کتاب پیدایش

فصل چهارم

خبر فوری

آخرین خبر: «ده خبر برتر روز» درگاه کانسپیرسی نت را می توانید با کلیک در این جا مشاهده کنید. در ضمن، خبر دست اولی نیز داریم که هم اکنون به دستمان رسید!

اعلان شگفت انگیز ادموند کرش؟

غول های فناوری امشب به بیلبائوی اسپانیا سرازیر شده اند تا در رویداد بسیار مهمی در موزه گوگنهایم به میزبانی ادموند کرش ِ آینده پژوه شرکت کنند. امنیت فوق العاده ای برقرار شده است. از هدف این رویداد هیچ اطلاعی به مهمانان نداده اند، اما کانسپیرسی نت تماسی از یکی از منابع شرکت کننده در آن جا داشته است، حاکی از این که ادموند کرش مختصری سخنرانی خواهد کرد و بعد بنا دارد با اعلان علمی بسیار مهمی مهمانانش را غافلگیر کند. کانسپیرسی نت همچنان این رویداد را پوشش می دهد و به محض دریافت خبر جدید، به اطلاع شما خواهد رساند.

فصل پنجم

بزرگ ترین کنیسه اروپا در خیابان دوهانِ بوداپست واقع است. این مکان مقدس، که با دو مناره دوقلوی بزرگ به سبک معماری مراکشی ساخته شده، با نیمکت هایی در صحن پایین برای مردان و بالکن ویژه بانوان، گنجایش بیش از سه هزار پرستش کننده را دارد.
در باغ بیرون از ساختمان، در گوری دسته جمعی، جسد صدها یهودی مجارستانی به خاک سپرده شده که در دوران وحشت اشغال نازی ها از دنیا رفته اند. این محل را با درختِ زندگی نشان کرده اند؛ مجسمه ای فلزی با شمایل بید مجنون که روی هر برگش نام یکی از قربانیان حک شده است. هنگام وزیدن نسیم، برگ های فلزی جرینگ جرینگ به هم می خورند و طنین وهمناکی در آن فضا می پراکنند.
بیش از سه دهه است که کسوت پیشوای روحانیِ کنیسه بزرگ را محقق برجسته تلمود و کابالاشناس، خاخام یهودا کوِش، در اختیار دارد که، با وجود سالخوردگی و ضعف جسمانی، همچنان عضو فعالی از انجمن یهودیان مجارستان و سراسر دنیا باقی مانده.
وقتی خورشید در سوی دیگر رودخانه دانوب سرازیر شد، خاخام کوِش از کنیسه بیرون آمد. از کنار «کافه ویرانه ها» و بوتیک های خیابان دوهان گذشت و راهی خانه اش در میدان پانزدهم مارتیوش در نزدیکی پل الیزابت شد. این پل دو شهر قدیمی بودا و پست را به هم پیوند می داد که سرانجام در سال ۱۸۷۳ رسما به یک شهر تبدیل شدند.
تعطیلات عید فصح به سرعت نزدیک می شد. این ایام معمولاً از شادترین روزهای سال کوِش بود، اما از هفته پیش، که از پارلمان ادیان جهان بازگشته بود، فقط احساس می کرد به شدت بی قرار است.
کاش اصلاً شرکت نکرده بودم.
جلسه فوق العاده با اسقف والدسپینو، علامه سید الفضل و آینده پژوه ادموند کرش افکار کوِش را سه روز کامل به چنگال گرفته بود.
به محض این که به خانه رسید، مستقیم رفت به باغچه ای که در حیاطش داشت و هازیکویش را قفل کرد؛ کلبه کوچکی که عبادتگاه و اتاق مطالعه شخصی اش محسوب می شد.
آن کلبه اتاق کوچکی بود با قفسه های بلندی از کتاب که زیر بار کتاب های قطور مذهبی شکم داده بودند. کوِش سراغ میزش رفت، نشست و سگرمه هایش از مصیبتِ پیش ِ رو در هم رفت.
اگر این هفته کسی چشمش به میزم بیفتد، خیال می کند مغزم عیب کرده.
سرتاسر میز کارش، پنج شش کتاب پیچیده مذهبی به حالت باز پراکنده بودند که برچسب های یادداشت به گوشه و کنارشان داشتند. پشت آن ها، سه جلد کتاب سنگین روی رحل بود، نسخه هایی از تورات به زبان های عبری، آرامی و انگلیسی که همه روی یک صفحه گشوده بودند.

سِفر تکوین.
در آغاز...

البته کوِش می توانست سِفر تکوین را به هر سه زبان از بر بخواند. به احتمال زیاد مشغول خواندن تفسیرهای آکادمیک درباره زوهر یا نظریه کیهان شناختی کابالایی بوده. برای محققی در حد و اندازه کوِش، خواندن سِفر تکوین شبیه آن بود که اینشتین عقب گرد کند و حساب دوره ابتدایی را بخواند. با این حال، کار خاخام همین بود. دفترچه یادداشت روی میزش نیز به نظر می رسید آماج سیل آسای دست نویس های خرچنگ قورباغه شده بود، چنان آشفته که حتی خود کوِش هم با مشقت می توانست از آن ها سر دربیاورد.
ظواهر می گوید دیوانه شده ام.
خاخام کوِش با تورات آغاز کرده بود، با داستان سِفر تکوین که بین یهودیان و مسیحیان مشترک بود. در آغاز خداوند آسمان و زمین را آفرید. سپس سراغ متون آموزشی تلمود رفته بود و بازخوانی توضیح های عبری باستانی درباره ماسه بِرِشیت ــ خلقت. پس از آن، در کتاب میدراش کنکاش کرد و توضیحات گوناگون مفسرهای ارجمندی را از نظر گذراند که کوشیده بودند تناقض های مشهود در داستان قدیمی خلقت را شرح دهند. سرانجام خود را در علوم عرفانی کابالایی زوهر غرق کرد، کتابی که خداوند شناخت ناپذیر در آن به ده سفیروت یا بُعد تجلی یافته بود، که این بُعدها را همراه مجراهایی که به آن ها نظم می دادند درختِ زندگی می نامیدند و از آن چهار عالم مجزا پدیدار می شد.
پیچیدگی اسرارآمیز باورهایی که دین یهود را شکل می داد همواره برای کوِش تسلی بخش بود؛ تذکری از جانب خداوند که انسان قرار نیست همه چیز را درک کند. اما اکنون کوِش، پس از دیدن نمایش ادموند کرش و تفکر در سادگی و روشنیِ کشف های کرش، احساسی داشت که گویی سه روز گذشته را صرف چشم دوختن به مجموعه ای از تناقض های منسوخ کرده است. وانگهی، تنها کاری که از دستش برمی آمد آن بود که متون قدیمی اش را کنار بگذارد و برود مدتی کنار دانوب قدم بزند تا افکارش را متمرکز کند.
خاخام کوِش سرانجام خودش را راضی کرده بود حقیقت تلخی را بپذیرد: نتیجه کار کرش پیامدهای ویران کننده ای برای معتقدان دنیا داشت. افشاگری های این دانشمند تقریبا هر آموزه موجود را گستاخانه به باد انکار می گرفت، و چنین اقدامی را نیز به شیوه ای متقاعدکننده و با سادگیِ غم انگیزی پیش می برد.
کوِش با یادآوری نتیجه نگران کننده نمایش کرش که روی گوشی بزرگش تماشا کرده بودند با خود گفت آن تصویرِ آخر از ذهنم بیرون نمی رود. این خبر روی همه انسان ها تاثیر می گذارد، نه فقط مذهبی ها.
اکنون، با وجود تامل در آن چند روز آخر، خاخام کوِش هنوز هیچ راهی به فکرش نرسیده بود که با اطلاعاتی که کرش تهیه کرده بود چه کار کند.
تردید داشت که والدسپینو و الفضل نیز راهی پیدا کرده باشند. آن سه دو روز پیش تلفنی با هم گفتگو کرده بودند، اما مکالمه شان حاصلی در بر نداشت.
والدسپینو بحث را آغاز کرده بود: «دوستان، از قرار معلوم، نمایش آقای کرش... از خیلی جهات نگران کننده بود. اصرار کردم دوباره با هم تماس بگیریم تا درباره اش بحث کنیم، اما پاسخ نداد. الآن تصور می کنم باید تصمیمی بگیریم.» الفضل گفت: «من تصمیمم را گرفته ام. نمی توانیم دست روی دست بگذاریم. باید اوضاع را دست خودمان بگیریم. کرش دستمایه تحقیرآمیزی علیه باورها در اختیار دارد، و این اکتشافش را به شیوه ای تدوین کرده که خسارت بارترین آسیب ممکن را به آینده عقاید می زند. باید پیشدستی کنیم. باید این اکتشاف را خودمان اعلام کنیم. بی درنگ. باید طوری برملایش کنیم که از تاثیرش کاسته شود و کمترین تهدید ممکن را برای مومنان دنیای معنوی به وجود بیاورد.»
والدسپینو گفت: «می دانم که درباره انتشارش صحبت کردیم، اما متاسفانه نمی توانم تجسم کنم چطور می توان این اطلاعات را به شیوه ای بیان کرد که کمترین تهدید را داشته باشد.» آه عمیقی کشید. «در ضمن، بحث قولی که به آقای کرش دادیم هم هست. عهد کردیم رازش را نگه داریم.»
الفضل گفت: «درست است، من هم برای شکستن این عهد معذبم، اما باید از میان بد و بدتر، بد را انتخاب کنیم. ما، یهودی ها، مسیحی ها، هندوها و پیروان بقیه مذاهب، همگی در خطر حمله هستیم و با توجه به این که باورهایمان همه مبتنی بر حقایق بنیادینی است که آقای کرش دارد تیشه به ریشه آن می زند، وظیفه داریم این مطلب را به گونه ای عرضه کنیم که باعث آشفتگی جوامعمان نشود.»
والدسپینو گفت: «نگرانم هیچ راهی پیدا نشود که جوابگو باشد. اگر روی علنی شدن اکتشاف کرش تمرکز کنیم، تنها راه شدنی این است که به یافته هایش تردید وارد کنیم، یعنی پیش از آن که بتواند پیامش را منتشر کند بی اعتبارش کنیم.»
الفضل درآمد که: «ادموند کرش؟ دانشمند بااستعدادی که هرگز درباره چیزی اشتباه نکرده؟ مگر در آن جلسه با کرش هر سه نفرمان نبودیم؟ اظهاراتش متقاعدکننده بود.»
والدسپینو با غرغر گفت: «هیچ چیز متقاعدکننده تر از اظهارات گالیله، برونو یا کوپرنیک در روزگار خودشان نبود. مذهب پیش از این هم چنین چیزهایی دیده. فقط دانش دوباره آمده پشت درِ ما و دارد می کوبد.»
الفضل بانگ زد: «اما اکتشافات فیزیک و نجوم خیلی فرق دارند! کرش همان هسته را نشانه گرفته، ریشه بنیادین هرچه به آن باور داریم! هر چقدر دوست دارید می توانید تاریخ را زیر و رو کنید، اما فراموش نکنید، با وجود شدیدترین فشارها از جانب واتیکان برای سکوت مردی نظیر گالیله، دانشش سرانجام پیروز شد. دانش کرش هم همین طور است. هیچ راهی برای جلوگیری از این اتفاق وجود ندارد.»
سکوت سنگینی برقرار شد.
تا این که والدسپینو گفت: «موضع من درباره این مسئله ساده است. ای کاش ادموند کرش به این اکتشاف نرسیده بود. بعید می دانم برای مواجهه با یافته هایش آمادگی داشته باشیم. شدیدا تاکید دارم که این اطلاعات هرگز برملا نشود.» مکث کرد. «در حال حاضر، بر این باورم که رویدادهای دنیای ما طبق اراده خداوند حادث می شوند. شاید با دعاهای ما خدا به دل آقای کرش بیندازد و متقاعدش کند تا در علنی کردن اکتشافش تجدیدنظر کند.»
الفضل با لحنی که تمسخر در آن احساس می شد گفت: «گمان نمی کنم آقای کرش از آن آدم هایی باشد که بتواند صدای خدا را بشنود.»
والدسپینو گفت: «شاید نباشد، اما معجزه هر زمان اتفاق می افتد.»
الفضل با حرارت پاسخ داد: «با همه احترامی که برایتان قایلم بعید است، مگر این که دعا کنید پیش از آن که کرش بتواند اکتشافش را اعلان کند خدا جانش را بگیرد...»
کوِش برای آرام کردن تنش به وجودآمده مداخله کرد: «آقایان! برای تصمیم گیری نیاز به عجله نیست. لازم نیست امشب به توافق برسیم. آقای کرش گفت برنامه اعلانش یک ماه دیگر است. پیشنهادم را می پذیرید که در خلوت روی این موضوع تامل کنیم و چند روز دیگر دوباره جلسه بگذاریم؟ شاید با تفکر، مسیر درستْ خودش را نشان دهد.»
والدسپینو پاسخ داد: «چه پیشنهاد عاقلانه ای!»
الفضل هشدار داد: «نباید زیاد معطل کنیم. بیایید دو روز دیگر دوباره تلفنی صحبت کنیم.»
والدسپینو گفت: «موافقم. آن موقع می توانیم تصمیم نهایی را بگیریم.»
این ماجرا دو روز پیش اتفاق افتاد، و حالا شبی که برای گفتگو قرار گذاشته بودند فرا رسیده بود.
خاخام کوِش، که در اتاق مطالعه اش در هازیکو تنها بود، مدام دلواپس تر می شد. از ساعت قرار امشب تقریبا ده دقیقه گذشته بود.
سرانجام تلفن زنگ خورد و کوِش گوشی را برداشت.
اسقف والدسپینو با لحن مضطرب گفت: «سلام، جناب خاخام. بابت تاخیر عذر می خواهم.» مکث کرد. «بعید می دانم علامه الفضل در این مکالمه تلفنی شرکت کنند.»
کوِش با تعجب گفت: «واقعا؟ مگر مشکلی پیش آمده؟»
«نمی دانم. همه روز سعی کردم با ایشان تماس بگیرم، اما به نظر می رسد جناب علامه... ناپدید شده باشند. هیچ یک از همکارانشان خبر ندارند کجا هستند.»
کوِش به خود لرزید. «نگران کننده است.»
«بله. امیدوارم صحیح و سالم باشند. متاسفانه خبر دیگری هم دارم.» اسقف مکث کرد و با لحنی گرفته تر ادامه داد: «همین الآن مطلع شدم ادموند کرش برنامه گذاشته اکتشافش را با دنیا در میان بگذارد... آن هم همین امشب.»
کوِش معترضانه گفت: «امشب؟! اما گفت یک ماه دیگر!»
والدسپینو گفت: «بله. دروغ گفت.»

فصل دوم

دریاسالار لوئیس آویلا(۱۹) روی چهارپایه ای در کافه ای دنج در شهری ناآشنا نشسته بود. خسته سفر بود؛ برای کاری مجبور شده بود چندین هزار مایل را طی دوازده ساعت پرواز کند و تازه به این شهر رسیده بود. جرعه ای از دومین لیوان آب معدنی گازدارش بالا کشید و به ردیف رنگارنگ بطری های پشت بار چشم دوخت.
در افکارش غوطه ور بود، هر کسی می تواند در بیابان هوشیار بماند، اما فقط عهدشناسان می توانند در واحه بنشینند و لب از لب باز نکنند.
آویلا تقریبا یک سالی می شد که لب به زهرماری نزده بود. وقتی بازتاب خودش را در آینه کاری های بار نگاه کرد، استثنائا لحظه ای به خودش اجازه داد از تصویری که متقابل براندازش می کرد خرسند شود.
آویلا از آن نیک اختران مدیترانه بود که سالخوردگی بیش از آن که برایش دردسرآمیز باشد ارزشمند محسوب می شد. طی سال ها، ته ریش مشکی و زمختش به ریش نرمِ جوگندمیِ بلندی تبدیل شده، چشم های تیره و تندخویش آرام گرفته و صمیمیت پیدا کرده بود، پوست زیتونی چغرش اکنون آفتاب زده و چروکیده شده بود، و سرجمع با دیدنش مردی می نمایاند که گویی همیشه با چشم نیمه باز به دریا خیره می شده.
حتی در شصت و سه سالگی نیز جثه ای ترکه ای و کشیده داشت و نیز هیکلی که به خاطر اونیفرم خوش دوختش ابهتی دوچندان به او داده بود. در آن هنگام، آویلا ملبس به پوشش سراسر سفید نیروی دریایی بود، جامه ای شاهانه متشکل از کت سفید با دکمه های دوردیفه، سردوشی های سیاه پهن، مجموعه پرزرق و برقی از نشان های خدمت، پیراهن یقه ایستاده سفید و شلوار سفید نوار ابریشمی.
ناوگان آرمادای اسپانیا شاید دیگر نیرومندترین نیروی دریایی روی زمین نباشد، اما هنوز می دانیم افسرها چگونه باید لباس بپوشند.
سال ها می شد که جناب دریاسالار این اونیفرم را نپوشیده بود، اما امشب شب خاصی بود و ساعتی پیش، هنگامی که در خیابان های این شهر ناآشنا قدم می زد، از نگاه خوشایند زن های آن جا لذت برده بود و نیز از فاصله ای که مردها از او می گرفتند.
برای کسانی که با آداب زندگی می کنند همه احترام قایل اند.
پیشخدمت زیبای کافه به زبان اسپانیایی پرسید: «یک آب معدنی گازدار دیگر؟» دهه سوم عمرش را سپری می کرد، درشت اندام بود و لبخند بانشاطی به لب داشت.
آویلا سرش را تکان داد. «نه، ممنون.»
کافه خلوتِ خلوت بود و آویلا تحسین را در چشم های پیشخدمت حس می کرد. دوباره دیده شدن حس خوبی بود. من از مغاک بازگشته ام.
حادثه هولناکی که پنج سال پیش جز جان آویلا همه هستی اش را ویران کرده بود تا ابد در منافذ ذهنش رسوب کرد؛ لحظه مهیبی بود که زمین دهان باز کرده و درسته قورتش داده بود.
کلیسای سِویا.
صبح عید پاک.
آفتاب اندلس از پشت شیشه های منقوش می گذشت و نگاره نمای رنگارنگی را به شکل منور در فضای سنگی درون کلیسا می تاباند. اُرگ بادی در سور شادی می غرید و همزمان هزاران پرستش کننده معجزه رستاخیز را جشن می گرفتند.
آویلا، که شور ستایش در قلبش موج می زد، جلوِ نرده محراب به زانو افتاد. پس از عمری خدمت در عرصه دریا، به بزرگ ترین موهبت خداوندی نایل شده و تشکیل خانواده داده بود. در حالی که گوش تاگوش لبخند می زد سرش را برگرداند و از روی شانه نگاهی به ماریا، همسر جوانش، انداخت که ساکت روی نیمکت نشسته بود و چون چندماهه باردار بود، برایش سخت بود تا انتهای راهرو بیاید. کنار ماریا پِپِه، پسر سه ساله شان با خوشحالی برای پدرش دست تکان داد. آویلا به پسرک چشمک زد و ماریا لبخند گرمی به شوهرش نشان داد.
آویلا در حالی که رو به نرده ها برمی گشت و پیاله را می گرفت با خود گفت خدایا، شکرت.
لحظه ای بعد، انفجار مهیبی کلیسای قدیمی را درنوردید.
در یک چشم بر هم زدن، همه دنیایش به آتش کشیده شد.
موج انفجار آویلا را با شدت به نرده های محراب کوبید، بدنش زیر هجوم سوزان آوار و اعضای جداشده انسان خُرد شد. وقتی هوشیاری اش را به دست آورد، در آن دود غلیظ نمی توانست تنفس کند و چند لحظه ای نمی دانست کجاست و چه شده.
سپس، ورای سوت درون گوش هایش، صدای ضجه های دردناکی شنید. آویلا با زحمت روی پا بند شد، وحشت زده می دانست کجاست. با خود گفت همه اش رویایی ترسناک است. تلوتلوخوران به کلیسای دوداندود بازگشت، چهاردست وپا از کنار قربانیان دردمند و قطع عضوشده گذشت، ناامیدانه به طرف ناحیه ای لنگید که احتمال می داد همسر و پسرش چند لحظه پیش آن جا لبخند می زدند.
چیزی آن جا نبود.
نه نیمکتی، نه انسانی.
فقط آواری خونین روی سوخته های زمین سنگی.
این خاطره وحشتناک به لطف زنگ پُرسر و صدای درِ کافه محو شد. آویلا لیوانش را برداشت، جرعه ای را سریع بالا کشید و مثل بارها قبل که خود را مجبور می کرد، از آن تاریکی خلاص شد.
درِ کافه چهارطاق باز شد، آویلا برگشت و نگاهش به دو مرد تنومند افتاد که تلوتلوخوران وارد شدند. آواز ناکوک کرکری ایرلندی سر می دادند و پیراهن سبز فوتبال پوشیده بودند که به زحمت شکم هاشان را می پوشاند. از ظواهر می شد فهمید مسابقه آن روز عصر را تیم ایرلندیِ مهمان بُرده.
آویلا ایستاد و با خود گفت انگار باید بروم. صورت حسابش را خواست، پیشخدمت هم چشمکی زد و با دست اشاره کرد که نیازی نیست. آویلا تشکر کرد و برگشت تا برود.
یکی از تازه واردها که به اونیفرم فاخر آویلا زل زده بود فریاد کشید: «چه غلط ها! پادشاه اسپانیاست!»
در حالی که رو به آویلا می چرخیدند، شلیک خنده شان بلند شد.
آویلا سعی کرد از کنارشان دور بزند و برود، اما مرد درشت تر دستش را محکم گرفت و به طرف چهارپایه کشید. «صبر کن، والاحضرت! ما این همه راه آمده ایم اسپانیا؛ حالا می خواهیم با پادشاه پیک بزنیم!»
آویلا به دست چرک آلود مرد نگاه کرد که روی آستینِ تازه اتوشده اش بود، و آرام گفت: «ول کن. باید بروم.»
«نه، رفیق... باید بمانی پیکی بزنی.» مرد مشتش را محکم تر کرد و دوستش با انگشت های کثیفش با مدال های روی سینه آویلا بازی کرد. «بابابزرگ، شده ای عین قهرمان ها.» یکی از باارزش ترین نشان های آویلا را کشید. «انگاری از آن گرزهای قرون وسطاست. لابد تو هم یکی از شوالیه های زرهی هستی؟!» بعد قهقهه زد.
آویلا به خودش تذکر داد دندان روی جگر بگذار. با این آدم ها زیاد برخورد کرده بود، آدم هایی سبک مغز و شوربخت که هرگز تحمل چیزی را نداشتند، کسانی که جاهلانه به آزادی تجاوز می کردند در حالی که دیگران برای آزادی آن ها مبارزه کرده بودند.
آویلا با ملایمت پاسخ داد: «واقعیتش، گرز نشان واحد عملیات ویژه نیروی دریایی اسپانیاست.»
«عملیات ویژه؟» مرد تصنعی به خود لرزید و وانمود کرد ترسیده. «چه تاثیرگذار! بعد آن یکی نشان چطور؟» به دست راست آویلا اشاره کرد.
آویلا نگاهی به کف دستش انداخت. وسط نرمی دستش، خالکوبی سیاهی حک شده بود، نمادی که به قرن چهاردهم برمی گشت.

آویلا به آن نشانه نگاه کرد و با خود گفت این علامت حافظ من است، هرچند لازمم نمی شود.

مرد اوباش گفت: «مهم نیست.» سرانجام دست آویلا را رها کرد و رو کرد به پیشخدمت و گفت: «چه تودل برو! اسپانیایی اصیل هستی؟»
پیشخدمت با متانت پاسخ داد: «بله.»
«رگه ایرلندی نداری؟»
«نه.»
«دوست نداشتی داشته باشی؟» ریسه رفت و روی پیشخان کوبید.
آویلا آمرانه گفت: «کاری بهش نداشته باش.»
مرد چرخی زد و به او چشم دوخت.
ولگرد دوم با مشت محکم به سینه آویلا زد. «انگار می خواهی امر و نهی کنی.»
آویلا که به خاطر سفر طولانی آن روز خسته بود نفس عمیقی کشید و به سمت پیشخان اشاره کرد. «آقایان، لطفا بنشینید. مهمان من.»
پیشخدمت با خود گفت چه خوب که این جا بود. با آن که می توانست از خودش دفاع کند، از این که می دید آن افسر چقدر ملایم با آن دو بی سر و پا رفتار می کند ته دلش کمی خالی شد و امیدوار بود تا زمان تعطیل شدن کافه آن جا بماند.
افسر که دو آبجو سفارش داده بود یک آب معدنی گازدار دیگر هم برای خودش گرفت و دوباره روی صندلی اش پشت پیشخان برگشت. آن دو الواط فوتبالی نیز نزدیکش نشستند.
یکی از آن دو با تمسخر گفت: «آب معدنی؟ گفتم لابد قرار است با هم بزنیم.»
افسر با خستگی به پیشخدمت لبخند زد و آب معدنی اش را سر کشید. سپس در حالی که بلند می شد گفت: «متاسفانه جایی قرار دارم. اما شما سرگرم نوشیدنی تان باشید.»
همین که ایستاد، آن دو، به گونه ای که گویی تمرین کرده بودند، دست ها را محکم روی شانه اش زدند و او را روی چهارپایه نشاندند. برق خشم در چشم های افسر درخشید و بعد ناپدید شد.
«بابابزرگ، گمان نکنم دوست داشته باشی ما را با رفیقه ات تنها بگذاری.» مرد شرور به پیشخدمت نگاه کرد و حرکت ناپسندی با زبانش انجام داد.
افسر مدتی ساکت نشست و بعد دستش را توی کتش برد.
آن دو دستش را گرفتند. «هی! چه کار می خواهی بکنی؟!»
افسر خیلی آرام گوشی تلفنی بیرون آورد و به اسپانیایی حرف هایی به آن ها زد. آن ها که چیزی نفهمیده بودند به هم زل زدند. سپس افسر به انگلیسی گفت: «ببخشید، باید با همسرم تماس بگیرم و بگویم دیر می آیم. انگار قرار است مدتی این جا باشم.»
مردی که درشت تر بود گفت: «حالا شد. داری به زبان خودمان حرف می زنی.» نوشیدنی را سر کشید و لیوان را روی پیشخان کوبید. «یکی دیگر!»
پیشخدمت لیوان های آن دو شرور را دوباره پُر کرد و توی آینه نگاه انداخت. افسر چند شماره را روی گوشی اش لمس کرد و بعد آن را کنار گوشش گرفت. تماس برقرار شد و با عجله حرف هایی به اسپانیایی زد.
نام و نشانی کافه را از روی زیرلیوانیِ مقابلش خواند و باز به زبان اسپانیایی گفت: «من از کافه مولی مالون تماس می گیرم. استرانزا، خیابان پارتیکولار، شماره هشت.» لحظه ای مکث کرد و بعد ادامه داد: «سریع برای کمک بیایید. دو نفر این جا زخمی شده اند.» سپس گوشی را قطع کرد.
ضربان قلب پیشخدمت شدت گرفت. دو زخمی؟
پیش از آن که معنی حرف های افسر را بتواند هضم کند، برق سفیدی رد شد، افسر به راست چرخید و با آرنج به بینی مرد درشت تر کوبید. صدای ناهنجار خُرد شدن به گوش رسید، خون سرخ از صورت مرد فواره زد و او به پشت افتاد. پیش از آن که دومی بتواند واکنش نشان دهد، افسر این بار به چپ چرخید، با آرنج دست دیگرش محکم به گلوی مرد زد و او را از روی چهارپایه به عقب پرت کرد.
پیشخدمت مبهوت آن دو شده بود که روی زمین افتاده بودند، یکی از درد فریاد می زد و دیگری گلویش را گرفته بود و خِرخِر می کرد.
افسر آهسته بلند شد. با آرامشی وهم انگیز کیف پولش را بیرون آورد، اسکناسی صد یورویی روی پیشخان گذاشت و گفت: «عذرخواهی می کنم. پلیس الآن می آید کمکتان.» سپس برگشت و رفت.
بیرون از کافه، دریاسالار آویلا در هوای شامگاهی نفس کشید و از خیابان آلامدا دِ ماساردو راهی رودخانه شد. صدای آژیر پلیس نزدیک شد. آویلا توی سایه پرید و صبر کرد مامورها رد شوند. امشب کار مهمی داشت و نمی توانست درگیر دردسر دیگری شود.
نایب السلطنه ماموریت امشب را موبه مو برنامه ریزی کرده.
آویلا هنگام دستور گرفتن از نایب السلطنه آرامش خاصی داشت. نه قضاوت، نه ملامت، فقط اقدام می کرد. پس از دوره ای دستوردهی، با خیال راحت سکان را رها کرده و اجازه داده بود این کشتی را دیگران هدایت کنند.
در این جنگ، من سرباز پیاده نظامم.
چند روز پیش، نایب السلطنه رازی را با او در میان گذاشته بود، رازی چنان نگران کننده که آویلا چاره ای نداشت مگر آن که با تمام وجود دست به کار شود. تجسم خشونت ماموریت دیشب هنوز آزارش می داد، اما می دانست اقدام هایش بخشیده خواهد شد.
درستکاری شیوه های زیادی دارد.
البته پیش از پایان امشب، مرگ های بیشتری در راه است.
وقتی به میدانی وسیع در کناره رودخانه رسید، نگاهش را بالا آورد و چشمش به بنای عظیم مقابلش افتاد. توده مواجی بود از ترکیب های ناراست با پوشش فلزی، گویی توسعه دوهزارساله معماری را از پنجره به بیرون پرت کرده بودند تا بی نظمیِ محض جانشینش شود.
بعضی ها به این جا می گویند موزه. من می گویم موحش.
فکرش را متمرکز کرد و با عبور از میان تعدادی مجسمه عجیبِ بیرونِ موزه گوگنهایم بیلبائو، به آن سوی میدان رفت. به ساختمان که نزدیک شد، با ده ها مهمان ملبس به فاخرترین پوشش های رسمی رو به رو شد که در هم می لولیدند.
جماعت بی خدایان دور هم جمع شده اند.
اما امشب طبق تصور هیچ کدامشان پیش نمی رود.
کلاه دریاسالاری اش را مرتب کرد و دستی به کتش کشید؛ در ذهن خودش را برای وظیفه ای که برابرش بود آماده کرد. امشب بخشی از ماموریتی بسیار بزرگ تر بود. جهادی در راه درستکاری.
آویلا، در حالی که از محوطه می گذشت تا به ورودی موزه برسد، تسبیح داخل جیبش را آهسته لمس کرد.

فصل اول

پروفسور رابرت لنگدان(۵) به سگ دوازده متری ای که در میدان قرار داشت چشم دوخت. پشم های حیوان پوشش زنده ای از سبزه و گل های معطر بود.
با خود گفت دارم به خودم فشار می آورم دوستت داشته باشم، راست می گویم.
لنگدان کمی دیگر به آن جانور فکر کرد، بعد راهش را در گذرگاه معلق ادامه داد و از رشته پیچ درپیچ پلکانی پایین آمد که پله های ناهماهنگش وظیفه داشتند بازدیدکننده تازه وارد را از روال عادیِ راه رفتنش خارج کنند. لنگدان که نزدیک بود دو بار روی آن پله های نامنظم سکندری بخورد در دلش گفت ماموریت تمام شد.
لنگدان، پایین پله ها، با دیدن شی ء غول پیکری که بالای سرش پدیدار شده بود، از حرکت بازایستاد.
گل بود به سبزه نیز آراسته شد.
عنکبوت بیوه سیاه عظیمی مقابلش قد کشیده بود که پاهای آهنین بلند و باریکش هیکلی گرد و درشت را دست کم در ارتفاع ده متری بالا نگه می داشت. از زیر شکم عنکبوت شبکه ای فلزی شبیه کیسه تخم ها مملو از گوی های شیشه ای آویزان بود.
صدایی به گوش رسید که گفت: «اسمش مامان است.»
لنگدان نگاه خیره اش را پایین آورد و مردی قلمی دید که زیر عنکبوت ایستاده بود. مرد کت شروانی زربفت مشکی پوشیده بود و سبیل فر مضحکی تقریبا شبیه سالوادور دالی(۶) داشت.
مرد ادامه داد: «اسمم فرناندو است. ورودتان را به موزه خیرمقدم می گویم.» نگاهش را به مجموعه کارت های روی میز مقابلش انداخت. «لطف کنید اسمتان را بگویید.»
«خواهش می کنم. رابرت لنگدان.»
نگاه مرد ناگهان به بالا برگشت. «آخ، ببخشید، آقا! نشناختمتان!»
لنگدان که با پاپیون سفید، کت فراک مشکی و جلیقه سفید حالتی شق و رق پیدا کرده بود با خود گفت خودم هم زیاد خودم را نمی شناسم. شده ام شبیه ویفنپوف ها.(۷) کت فراک کلاسیک لنگدان تقریبا سی سال قدمت داشت و از دوران عضویت در باشگاه آیوی پرینستون برایش به یادگار مانده بود، اما به لطف برنامه روزانه و تعطیل نشدنی شنا، این جامه انصافا هنوز اندازه قواره اش بود. لنگدان به خاطر عجله ای که در جمع و جور کردن وسایلش به خرج داده بود، کاور آویز اشتباهی را از کمدش برداشته و لباس رسمی همیشگی اش را جا گذاشته بود.
لنگدان گفت: «در دعوت نامه نوشته بود رسمی. به گمانم فراک مناسب باشد، این طور نیست؟»
«فراک کلاسیک است! شیک و پیک به نظر می آیید!» مرد شتابان جلو آمد و کارتی را با دقت به یقه کت لنگدان چسباند.
مرد سبیلو گفت: «دیدنتان برایم افتخار است، آقا. لابد قبلاً هم این جا آمده اید.»
لنگدان از میان پاهای عنکبوت به ساختمان درخشان پیش رویشان چشم دوخت. «راستش، با عرض شرمندگی، تا حالا این جا نیامده بودم.»
مرد وانمود کرد جا خورده است. «نه! مگر شما به هنرهای مدرن علاقه ندارید؟»
لنگدان همیشه از چالش هنر مدرن لذت می برد؛ از همه بیشتر بررسی این که چرا بعضی آثار را شاهکار می دانستند: نقاشی های قطره ای جکسون پولاک؛(۸) نقاشی قوطی های سوپ کمبل اثر اندی وارهول؛(۹) مستطیل های رنگی ساده مارک روتکو.(۱۰) با این حال، بیشتر مایل بود درباره نمادپردازی های مذهبی هیرونیموس بوش(۱۱) یا نقاشی های قلم زنی فرانسیسکو گویا(۱۲) بحث کند.
لنگدان پاسخ داد: «بیشتر به کلاسیک ها علاقه دارم. با داوینچی(۱۳) میانه ام بهتر است تا دِکونینگ.(۱۴)»
«اما داوینچی و دکونینگ که خیلی به هم شباهت دارند!»
لنگدان صبورانه لبخند زد. «پس معلوم شد می توانم انگیزه ای برای شناخت دکونینگ داشته باشم.»
«بنابراین جای درستی آمده اید.» مرد دستش را سمت ساختمان غول آسا گرفت. «در این موزه با یکی از بی نظیرترین مجموعه های هنرهای مدرن روی کره زمین رو به رو می شوید! امیدوارم لذت ببرید.»
لنگدان پاسخ داد: «همین قصد را دارم. فقط کاش می دانستم چرا آمده ام این جا.»
«شما هم مثل بقیه!» مرد که سرش را تکان می داد، بی خیال خندید. «میزبان شما درباره هدفش از برنامه امشب خیلی مرموزانه رفتار کرده است. حتی کارکنان موزه هم نمی دانند چه خبر است. نیمی از لطفش به همین معماست، مخصوصا این که سیلی از شایعه راه افتاده! چندصد مهمان آمده، که خیلی هایشان چهره های سرشناسی اند، با این حال هیچ کس نمی داند موضوع برنامه امشب چیست!»
اکنون لنگدان بود که تبسم می کرد. کمتر میزبانی پیدا می شد که جسارت داشته باشد لحظه آخر دعوت نامه ارسال کند، آن هم با متنی که رویش فقط نوشته باشد: شنبه شب. حضور داشته باشید. به من اعتماد کنید. از آن بالاتر، کمتر کسی می توانست صدها شخص بسیار مهم را متقاعد کند که اگر آب دستشان است زمین بگذارند و برای شرکت در برنامه با هواپیما خود را به شمال اسپانیا برسانند.
لنگدان از زیر عنکبوت بیرون آمد، راهش را ادامه داد و در آن حال به پارچه قرمز و بزرگی که بالای سرش در اهتزاز بود نگاه کرد.

لنگدان سرخوشانه با خود گفت ادموند هم که هیچ وقت اعتمادبه نفسش را از دست نمی دهد.
حدود بیست سال پیش، ادی کرش یکی از نخستین دانشجویان لنگدان در دانشگاه هاروارد بود، جوانی با موهایی شبیه جارو، خوره کامپیوتری که علاقه اش به اسرار او را به سمینارهای لنگدان برای دانشجویان تازه وارد کشانده بود: رمزها، کلید بازگشایی رازها و زبان نمادها. هوش سرشار کرش در آن زمان روی لنگدان تاثیر زیادی گذاشته بود، و با آن که کرش دنیای گنگ نشانه شناسی را سرانجام به خاطر آینده درخشان علوم کامپیوتر رها کرد، بین او و لنگدان پیوند استاد و شاگردی برقرار مانده و باعث شده بود بیش از دو دهه بعد از فارغ التحصیلیِ کرش نیز با هم در ارتباط باشند.
لنگدان با خود گفت حالا این شاگرد از استادش پیش افتاده، آن هم چندین سال نوری.
اکنون، ادموند کرش آدمی خودمدار و شهره همه عالم بود: میلیاردر، دانشمند علوم کامپیوتر، آینده پژوه، مخترع و کارآفرین. این مرد چهل ساله مجموعه چشمگیری از فناوری های پیشرفته را پی ریزی کرده بود که به پیشرفت های بزرگی در عرصه های گوناگون نظیر روباتیک، علوم مغزی، هوش مصنوعی و نانوفناوری می انجامید. علاوه بر این ها، پیش بینی های دقیقش درباره پیشرفت های علمی آینده باعث شده بود هاله ای اسرارآمیز در اطرافش پدید آید.
لنگدان احتمال می داد استعداد شگرف پیشگویی ادموند ناشی از دانش وسیع و حیرت انگیزش درباره دنیای پیرامونش باشد. تا جایی که لنگدان به یاد می آورد، ادموند تشنه سیری ناپذیر کتاب بود و هرچه دستش می رسید می خواند. اشتیاق این مرد به کتاب، و استعدادش در درک مطالب داخل آن، در قیاس با اطرافیانش آن قدر فراتر می رفت که لنگدان در عمرش ندیده بود.
در آن چند سال اخیر، کرش بیشتر در اسپانیا ساکن بود، که این انتخاب به شیفتگی فزاینده او به دلفریبی باستانی، معماری پیشتازانه، کافه های عجیب و غریب و هوای محشر آن کشور برمی گشت.
سالی یک بار که کرش برای سخنرانی در آزمایشگاه رسانه ام آی تی به کمبریج می رفت، در یکی از رستوران های خاص و به روز بوستون با استاد سابقش قرار می گذاشت، رستوران هایی که لنگدان هرگز اسمی هم از آن ها نشنیده بود. گفتگویشان هیچ وقت درباره فناوری نبود. کرش می خواست با لنگدان فقط درباره هنر صحبت کند.
کرش بیشتر مواقع به شوخی می گفت: «تو نقطه پیوند من با فرهنگی، رابرت. هنر هم همیشه تنها همسرت می ماند!»
جالب آن که این سقلمه شیطنت آمیز به وضعیت تاهل لنگدان طعنه فرد مجرد دیگری بود که تک همسری را «توهین به تکامل» می دانست و طی آن سال ها با طیف وسیعی از سوپرمدل ها عکس گرفته بود.
با توجه به شهرت کرش در نوآوری در علوم کامپیوتر، شاید او را در نگاه نخست آدمی گوشه گیرو دیوانه فناوری تصور می کردند که مهارت دیگری ندارد. اما او سر و وضعش را همانند شخصی به روز و در عین حال مردمی می آراست؛ به جمع ستارگان معروف می رفت، آخرین مدل لباس ها را می پوشید، به موسیقی های مخفیانه زیرزمینی گوش می داد و مجموعه وسیعی از آثار هنری گران قیمت امپرسیونیسم و مدرن را گردآوری کرده بود. بارها پیش می آمد که کرش به لنگدان ایمیل می فرستاد تا درباره اثر هنری جدیدی که بنا داشت به مجموعه اش اضافه کند از او نظر بخواهد.
لنگدان به فکر فرورفت، اما بعد کاری کرد کاملاً برعکس.
حدود یک سال پیش، کرش با سوالی نه درباره هنر، بلکه درباره خدا، لنگدان را غافلگیر کرد، که برای کسی که به ادعای خودش خدا را باور نداشت موضوعی تعجب برانگیز بود. کرش، در رستوارنِ تایگر ماما در بوستون، کنار بشقابی از برش های کوچک کرودو،(۱۵) ذهن لنگدان را درگیر باورهای بنیادین دین های گوناگون کرد، به ویژه حکایت های مختلفشان درباره داستان آفرینش.
لنگدان نیز درباره باورهای رایج ادیان مختلف توضیحی اجمالی اما معتبر ارائه کرد، از داستان پیدایش که بین یهودیت، مسیحیت و اسلام مشترک بود تا روایت برهمای هندوها، حکایت مردوک(۱۶) بابلیان و سایر باورها.
هنگامی که از رستوران خارج می شدند، لنگدان پرسید: «کنجکاو شدم بدانم چطور کسی که آینده پژوه است این قدر به گذشته علاقه نشان می دهد؟ یعنی ملحد معروف ما سرانجام خدا را شناخته؟»
ادموند از ته دل خنده ای سر داد. «زهی خیال باطل! رابرت، من فقط مشغول برانداز رقیبم بودم.»
لنگدان لبخند زد. مثل همیشه. «اما علم و دین رقیب نیستند، دو زبان گوناگون اند که تلاش دارند ماجرایی واحد را توصیف کنند. در این دنیا برای هر دوتایشان جا هست.»
ادموند تا یک سال پس از آن دیدار دیگر تماسی با او نداشت؛ تا سه روز پیش که لنگدان ناغافل پاکتی با نشان فِدِکس همراه بلیت هواپیما، شماره رزرو هتل و دست نوشته ای از ادموند دریافت کرد که دعوتش کرده بود در برنامه امشب شرکت کند. نوشته بود: رابرت، اگر تو یکی بتوانی بیایی برایم یک دنیا ارزش دارد. اطلاعاتی که در آخرین گفتگویمان دادی کمک کرد تا برنامه این شب اجرایی شود.
رابرت سردرگم شده بود. ابدا به نظر نمی رسید هیچ یک از مطالب آن گفتگو به درد برنامه ای بخورد که میزبانش فردی آینده پژوه باشد.
روی پاکت فدکس، تصویر سیاه و سفید دو چهره رو در رو نقش بسته بود. کرش شعر کوتاهی نیز برای لنگدان نوشته بود.

رابرت،
چشم در چشم هم که دوختیم، پر می کنم فاصله ای را که انداختیم.

ــ ادموند

با دیدن آن تصویر خنده اش گرفت؛ اشاره ای زیرکانه به ماجرایی که لنگدان چند سال پیش درگیرش شده بود. تصویر سایه وار پیاله یا جام مقدسی که خودش را در فضای خالی میان دو چهره نشان می داد.
لنگدان اکنون بیرون این موزه ایستاده و مشتاق بود بفهمد شاگرد قدیمی اش چه می خواهد بگوید. نسیم ملایمی در دنباله کتش موج انداخت و او در پیاده روِ سیمانی کناره رودخانه پُرپیچ و خم نِرویون(۱۷) حرکت کرد، رودخانه ای که سابقا شاهراه حیاتی شهری صنعتی و پُررونق بود. انگار بوی مس می آمد.
لنگدان پیچی را در آن گذرگاه رد کرد و سرانجام به خودش جرئت داد به آن موزه عظیم و پُرفروغ نگاه کند. امکان نداشت بتوان همه آن سازه را با یک نگاه دید. در عوض، نگاه خیره اش در راستای آن ترکیب های عجیب و طویل آونگ وار پس و پیش می رفت.
لنگدان با خود گفت این بنا فقط قوانین را زیر پا نگذاشته؛ کاملاً نقضشان کرده. چه جایی بهتر از این جا برای ادموند!
موزه گوگنهایم در بیلبائوی اسپانیا گویی از خیال موجودات فضایی برآمده بود؛ مجموعه پیچ درپیچی از سازه هایی با پوشش فلزی که گویی اتفاقی روی هم سوار شده بودند. این توده نامنظم، که تا دوردست امتداد داشت، با بیش از سی هزار صفحه تیتانیوم آراسته شده بود که مثل پولک های ماهی می درخشیدند و حسی توامان فرازمینی و زنده القا می کردند، گویی هیولایی از آینده خودش را از آب به ساحل رودخانه پرت کرده بود تا آفتاب بگیرد.
در سال ۱۹۹۷، که نخستین بار از این ساختمان رونمایی شد، نشریه نیویورکر فرانک گِری(۱۸) معمار آن جا را فردی دانست که «با ردایی از تیتانیوم کشتی ای رویایی و افسانه ای با ظاهری مواج» طراحی کرده است. سایر منتقدان سراسر دنیا نیز با عبارت هایی نظیر «عظیم ترین بنای زمانه ما»، «تلالو سیماب وار» و «شاهکار شگفت انگیز معماری» از آن یاد کردند.
پس از آغاز به کار این موزه، ده ها بنای «ساختارشکنانه» برپا شده بود: سالن کنسرت والت دیسنی در لس آنجلس، دنیای ب ام و در مونیخ، و حتی کتابخانه جدید دانشگاه محل تحصیل خود لنگدان. هر یک از آن بناها طراحی و سازه اساسا نامتعارفی داشتند، اما لنگدان تردید داشت هیچ یک از آن ها بتوانند در تاثیرگذاری محض با گوگنهایم رقابت کنند.
هر قدمی که لنگدان نزدیک تر می رفت، به نظر می رسید نمای کاشی کاری شده در هم آمیخته می شد و از هر زاویه هیبتی تازه از خود بروز می داد. مهیج ترین ظاهر فریبنده موزه اکنون نمایان شد. از آن چشم انداز، سازه غول پیکر، تمام و کمال و به شیوه ای اعجاب انگیز، در آب شناور به نظر می رسید، دستخوش امواج مردابی وسیع و «بی انتها» که تلاطمش به دیوارهای خارجی موزه می کوفت.
لنگدان لحظه ای درنگ کرد تا محو تماشا شود و بعد راه افتاد تا، با عبور از پل پیاده روِ مینیمالیستی که بر پهنه شیشه وار آب سایه انداخته بود، مرداب را پشت سر بگذارد. تازه نیمی از پل را رفته بود که با شنیدن صدای بلند فش فش یکه خورد. صدا از زیر پایش می آمد. اندکی که توقف کرد، ابری غبارآلود پیچ و تاب خوران از زیر پیاده رو بیرون آمد. پرده ضخیم مه دورش حلقه زد، بعد از مرداب بیرون خزید، چرخ چرخان راهی موزه شد و سراسر پایه ساختمان را فراگرفت.
لنگدان با خود گفت مجسمه مه.
راجع به این اثرِ فوجیکو ناکایا، هنرمند ژاپنی، قبلاً مطالبی خوانده بود. این «مجسمه» انقلابی بود که اجزایش را هوای مرئی تشکیل می داد و به دیواره ای مه آلود می ماند که شکل می گرفت و رفته رفته ناپدید می شد. اما چون وضعیت جوی و میزان باد در هیچ روزی با روزی دیگر یکسان نبود، این مجسمه هر بار با ظاهری متفاوت پدید می آمد.
فش فش ِ زیر پل خاموش شد. لنگدان غرق تماشای دیواره مه آلود بود که بی صدا روی مرداب می نشست، و به گونه ای می چرخید و می خزید که گویی فکری مستقل دارد. مجسمه مه تاثیری ماورایی و گیج کننده داشت. موزه دیگر روی آب معلق به نظر می رسید و در حالت بی وزنی روی تکه ای ابر قرار گرفته بود، همچون کشتی شبح واری که در دریا گم شده باشد.
درست هنگامی که لنگدان می خواست دوباره راه بیفتد، سطح راکد آب با رگباری از جوشش های کوچک به تلاطم افتاد. ناگهان پنج ستون از شعله های آتش از داخل مرداب به آسمان فوران کردند، مانند موتورهای راکت متوالی غریدند، هوای غبارآلود را شکافتند و گلوله های درخشانی از نور به آن سوی صفحه های تیتانیومی موزه پرتاب کردند.
سلیقه لنگدان در معماری بیشتر به سبک های کلاسیک موزه هایی نظیر لوور پاریس یا پرادوی مادرید گرایش داشت، اما وقتی چشمش به تلاقی مه و شعله در بالای مرداب افتاد، فکر کرد برای برگزاری برنامه مردی که شیفته هنر و اختراع است، کسی که آینده را شفاف می بیند، شاید هیچ جایی مناسب تر از این موزه بیش از حد مدرن نباشد.
لنگدان حالا دیگر، با عبور از میان مه، راهیِ ورودیِ موزه بود، حفره ای سیاه و ترسناک در آن سازه چندش آور. و همچنان که به آستانه ورودی نزدیک می شد، حال پریشانی به او دست داد که گویی به دهان اژدها وارد می شود.

فصل سوم

تالار مرکزی(۲۰) موزه حس و حال کلیسایی متعلق به آینده را القا می کرد.
همین که پای لنگدان به داخل رسید، نگاه خیره اش بی درنگ اوج گرفت، از مجموعه ستون های عظیم سفید در راستای دیواری بلند و شیشه ای بالا رفت و به سقفی قوسی در ارتفاع شصت متری صعود کرد که نورافکن های هالوژنی اش نور سفید خالص می افشاندند. شبکه ای از راه باریکه ها و بالکن ها سر به آسمان کشیده بود، با مهمانانی سیاه و سفیدپوش که نقطه وار در گالری های بالایی رفت و آمد می کردند و پشت پنجره های رفیع به تحسین مرداب زیر پایشان ایستاده بودند. در همان حوالی، آسانسوری شیشه ای از راسته دیوار بی صدا پایین لغزید تا مهمانان بیشتری را با خود ببرد.
آن جا به موزه هایی که لنگدان در عمرش دیده بود هیچ شباهتی نداشت. حتی عایق بندی اش غریب بود. جای سکوت سنگین متداول که حاصل روکش کاری های صداگیر بود، آن جا با حضور پژواک های زمزمه وارِ صداهایی که از روی سنگ و شیشه بازمی تابید حالتی زنده پیدا کرده بود. از دید لنگدان، تنها حس آشنا طعم استریلی بود که پشت زبانش احساس می کرد، هوای موزه همانی بود که در سراسر دنیا جریان داشت؛ همه ذرات و اکسیدان ها با کیفیت بالا فیلتر می شد و بعد با آب یونیزه شده تا ۴۵ درصد رطوبت می گرفت.
لنگدان از میان تعدادی واحد امنیتی گذشت که سختگیری شان جالب توجه بود و چندین نگهبان مسلح داشتند؛ سرانجام پشت میز پذیرشی رسید که زن جوانی هدست تحویل می داد.
زن به اسپانیایی گفت: «راهنمای صوتی؟»
لنگدان لبخند زد. «نه، ممنون.»
اما وقتی به میز نزدیک تر شد، زن جلویش را گرفت و این بار به انگلیسی فصیح گفت: «ببخشید، آقا، اما میزبانِ امشب، آقای ادموند کرش، خواسته اند همه هِدست داشته باشند. بخشی از برنامه امشب است.»
«بسیار خوب، پس یکی برمی دارم.»
لنگدان دستش را جلو برد تا هدست بردارد، اما زن مانع شد؛ نام مهمان را از روی کارت با فهرست بلندبالای مهمانان کنترل کرد، نامش را یافت و بعد هدستی تحویلش داد که شماره اش با شماره جلوِ نام لنگدان مطابقت داشت. «بازدید امشب برای هر مهمان جداگانه برنامه ریزی شده.»
واقعا؟ لنگدان نگاهی به اطراف انداخت. صدها مهمان این جاست. بعد به هدست نگاه کرد که فقط حلقه فلزی براق با بالشتک های کوچکی در دو سویش بود.
شاید به خاطر نگاه متحیرش بود که زن جوان جلو آمد تا کمکش کند. «این ها خیلی جدیدند.» بعد در حالی که کمکش می کرد تا دستگاه را روی سر نصب کند، ادامه داد: «بالشتک های مبدل توی گوش نمی روند، فقط روی صورت قرار می گیرند.» حلقه را پشت سر لنگدان گذاشت و بالشتک ها را طوری تنظیم کرد که تماس مختصری با صورتش پیدا کردند، یعنی درست بالای استخوان آرواره زیر شقیقه.
«اما چطوری...»
«فناوریِ رسانش ِ استخوانی. مبدل ها صدا را مستقیم به استخوان های آرواره هدایت می کنند تا صدا بی واسطه به بخش حلزونی گوش برسد. قبلاً امتحانش کردم، خیلی جالب است، انگار صدا از توی سر شنیده می شود. تازه گوش ها آزاد می مانند تا گفتگوهای بیرون هم شنیده شوند.»
«چقدر هوشمندانه.»
«این فناوری را بیش از یک دهه پیش آقای کرش ابداع کردند. الآن روی خیلی از برندهای هدفون های معمولی وجود دارد.»
لنگدان با خود گفت امیدوارم لودویگ وان بتهوون سهمش را بگیرد. خوب می دانست مخترع اصلی فناوریِ رسانش ِ استخوانی این موسیقیدان قرن هجدهمی است که، در دوره ای که داشت شنوایی اش را از دست می داد، کشف کرد می تواند میله ای فلزی به پیانو متصل کند و هنگام نواختن، آن را به دندان بگیرد تا قادر باشد با لرزه هایی که به استخوان آرواره اش وارد می شود به خوبی بشنود.
زن گفت: «امیدواریم از این بازدید لذت ببرید. پیش از شروع برنامه، یک ساعتی وقت دارید در موزه گردش کنید. وقتی زمانش رسید تا به تالار سخنرانی طبقه بالا بروید، راهنمای صوتی خبرتان می کند.»
«متشکرم. باید دکمه ای را بزنم تا...»
«نه، دستگاه خودش فعال می شود. همین که راه بیفتید، گردش برنامه ریزی شده شما آغاز می شود.»
لنگدان لبخندی زد و گفت: «بله، البته.» راهی آن سوی تالار شد و به طرف جمعیت پراکنده بقیه مهمانان رفت که همگی منتظر آسانسور بودند و هدست های مشابه روی استخوان آرواره خود داشتند.
هنوز نیمی از تالار مرکزی را پیش نرفته بود که صدای مردی را در سرش شنید. «شب به خیر. به موزه گوگنهایم بیلبائو خوش آمدید.»
لنگدان متوجه شد صدا از هدستش است، با این حال کمی درنگ کرد و به عقب نگاهی انداخت. کارکرد شگفت انگیزی داشت، دقیقا همان طور که زن جوان شرح داده بود، به این می مانْد که کسی درون سر آدم باشد.
«از صمیم قلب خوشامد می گویم، پروفسور لنگدان.» صدا دوستانه بود و شاد، با لهجه روز بریتانیایی. «اسمم وینستون(۲۱) است و مفتخرم که امشب راهنمایتان هستم.»
به کی دادند این صدا را ضبط کند؟ هیو گرانت؟(۲۲)
صدای بانشاط ادامه داد: «امشب آزادید هر طور که مایلید گشت بزنید، هر جا که بخواهید بروید. من هم سعی می کنم هرچه را مشاهده می کنید برایتان توضیح دهم.»
به نظر می رسید، علاوه بر راوی سرزنده، ثبت صدای اختصاصی و فناوری رسانش استخوانی، هر هدست به دستگاه جی پی اس هم مجهز بود تا دقیق تشخیص دهد بازدیدکننده کجای موزه ایستاده و بنابراین چه توضیحی باید بدهد.
صدا افزود: «بله قربان، ملتفت هستم که جنابعالی در کسوت استادی هنر، از فهیم ترین مهمانان ما هستید و احتمالاً به حرف هایم نیاز کمی پیدا خواهید کرد. از آن بدتر این که ممکن است با تحلیلم درباره بعضی بخش ها اساسا مخالف باشید.» سپس خنده بدقواره ای کرد.
جدا؟ این متن را کی نوشته؟ باید اذعان کرد که لحن شاد و سرویس ویژه ریزه کاری جالبی بود، اما لنگدان نمی توانست تصور کند برای سفارشی سازی صدها هدست چقدر زحمت کشیده شده است.
خوشبختانه صدا ساکت شد، گویا از خوشامدگویی برنامه ریزی شده اش فارغ شده بود.
لنگدان نگاهی به پارچه قرمز بزرگ دیگری انداخت که آن سوی تالار مرکزی بالای سر جمعیت معلق بود.

ادموند چه چیزی می خواهد نشان دهد؟
لنگدان نگاهش را به سمت آسانسورها برگرداند، به طرف گروهی از مهمانان که گپ زنان ایستاده و متشکل بودند از دو موسس مشهور شرکت های اینترنت جهانی، یک بازیگر برجسته هندی و افراد سرشناس خوش پوش دیگری که احساس کرد احتمالاً باید بشناسدشان اما نمی شناخت. او که برای گفتگوی مختصر درباره موضوع های رسانه های اجتماعی و بالیوود نه تمایل داشت و نه آمادگی، به سمت مخالف رفت، سراغ نمونه بزرگی از هنر مدرن که مقابل دیوار دیگر قرار داشت.
آن وسیله در دالان تاریکی جای گرفته و از نُه تسمه نقاله باریک تشکیل شده بود که از شکاف های درون زمین بیرون می آمدند و بالا می رفتند و در شکاف هایی در سقف ناپدید می شدند. آن قطعه شبیه نُه راه گذر متحرک بود که در سطح قائم بالا می رفتند. هر نقاله حاوی نوشته ای درخشان بود که به آسمان می رفت.

بلند دعا می کنم... روی پوستم می بویمت... نامت را می گویم.

لنگدان همچنان که نزدیک تر می رفت، متوجه شد آن نوارهای متحرک در واقع ساکن اند؛ خطای دید حرکت به خاطر «پوششی» از لامپ های اِل ای دی روی هر تیرک عمودی بود. لامپ ها متوالی و سریع رو به بالا روشن می شدند تا واژه هایی را شکل دهند که از زمین بیرون می آمدند، از تیرک بالا می رفتند و در سقف ناپدید می شدند.

سخت می گریم... آن جا خون بود... کسی به من نگفت.

لنگدان دور تیرک های عمودی حرکت کرد و از کارکردشان آگاه شد.
راهنمای صوتی اعلام کرد: «قطعه جنجال برانگیزی است. نامش استقرار برای بیلبائو و ساخته هنرمند مفهومی، جنی هولزر، است. از نُه تابلوی ال ای دی تشکیل شده، هر یک به ارتفاع دوازده متر که عبارت هایی به زبان باسکی، اسپانیایی و انگلیسی را حرکت می دهند، عبارت هایی که همگی درباره وحشت از ایدز و رنج کسانی است که تنها مانده اند.»
لنگدان باید می پذیرفت، تاثیرش مسحورکننده و به نوعی غم انگیز بود.
«شاید اثر جنی هولزر را قبلاً دیده باشید.»
لنگدان مبهوت متنی شد که به بالا می تاخت.

سرم را دفن می کنم... سرت را دفن می کنم... دفنت می کنم.

صدا توی سرش نواخت: «جناب لنگدان، صدایم را می شنوید؟ هدستتان کار می کند؟»
لنگدان از افکارش بیرون آمد. «ببخشید... چی؟ سلام.»
صدا پاسخ داد: «بله، سلام. گمان کنم قبلاً سلام کردیم. داشتم بررسی می کردم که صدایم را می شنوید یا نه.»
لنگدان در حالی که از مقابل آن اثر می چرخید و به آن سوی تالار مرکزی نگاه می کرد، با لکنت گفت: «ب... ببخشید. خیال می کردم صدایتان ضبط شده! نمی دانستم واقعا شخصی آن پشت باشد.» مجموعه اتاقک هایی در ذهن لنگدان نقش بست که لشکری از متصدیان مجهز به هدست و کاتالوگ در آن ها مستقرند.
«مشکلی نیست، آقا. من امشب راهنمای شخصی شما هستم. هدستتان میکروفن هم دارد. این برنامه به صورت تعاملی تدارک دیده شده تا من و شما بتوانیم درباره هنر گفتگو کنیم.»
لنگدان تازه فهمید که بقیه مهمانان نیز مشغول صحبت با هدست هاشان هستند. به نظر می رسید حتی زوج ها کمی از هم جدا شده اند، چون هنگام مکالمه شخصی با راهبرِ خصوصی شان نگاه های سردرگم رد و بدل می کردند.
«یعنی هر مهمان این جا راهنمای خصوصی دارد؟»
«بله، آقا. امشب سیصد و هجده مهمان را جداگانه راهنمایی می کنیم.»
«عجیب است.»
«خُب، همان طور که می دانید، آقای ادموند کرش دوستدار پروپاقرص هنر و فناوری هستند. این تشکیلات را مخصوص موزه ها طراحی کرده اند، به این امید که جایگزین گشت های گروهی شود که از آن ها بیزارند. این طوری هر بازدیدکننده می تواند جداگانه و شخصی گردش کند، راه خودش را برود و ابهامی را که ممکن است از مطرح کردنش در جمع خجالت بکشد بپرسد. واقعا خیلی دوستانه تر و جذاب تر است.»
«نمی خواهم قدیمی فکر کنم، اما چرا هر دو نفرمان گشت نمی زنیم؟»
مرد پاسخ داد: «به خاطر تدارکات. افزودن راهبرهای شخصی به برنامه های موزه تعداد افراد کف سالن ها را عملاً دو برابر می کرد و مجبور می شدیم تعداد مهمانان را به نصف کاهش دهیم. از آن گذشته، صدای ناهنجار همه راهبرها که همزمان سخنرانی کنند باعث مزاحمت می شد. مقصود این است که بحث بی وقفه انجام شود. آقای کرش همیشه می گویند یکی از اهداف هنر ترویج گفتگوست.»
لنگدان پاسخ داد: «کاملاً موافقم و برای همین است که بیشتر مردم با همسر یا دوستشان به دیدن موزه می آیند. این هدست ها شاید کمی جامعه ستیز تلقی شوند.»
مرد بریتانیایی گفت: «خُب، اگر با همسر یا دوستتان بیایید، می توانید همه هدست ها را بدهید به یک راهبر تا از بحث گروهی لذت ببرید. این نرم افزار واقعا پیشرفته است.»
«انگار برای هر سوال پاسخی در آستین دارید.»
«بله، کارم همین است.» راهنما شرمسارانه خندید و ناگهان موضوع را عوض کرد. «خُب، پروفسور، اگر به سمت پنجره های آن سوی تالار مرکزی بروید، بزرگ ترین نقاشی موزه را می توانید ببینید.»
لنگدان، همان طور که به سوی دیگر تالار می رفت، از کنار زوجی جذاب و حدودا سی ساله گذشت که کلاه سفید بیسبال به سر داشتند. جلوِ هر دو کلاه، جای لوگوی شرکتی خاص، نماد شگفت انگیزی نقش بسته بود.

لنگدان این تصویر را خوب می شناخت، اما هرگز آن را روی کلاه ندیده بود. در سال های اخیر، این طرح خاص حرف A به نماد جهانیِ یکی از رو به رشدترین و پُرهیاهوترین جمعیت شناختی های کره زمین بدل شده بود: کافران، که در مقابلِ به قول خودشان خطرهای باورهای اعتقادی هر روز با توان بیشتر بی پروایانه سخن می گفتند.
کافران حالا کلاه بیسبال مخصوص دارند؟
لنگدان در حال برانداز کردن اجتماع نوابغ اطرافش که درک بالایی از فناوری داشتند به خودش متذکر شد که خیلی از آن ذهن های تحلیلی جوان احتمالاً بی اعتقادند، درست مثل ادموند. مخاطبان امشب با استادی که تخصص نمادشناسیِ مذهبی داشت دقیقا «هم گروه» نبودند.