کتاب صوتی تاریخ برده داری نشر آوانامه

 حقایق تکان‌دهنده و دردناکی که در «تاریخ برده‌داری» می‌شنوید، بخشی از تاریخ شرم‌آور و هولناک بزرگ‌ترین تمدن‌های دنیاست. انسان‌های زیادی تمام هویت، کرامت، امیدها و آرزوهای خود را در پستوی خانه‌ها، روی زمین‌های کشاورزی، در کارگاه‌های نخ‌ریسی و پشت دار قالی از دست می‌دهند. مادران و فرزندان از هم جدا می‌شوند، پدران در برابر چشم بچه‌های‌شان تحقیر می‌شوند و از پا می‌افتند، دختران خودکشی می‌کنند، پسران به قتل می‌رسند. و این همان روی دیگر تمدن‌های باشکوه و چندین هزارساله است، که امروز پیشرفته‌ترین ملل دنیا، میراث‌دار آن شده‌اند. این کتاب اثر «نورمن ال. ماخت» و «مری هال» است و انتشارات آوانامه با همکاری انتشارات ققنوس نسخه‌ی صوتی آن را منتشر کرده است.

انسان زنده و انسانیت مرده است

«بدون برده‌داری، ملت، هنر یا علم یونانی به وجود نمی‌آمد. بدون برده‌داری، امپراتوری روم پدید نمی‌آمد. بدون تمدن یونانی و امپراتوری روم به عنوان پایه و شالوده، اروپای مدرنی نیز در کار نمی‌بود». این سخن «کارل مارکس»، جامعه‌شناس آلمانی، خلاصه‌ای از پیدایش و دوام برده‌داری را به بهترین و کوتاه‌ترین شکل نشان می‌دهد. در کتاب تاریخ برده‌داری می‌بینیم که چطور برده‌داران مانند اموال و اشیاهای‌شان با برده‌هایشان رفتار می‌کردند و خود را صاحب اختیار زندگی این انسان‌ها می‌دانستند. برده‌داری در طول تاریخ به دلایل مختلفی از جمله جنگ، برتری نژادی و قدرت رخ می‌داده، ولی همه‌ی آن‌ها در یک موضوع مشترک هستند: اسارت انسان‌ها. نقطه‌ی مشترک همه‌ی برده‌داری‌های تاریخ بهره‌کشی از نیروهای کار رایگان یا ارزان است که میلیون‌ها نفر را در طول تاریخ، از مقام انسانی پایین کشیده‌اند و زندگی‌های زیادی را تباه کرده‌اند.

مروری بر فصل‌های کتاب تاریخ برده‌داری

کتاب تاریخ برده‎داری در هفت فصل نوشته شده است.

 فصل اول، برده‌داری در تمدن‌های آغازین مدیترانه. سومری‌ها در چهار هزار سال پیش از میلاد تمدنی بنا کردند که متکی بر کشاورزی بود. در جوامع این دوران، انجام کارهای سخت بر عهده‌ی بردگان بود. بعدها حدود سه هزار سال پیش از میلاد مسیح، فراعنه‌ی مصر هم برای بنای سازه‌های شهری، از بردگان استفاده می‌کردند. در یونان هم وضعیتی مشابه وجود داشت. برده‌داری از زمان پا گرفتن نخستین جوامع یونانی، بخش جداناپذیری از این تمدن بود. با این تفاوت که جامعه‌ی یونان با بردگان بیشتر مدارا می‌کرد. تا جایی که این افراد مانند انسان‌هایی برابر با مردان آزاد حرف می‌زنند و حتی با اربابان خود هم بحث و مجادله می‌کردند. در روم بردگان برای ساخت جاده، پل، دیوار، نهر و عمارت‌های شهری به کار گرفته می‌شدند. روم برای چند صد سال به عنوان مرکز تجارت برده شناخته می‌شد. تا جایی که برده‌داری در این سرزمین به یک نهاد قانون‌مند اجتماعی تبدیل شده بود. صنعت گلادیاتوری در این دوران پدید آمد و در همین زمان بود که اسپارتاکوس علیه برده‌داری شورش کرد.

فصل دوم، برده‌داری در قرون وسطی. در قرون وسطی تجارت برده همچنان در اروپا، خاور میانه و آفریقا، تجارتی پرسود بود. در این دوران برده‌داری از غرب به شرق رسید. حالا جهان اسلام به عنوان بزرگ‌ترین جامعه‌ی برده‌دار، جای امپراتوری روم را گرفت. اعراب فعال‌ترین تاجران برده‌های سیاه از کشورهای آفریقایی بودند. رفتار با بردگان در جامعه‌ی اسلامی، گاهی شرافت‌مندانه و گاهی هولناک بود. از طرفی مطابق قانون اسلامی، مادران و دختران برده نباید هم جدا می‌شدند و این در حالی بود که یک مسلمان آزاد می‌توانست برده‌ای را به قتل برساند، بدون این که مورد بازخواست قرار بگیرد. در همین زمان در ایتالیا، کلیسای کاتولیک سعی می‌کرد فروش بردگان به غیرمسیحیان را محدود کند. با این حال تاجرانی که بردگان مسیحی شرق اروپا را به این کشور وارد می‌کردند، آن‌ها را به عنوان مسلمان جا می‌زدند یا وادارشان می‌کردند مذهب‌شان را تغییر دهند. راه آزادی برای این بردگان ازدواج با شهروندان ایتالیایی، فرار یا در نهایت خودکشی بود.

فصل سوم، برده‌داری در آفریقا. قبایل آفریقایی از یکدیگر اسیر می‌گرفتند تا بتوانند از آن‌ها به عنوان برده استفاده کنند. برده‌داری در این منطقه چنان رونق داشت که جنگ‌ها اصولا دو هدف عمده را دنبال می‌کرد: دزدی احشام و آدم‌ربایی. بعضی از این برده‌ها برای خدمات خانگی و کشاورزی به کار گرفته می‌شدند، بعضی برای فروش به تاجران ثروتمند، و بعضی هم برای قربانی شدن در مراسم پرستش خدایان. شبکه تجارت برده در شرق آفریقا بسیار گسترده شد، تا جایی که از اوایل قرن هشتم بعد از میلاد مسیح، مسلمانان از عربستان و ایران راهی شرق آفریقا شدند. این تجارت در آفریقا آن‌قدر شدید شده بود که حالا نوبت اروپاییان شد تا وارد این معاملات شوند؛ و اینجا استعمارگری اروپاییان در آفریقا آغاز می‌شود. استفاده‌ی اروپاییان از برده در اوایل قرن پانزدهم، هنگامی که پرتغالی‌ها و دیگر ملل در امتداد سواحل غربی آفریقا مراکز تجاری احداث کردند، به سرعت افزایش پیدا کرد.

فصل چهارم، برده‌داری در میان سرخ‌پوستان آمریکا. وقتی مردمان آمریکای مرکزی برای نخستین بار با اروپایی‌ها روبه‌رو شدند، با نهاد برده‌داری آشنا نبودند. با این حال برده‌داری در اقوامی مانند آزتک، شبیه به خیلی از تمدن‌های دیگر بود. آن‌ها از بردگان برای بهره‌کشی‌هایی مانند اسیران جنگی، حملات برای برده‌گیری، به بردگی کشاندن جنایتکاران و فروش اعضای خانواده‌های فقیر، استفاده می‌کردند. با این حال، جامعه‌ی آزتک با آن‌ها بدرفتاری نمی‌کرد و این افراد از لحاظ خورد و خوراک و مسکن شرایط مطلوبی داشتند. حتی زمانی که اسپانیایی‌ها به آزتک‌ها غلبه کردند و آن‌ها را به اسارت گرفتند هم این شرایط همچنان وجود داشت. این برده‌های بومی به اربابان خدمت می‌کردند، اما در تصاحب آن‌ها نبودند. آن‌ها آزادی‌های شخصی زیادی داشتند؛ می‌توانستند ازدواج کنند و اموال شخصی داشته باشند. مایا هم مانند آزتک‌ها اسرای جنگی، یتیمان، مقروضان و جنایتکاران را به بردگی می‌گرفتند. بردگی موروثی بود و فرزندان بردگان هم از همان زمان تولد، برده به دنیا می‌آمدند. مایاها از بردگان برای حمل بار و کارهای خانه استفاده می‌کردند. حتی ممکن بود پس از مرگ ارباب، برده را هم بکشند و با او دفن کنند تا در آن دنیا هم در خدمت اربابش باشد. در میان گروه‌های بومی شمال غرب آمریکا هم داشتن برده رایج بود. در میان این اقوام، برده داشتن نشانه‌ی ثرت و شان اجتماعی بود. بعد از ورود اروپاییان به آمریکا، بردگان اغلب در ازای خز و اسلحه در اختیار ساکنین قرار می‌گرفتند. استعمارگران در نیوانگلند هم سرخپوستان را اسیر می‌کردند و آن‌ها را به بردگی می‌گرفتند یا می‌فروختند.

فصل پنجم، اروپاییان در منطقه‌ی کارائیب و آمریکای جنوبی سرخپوست‌ها و آفریقایی‌ها را به بردگی می‌گیرند. کلمب پس از روبه‌رو شدن با اقوام کاراییبی، پانصد نفر از آن‌ها را با کشتی، به اسپانیا فرستاد. برخی از آن‌ها در راه مردند، باقی آن‌ها هم پس از رسیدن به اروپا، بیمار و گیج بودند و با شرایط آب و هوایی جدید انطباق نداشتند و پس از مدت کوتاهی آن‌ها هم تلف شدند. اروپاییان پس از کشف کلمب، متوجه ثروت‌های پنهان این مناطق بکر شدند و خیلی زود این سرزمین‌ها را غارت کردند و سرخپوست‌ها را به بردگی گرفتند. با این حال، صاحبان پرتغالی و اسپانیایی کشتزارها و معادن، خیلی زود متوجه شدند که استفاده از بومیان در آمرکای مرکزی و جنوبی فاجعه‌بار است. بومیان کارائیب به زندگی در اسارت و کار سخت در معادن و کشتزارها عادت نداشتند و هر روز تعداد زیادی از آن‌ها می‌مردند. غارت‌گران از دولت‌های‌شان خواستند تا محکومان را برای گذراندن دوران محکومیت‌شان به آمریکا بفرستند. اما این هم کافی نبود. پس بردگان آفریقایی را به آمریکا وارد کردند، با این تصور که آفریقاییان با چنین شرایطی، سازگاری بیشتری دارند. در قرن شانزدهم، وقتی در برزیل الماس و طلا کشف شد، برده‌ها ارزش زیادی پیدا کردند. پرتغالی‌ها چیزی از کار معدن نمی‌دانستند، اما خیلی از آفریقایی‌ها فنون استخراج از معدن را می‌دانستند. استثمار بی‌رحمانه و هولناک فرانسویان از مردم هائیتی، منجر به شورشی خونین شد. هزاران سفید پوست اعدام شدند، سایرین هم به آمریکای شمالی فرار کردند. در این بین جمعیت بومی کوبا هم سعی می‌کرد علیه برده‌داران اسپانیایی شورش کنند، اما این شورش‌ها تلفات سنگینی داشت. در اواخر قرن شانزدهم، بیست هزار سیاه‌پوست در کوبا زندگی می‌کردند و تعدادشان از اسپانیایی‌ها بسیار بیشتر بود.

فصل ششم، برده‌داری در مهاجرنشین‌های آمریکا و ایالات متحده. در شمال و جنوب آمریکای مهاجرنشین، دو اقتصاد مجزا توسعه یافت: برده‌داری و کشاورزی. ابداع ماشین پنبه‌پاک‌کنی و ریسندگی و بافندگی در پایان قرن هجدهم، سرنوشت هزاران آفریقایی را تغییر داد. حالا تعداد نیروی انسانی مورد نیاز برای کار در زمین‌های کشاورزی و کارگاه‌های نساجی به شدت افزایش پیدا کرد. تاجران برده‌ی نیوانگلند و روسای بومی قبایل آفریقایی این کارگران را تامین می‌کردند. در همین هنگام در آمریکا «اعلامیه‌‌ی استقلال» می‌گفت «همه‌ی مردمان برابر خلق شده‌اند». اما این «همه‌ی مردمان» شامل حال بردگان نمی‌شد. آن‌ها اموال آمریکایی‌ها بودند و انسان تلقی نمی‌شدند. در قرن هجدهم همزمان با تدوین قانون اساسی جدید، خیلی از ایالت‌ها خواستار لغو برده‌داری شدند. اما از آن جا که اقتصاد ایالت‌های جنوبی مبتنی بر کشاورزی بود، لغو برده‌داری غیرممکن به نظر می‌رسید. برده‌های زیادی در این دوران به امید آزادی فرار می‌کردند. اما دولت با ثروتمندان هم‌پیمان شده بود و این برده‌ها تا پایان عمر تحت تعقیب بودند تا بار دیگر به صاحبان‌شان برگردند. در این میان شورش‌های محلی و مقطعی هم رخ می‌داد. بررسی قانون لغو برده‌داری بارها باعث درگیری‌ها و جنگ‌های داخلی شد.

فصل هفتم، تداوم برده‌داری. برده‌داری در جوامع امروز شکل متفاوتی پیدا کرده، با این حال هنوز هم وجود دارد و انسان‌های زیادی را قربانی می‌کند. آمارها نشان می‌دهد امروزه بیش از دویست میلیون برده در جهان وجود دارد. قراردادهای استخدامی و شکل‌های مختلفی از ازدواج‌، به بردگی ظاهری مشروع و مدرن داده است. کارگرانی که به ازای پولی ناچیز برای نزول‌خواران کار می‌کنند، رعیت‌هایی که نمی‌توانند زمین‌هایی که روی آن‌ها کار می‌کنند را ترک کنند، و کودکان استثمارشده‌ای که از خانواده‌های‌شان جدا می‌شوند تا خرج خود را درآورند، همه نمونه‌های کوچکی از استعمارگری و برده‌داری مدرن است. در این میان، وضعیت کودکان بسیار وخیم‌تر است. این کودکان حقوق کمی می‌گیرند و ساعت‌های طولانی کار می‌کنند؛ بدون این که توان دفاع از حقوق خود را داشته باشند. این برده‌داری دیگر فقط مختص آفریقا و آمریکای بومی نیست. حالا تمام دنیا شاهد فجیع‌ترین بهره‌کشی از زنان، مردان و به خصوص کودکان است.

درباره نورمن ال. ماخت و مری هال نویسندگان کتاب تاریخ برده‌داری

نورمن ال. ماخت و مری هال با همکاری هم کتاب تاریخ برده‌داری را نگاشته‌اند. نورمن ال. ماخت  نویسنده و مقاله‌نویس آمریکایی است که در سال 1929 در بروکلین به دنیا آمده است. او مصاحبه و مقالات زیادی را در مطبوعات منتشر کرده و بیش از سی کتاب نوشته است.

مری هال نویسنده‌ی دیگر کتاب تاریخ برده‌داری است که در زمینه‌ی کودک و نوجوان نیز کتاب می‌نویسد. از جمله کتاب‌های دیگر مری هال می‌توان به نسخه صوتی و الکترونیکی «سفرهای مارکوپولو» با ترجمه‌ی «فريد جواهركلام» و «امپراتوری مغول» با ترجمه‌ی «نادر ميرسعيدی» اشاره کرد. 

در بخشی از کتاب تاریخ برده‌داری می‌شنویم

در سرتاسر آسیا و آمریکای لاتین کودکان اسیر در شرایطی سخت به بیگاری وادار می‌شوند. کارگران کودک ارزان، قابل استثمار و محروم از هرگونه حق و حقوق هستند. کودکانی که در کارخانه‌های روزی شانزده ساعت و هفته‌ای هفت روز کار می‌کنند و گره می‌زنند. این کودکان که به دار قالی بسته می‌شوند، معمولا پس از ساعت کاری در همان کارگاه‌ها می‌خوابند. چاقویی که برای بریدن پشم از گره به کار می‌رود، معمولا دست آن‌ها را عمیقا می‌برد، و گرد و غبار کارگاه و پشم باعث بیماری‌های ریوی آن‌ها می‌شود. بعضی از آن‌ها روزی دو سنت می‌گیرند، و بعضی دیگر نیز هیچ پولی دریافت نمی‌کنند. بچه‌هایی که سعی کنند از کارگاه بروند، شدیدا شکنجه یا حتی کشته می‌شوند. و مابقی آن‌ها در سایه ترس از اربابانشان زندگی می‌کنند.