کتاب کاربرد قواعد فقهی در نمونه ای از قراردادهای بانکی محمدنقی نظرپور نشر پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

یکی از مسائل قابل‌توجه در زمینهٔ استنباط احکام معاملات و طراحی ابزارهای مالی مبتنی بر شریعت مقدس، قواعد فقهی است. قواعد فقهی ضوابط و چهارچوب‌های کلی هستند که منشأ استنباط قوانین گسترده‌ای‌اند و به یک مورد ویژه اختصاص ندارند، بلکه مبنای قوانین مختلف و متعدد قرار می‌گیرند. به‌عبارت دیگر، قواعد فقهی دستورهای کلی فقهی است که در باب‌ها و بخش‌های گوناگون راه‌ دارند و فقیه با نظر به این قواعد به استنباط احکام می‌پردازد. در فقه اسلامی، برخی از قواعد فقهی به حوزهٔ معاملات مربوط می‌شود و فقیه با ملاحظهٔ این قواعد در مورد احکام شرعی معاملات نظر می‌دهد و حکم به صحت یا بطلان یک قرارداد می‌کند. بر همین اساس، یکی از معیارهای صحت و بطلان قراردادها تطابق و یا عدم تطابق آن با قواعد فقهی است. این تحقیق تلاش می‌کند ضمن مفهوم‌شناسی و معرفی قواعد فقهی و ویژگی‌های آنها، به برخی از مهم‌ترین قواعد فقهی دارای کاربرد در بانکداری اسلامی بپردازد و در گام بعدی به‌صورت کاربردی، برخی از قراردادهای بانکی را از منظر قواعد فقهی مطالعه کند. هدف از انجام این مطالعهٔ کاربردی استخراج و دستیابی به شاخص‌های ارزیابی قراردادهای بانکی از منظر قواعد فقهی است.