که نتایج آن در چهار جلد کتاب تحت عنوان «از دریا به دریا» منتشرشده است.

علامه جعفری درباره‌ی مولوی پژوهش‌های دیگری هم انجام داده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بررسی و مقایسه‌ی افکار مولانا با فلسفه و جهان‌بینی شرق و غرب است. این پژوهش‌ها در قالب کتابی به نام «مولوی و جهان‌بین‌ها» منتشرشده است.

اثر بسیار برجسته‌ی دیگری که از علامه جعفری برجای‌مانده است شرح و تفسیر ایشان بر نهج‌البلاغه است. این کتاب در 27 جلد به زبان فارسی ترجمه‌شده است.

گستره‌ی آثار علامه جعفری بسیار زیاد است و حوزه‌هایی مانند اخلاق و مبانی، ادب و ادبیات، اندیشه‌های مولوی، انسان و جهان‌شناسی، بررسی و نقد، حقوق سیاسی، زیبایی‌شناسی و هنر، عرفان و معرفت، علوم جدید، فقه، فلسفه، فلسفه عملی، کلام و کلام جدید، معارف مکتبی، نهج‌البلاغه، پرسش و پاسخ و کلیات دسته‌بندی کرد.

پس از درگذشت علامه جعفری موسسه‌ی انتشارات علامه محمدتقی جعفری برای تدوین و چاپ آثار ایشان تأسیس شد. این انتشارات تاکنون آثار بسیار زیادی را از علامه جعفری منتشر کرده است و آثار بسیاری را هم در دست انتشار دارد.

انتشارات علامه جعفری تاکنون مجموعه‌های زیر از آثار ایشان را در قالب مجموعه آثار منتشر کرده است:

تکاپوی اندیشه‌ها

عرفان اسلامی

بررسی افکار هیوم و راسل

حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فکری

چهار شاعر (خیام، نظامی، سعدی، حافظ)

علامه جعفری سال 1377 بر اثر ابتلا به سرطان تحت درمان بود و حتی مدتی برای معالجه به انگلستان رفت. علامه جعفری در 25 آبان 77 بر اثر سکته‌ی مغزی پس از یک عمل جراحی درگذشت و در دارالزهد حزم مطهر امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.

به یاد علامه جعفری و برای بزرگداشت خاطره‌ی ایشان در ورزقان طالقان بیمارسانی ساخته شده است.