کتاب گذر از «رنج جدایی» و پیوند دوباره با خانواده نشر قطره

چه خانواده‌تان شما را طرد کرده باشد و چه شما به خاطر شرایطی تحمل‌ناپذیر، یکی از اعضای خانواده‌تان را رانده باشید، بی‌تردید شوک آسیب‌زایی را حس کرده‌اید. وقتی پدرم یک‌باره و به‌طور کامل مرا از خانواده طرد کرد، این تجربه مرا به شدت تکانم داد (این رانده شدن، آسیبی روانی بود که بعدها یاد گرفتم التیام یافتن از آن مراحلی دارد که ابتدا باید آن را «می‌پذیرفتم» و سپس از آن مراحل عبور می‌کردم). سرانجام، یاد گرفتم از بدترین نوع آسیب روانی گذر کرده و بر آن چیره شوم؛ مطلبی که پایه‌ی فصل اول را تشکیل می‌دهد. بخش عمده‌ی تأثیر شوک، نوعی ناامیدی‌ بود که فکر می‌کردم روش معمول پاسخگو نیست و نمی‌توانم از این بحران عبور و آن را مدیریت کنم. من دچار یک‌رشته نشانگان بد ‌کارکردی شدم که با شخصیتم هماهنگ نبود: احساس می‌کردم که تکیه‌گاهی ندارم، به من خیانت شده، از همه بیزارم، شرم سراسر وجودم را فرا گرفت، به خودم شک کردم، غمگین بودم، احساس گناه می‌کردم، و می‌ترسیدم؛ هیجانات مسمومی باعث احساس وحشتناک گیجی، سردرگمی، ضعف، ناتوانی و بیچارگی‌ام شده بود. خیلی زود متوجه شدم که بیش‌تر این نشانگان، حاکی از «اختلال تنش شدید» است؛ تشخیصی که در نهایت، روش‌هایی را به ذهنم آورد که بتوانم فرایند التیام و بهبود را آغاز کنم. خوشبختانه، اطمینانی که از تجربه‌ی بالینی و درس‌های برگرفته‌ام از رویارویی با موقعیت‌های دشوار دیگر در زندگی آموخته بودم، همراهم بود. یقین داشتم که این تنش‌های شدید مسموم گذراست و اختلال در کارکرد زندگی روزمره‌ام، که در آن زمان احساس می‌کردم، سرانجام پایان خواهد یافت. وقتی کارهایی متناسب با وضعیت موجود انجام دهید، روند بهبود آسان می‌شود. خستین «گام ضروری» به بیان ساده این بود تا به خودم یادآوری کنم که نباید تأثیر تجربه‌هایم را ناچیز بپندارم یا تلاش کنم آن را کوچک‌نمایی کنم. در مقابل، لازم بود به آن توجه ویژه کنم. به نظر می‌رسید که قهر خانوادگی به شکل منطقی به اندازه‌ی برخی رویدادهای ناگوار جهان فاجعه‌آمیز نیست (مواردی هم‌چون حملات تروریستی، جرایم خشونت‌آمیز، بلاهای طبیعی، آتش‌سوزی یا زلزله، یا مرگ یک عزیز). با این حال، این آسیب دست‌کم در آن لحظه برای من بسیار بزرگ بود، بسیار فراتر از رخدادهای ذکر شده در بالا. باید این را می‌پذیرفتم؛ باید مراقب ‌بودم تا احساس شرمساری و گناهی را که پیشاپیش در وجودم رخنه کرده بیش‌تر نکنم (شرم و گناهی که جنبه دیگر خشم و احساس دلخوری و رنجشم بود). باید می‌پذیرفتم که من به گونه‌ای واکنش بیش از اندازه نشان می‌دادم؛ می‌پذیرفتم که شرایط می‌توانست بدتر از این هم باشد. اما تأثیر قطع ارتباط پدرم با من (به‌ویژه در ابتدای این قطع ارتباط) موجب شد من بدترین آسیب روانی ـ عاطفی را که به خاطر دارم تجربه کنم. نمی‌توانستم تأثیر آن را دست‌کم بگیرم؛ یا خودم را به سبب این‌که واکنش شدید نشان می‌دادم نکوهش کنم. اکنون وقت آن نبود که در مورد احساساتم داوری کنم؛ یا دردم را لاپوشانی کنم. حالا زمان آن نبود که خودم را به خاطر بیچارگی ناگهانی این آسیب روانی در زندگی‌ام سرزنش کنم. اکنون زمان این بود که به خودم فرصت بدهم که همه‌ی این عواطف را احساس کنم و آن‌ها را «بپذیرم». بخشی از به رسمیت شناختن یا پذیرفتن این ضربه‌ی روحی به معنی درک این نکته است که آن آسیب روانی بسیار عظیم بانی‌اش یک انسان بوده است؛ این آسیب از بداقبالی یا تقدیر الهی نبوده، بلکه این ضربه، به واسطه‌ی رفتار یک نفر برایم پیش آمده بود. تمام آسیب‌های روانی، چنانچه انسان‌ها و نه طبیعت، باعث آن شده باشند، بزرگ‌تر جلوه می‌کنند و به لحاظ روانی به‌هم‌‌ریزنده‌ترند. هنگامی‌که آتش‌خانه‌تان را از شما می‌گیرد، بی‌تردید این حالت از نظر روانی آسیب‌زاست، اما این‌که افرادی این آتش را برپا کرده باشند، تأثیر ضربه‌ی ناشی از آن را شدیدتر می‌کند. به گونه‌ای مشابه، آسیب روانی ناشی از مرگ طبیعی یکی از اعضای خانواده با گذشت زمان کم‌تر دردناک خواهد بود، زیرا روان انسان در نهایت یاد می‌گیرد چگونه تسکین یابد. شواهد موجود برگرفته از دو دهه ارزیابی‌ها روی مراجعانم که با هر دو نوع آسیب روانی روبه‌رو بوده‌اند، نشان می‌دهد که مرگ روانی ناشی از جدایی خانوادگی، اغلب عذاب‌آورتر و به لحاظ عاطفی بسیار آسیب‌زا‌تر است. بی‌تردید در زندگی‌مان قطع ارتباط خانوادگی تنها آسیب مخربی نیست که ما با آن روبه‌رو می‌شویم.