کتاب شفافیت و سامانه ها حسین اسفندیار نشر پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت

برشمردن مؤلفه‌ها و خصیصه‌های یک حکم‌رانی خوب ما را بیش از پیش به این جمله از سیاست‌مدار شهیر، رئیس‌جمهور سالیان دور و از قانون‌اساسی‌نویسان ایالات متحده، آقای جیمز مدیسن می‌رساند که؛ حکومت باید توانایی کنترل اتباع خود را داشته و سپس بتواند خود را کنترل کند. با همین نگاه، رصد وضعیت اقتصادی کشور در سال‌های اخیر بیان‌گر این موضوع مهم است که با وجود فرصت‌ها و ظرفیت‌های بسیار مناسب در اقتصاد و معدود تلاش‌های مسئولان در کشور، هنوز با وضعیت مطلوب در هر دو حوزه یادشده از سوی جیمز مدیسن فاصلۀ زیادی داریم. بر همین اساس و بر مبنای مطالعات کتاب‌خانه‌ای و مصاحبه‌های میدانی این سوال مهم شکل می‌گیرد که آیا می‌توان با تکیه بر نظم‌بخشیدن به داده‌ها، تقاطع اطلاعات اقتصادی و جهت‌دهی و تحلیل آن‌ها، گره کور مشکلات اقتصادی-اجتماعی را باز کرد یا نه؟ به‌عنوان افرادی که در رشته اقتصاد سالیانی را گذراندیم توجه به این نکته یادآور مباحث اقتصاد اطلاعات در دروس اقتصاد خرد و نکاتی پیرامون مسئلۀ اطلاعات نامتقارن و کژگزینی و کژمنشی بود. اما رویکرد مبتنی بر تحلیل اطلاعات و نظام اطلاعات اقتصادی سامانه‌محور در این میان بدیع و تازه بوده و در این کتاب سعی شده تا شناخت بیشتری از این موضوع حاصل شود. پژوهش پیشِ رو، با نگاهی تحلیلی و آسیب‌‌شناسانه، ‌‌تصویری است جامع از وضعیت موجود سامانه‌‌های شفافیت اطلاعات اقتصادی کشور. جهت تبیین این بحث، ابتدا به ضرورت شفافیت اطلاعات از منظر اقتصادی پرداخته، سپس با بر‌‌شمردن سطوح شفافیت اطلاعات، لایه‌‌های مختلف سامانه‌‌های اطلاعاتی افراز و دسته‌بندی شده است. در بخش بعد، پس از تکمیل مقدمات نظری، با دسته‌بندی سامانه‌‌های موجود در حوزۀ شفافیت اطلاعات اقتصادی کشور (که حاصل مصاحبه با کارشناسان و صاحب‌‌نظران و نیز منابع کتابخانه‌‌ای است)، شرح وظایف و کارکرد هر یک تحلیل شده است. همچنین، در چارچوب دسته‌بندی ارائه شده برای سامانه‌ها، مهم‌ترین قوانین و مقررات مرتبط با هر گروه احصا شده است. این گزارش، با جمع‌بندی نقاط ضعف و قوت سامانه‌‌های موجود در حوزۀ شفاف‌سازی اطلاعات اقتصادی، ارائۀ ‌‌نتایج و عرضۀ ‌‌پیشنهادهای سیاستی به اتمام می‌‌رسد. این کتاب می‌تواند در حوزۀ سیاست‌پژوهی کلان اقتصادی در جهت تنظیم‌گری اقتصاد برای سیاست‌گذاران اقتصادی مفید باشد.