کتاب کلیدر جلد ۹ و ۱۰ نشر انتشارات فرهنگ معاصر

دین در کلیدر نقش کمرنگی دارد و تا پایان داستان به غیر از دوبار روضه خوانی در خانه ی بابقلی بندار و چند بار اشاره کردن به نماز خواندن نادعلی چارگوشلی ، اثری از دین ( نه به صورت تمجید و نه تقبیح ) دیده نمی شود . هرچند روضه خوانی در خانه ی بابقلی بندار که از لحاظ شخصیتی فردی است که برای رسیدن به اهداف خود خون مردم را می مکد و یا خواندن نماز توسط نادعلی پس از عرق خوری تناقضاتی را گوشزد می کند ، ولی این جریان ها آنقدر نقش پررنگی ندارند که خواننده را درگیر کنند . نکته ای که دوست دارم در مورد شخصیت نادعلی اضافه کنم این است که شاید نادعلی در کشمکش زندگی و مرگ گرفتار شده است . با عرق خوری و مست کردن برای فرار از دردهای زندگی چاره می جوید و با نماز خواندن می خواهد ترس از مرگ را کمتر کند و به آرامش برسد . اما آنچه قابل گفتن است صحنه های پایانی داستان است که تداعی کننده ی حادثه ی عاشورا و امام حسین و یارانش است . چند نمونه از شباهتی هایی که از نگاه من گذشت : ✅ به اسارت گرفتن خانواده ی کلمیشی ✅ قهرمانانی که هرچند کنار رودخانه اند ، تشنه کشته می شوند . ✅ سر اجساد قهرمانان بریده می شود ✅ ودر یک صحنه پیش از آنکه زنان کلمیشی به اسارت گرفته شوند ، جهن خان سردار ، کودک گل محمد را که هنوز یک ساله هم نشده روی دست می گیرد و قصد دارد درون آتش تنور بیاندازد . و کودک به نوعی یادآور علی اصغر است . ✅ دفن اجساد بدون غسل و کفن اما اینکه چرا چنین صحنه هایی آفریده می شود که در ذهن مخاطب قیام عاشورا و امام حسین تداعی شود، چه دلیلی می تواند داشته باشد ؟ از نگاه من جناب دولت آبادی می خواهد یادآور شود که ایران هم قهرمانانی که برای آرمان هایشان از زندگی گذشته باشند، کم نداشته و شاید با ساختن قهرمانی ملی قصد دارد مردمی را که به واسطه ی دین از فرهنگ و اصالت خود دور شده اند را به جایگاه اصلی خود بازگرداند . آنچه در کلیدر دوست نداشتم : مورد اول : ماه درویش یکی از شخصیت های تقریبا پررنگ داستان است ! پس از آنکه شیرو ، ماه درویش را ترک کرد ، تا انتهای داستان مشتاق بودم تا از عاقبت این کارتر خبردار شوم اما متاسفانه هیچ نشانه ای از آن پیدا نکردم . احساس کردم برخلاف اینکه تمام جزئیات کتاب درست و به جا یادآوری می شوند ، ماه درویش به ناگاه فراموش می شود . مورد دوم : همانطور که میدانیم گل محمد قهرمان اصلی و واقعی این رمان است و از نقطه ای به بعد تمام شخصیت های اطراف گل محمد از جمله خان عمو و دو برادر گل محمد ، تمام و کمال گوش به فرمان گل محمد می شوند . در اصل درست ترین و معمولترین اتفاق هم برای قهرمان سازی همین است . اما موردی که از نظر من عجیب بود این است که شخصیت گل محمد از لحاظ تفکر و شجاعت آنقدر ها سرتر و برتر از بقیه نیست . شاید آقای دولت آبادی در بعضی قسمت ها اشتباهاتی برای بقیه ی شخصیت ها رقم می زند تا نقش گل محمد پررنگ تر شود ولی باز هم قبول بعضی رفتارها در برابر گل محمدبرای من سخت بود . البته در صفحات پایانی داستان انتخاب شجاعانه ی گل محمد و تفکر آزادمنشانه اش قابل تحسین است ولی درنهایت باز هم گل محمد تنها نیست و هیچکدام از قهرمانان کاری بجز این انجام نمی دهند . و مورد آخر : مربوط به کشتن "علی اکبر حاج پسند " پسر خاله ی گل محمد است . وقتی قهرمانان داستان از زندان فرار می کنند مستقیم به خانه ی حاج پسند می روند و او را می کشند چرا که در اصل او با آدم فروشی باعث گیر افتادن گل محمد شده بود . تا اینجای کار درست و مورد قبول ، ولی نکته ای که از نظر من قابل درک نبود این است که : مادر علی اکبر ( خاله ی گل محمد ) با آنکه عزادار پسرش است همان شب دستور می دهد گوسفندی سرمی برند و برای قاتلان پسرش شام تهیه میکند . گل محمد و همراهانش بعد از خوردن شام ، هم برای مقتول عزاداری می کنند و هم مقداری از اموال را به غارت می برند . شاید این رفتار قسمتی از فرهنگ آن زمان بوده است ولی برای من قابل قبول نبود . اما آنچه در کلیدر به شدت دوست داشتم : علاوه بر تمام نکاتی که از اولین پست" کلیدر نویسی" در وصف زیبایی این کتاب گفتم، یکی از بهترین اتفاقات در کلیدر خوانی، مردم شناسی از زبان اقای دولت آبادی بود که بخش مهمی از روایت را در برمی گرفت . عمده ی مردم شناسی از طریق دیالوگ هایی است که از زبان شخصیت ها می شنویم و آنچه بیشتر دوست داشتم این بود که : دیالوگ های این چنینی مختص شخصیت های مثبت داستان نبود . مثلا یکی از کارکترهای منفی عباسجان است . زمانی که تصمیم گرفته پدرش را بکشد دچار تحولی در درون خود می شود و ... * برشی از صفحه ی ۲۱۴۴صحبت های عباسجان با نادعلی — شاید شما تعجب کنی از حرف های من ، ارباب؛ اما به عقیده ی من بیشتر مردم ، بیشتر وقت ها دروغ می گویند . نه بیشتر مردم ، که همه ی مردم همه ی وقت دروغ می گویند ! فقط وقتهایی که تنها هستند ، ممکن است راست هم بگویند . اما به ندرت ! چون آدم وقتی تنها می شود ، تنهایی اش پر است از دروغ هایی که در میان جماعت و دیگران گفته بوده . حق هم دارند که دروغ بگویند ، ارباب؛ چون که حقیقت آدم را دیوانه می کند ! ....... یا آنچه از زبان سیدشرضا تربتی می خوانیم: ( شخصیتی که زمانی یاغی بوده ولی برای زنده ماندن از دولت تامین گرفته و حالا جزو افراد دولتی است که دستور قتل گل محمد را دارد . و این صحبت ها هم برای منصرف کردن گل محمد از تصمیم جنگ با دولت است وهم آگاه کردن گل محمد از رفتار و منش مردمی که به خاطر آنها جانش را به خطر انداخته است. چند صفحه ای که صحبتهای سیدشرضا نوشته شده بسیار قابل تامل است و این سوال پیش می آید که آیا با گذشت سالها از آن زمان و در دوره ای که ما هستیم رفتار مردم تغییری کرده ؟ - ... مردمی که تا بخواهی طمعکار هستند و در همان حال مثل مورچه ، به کمترین رزق و روزی قانعند . جماعتی ذلیل و دروغگو که امید و آرزوهایشان هم مثل خودشان ذلیل و کوچکند . اینجور آدمها مرد کارهای بزرگ نیستند . پیش پای پهلوان زانو می زنند ، پهلوان را می پرستند ، اما خودشان پهلوان نیستند . نمی توانند پهلوان باشند . اینست که همیشه ی خدا چشم و دهانشان باز است تا دیگری برایشان کاری بکند .... این جماعت ، این جماعتی که من میشناسم به دو چیز عادت کرده اند : نکبت و قدرت . نکبت را با قناعت تحمل می کنند و قدرت را با ترس و پرستش . پس دشمن نکبت و قدرت هم باید بتواند با تاریانه و قدرت با آنها سخن بگوید . ... همیشه ما به دنبال آن (قدرت) هستیم . چرا ؟ برای اینکه ما به خودمان ایمان نداریم ؛ ما خودمان را داخل آدم حساب نمی کنیم . اینکه دیگران ما را داخل آدم حساب نکنند یک چیز است ، اما اینکه ما خودمان را داخل آدم حساب نکنیم یک چیز دیگر است . ... در این دنیا از چکمه و سرنیزه می ترسد ، و در آن دنیا از آتش جهنم ! فقط می ترسد . برای همین ریشش را دمب گاوش گره زده و دنبال گاوش می رود ! گوش به من داری ! رعیت دنبال گاوش می رود ؛ یعنی که از گاوش پیروی می کند ! با دمب گاوش به همان یک لقمه زمین گره خورده و فقط حق دارد و می تواند به آسمان نگاه کند و دعای باران بخواند ! روی زمین اربابی کار می کند ؛ مثل ورزاو کار می کند تا شکم اربابش بیشتر پیه بیاورد ؛ .... و صحبت های بسیاری از این دست و از زبان شخصیت های مختلف که فقط با خواندن کلیدر می توان به درک آنچه از مردم شناسی گفته شد رسید . مورد بعدی در مردم شناسی : وقتی نام گل محمد به سر زبان ها می افتد، در یک بخش چند صفحه ای از کتاب ، دیالوگ هایی می خوانیم که گوینده هایش مشخص نیستند . در این قسمت حرفها و افسانه هایی در ستایش گل محمد می خوانیم . واقعیتِ آمیخته با تخیل و اغراق ، بت سازی از یک شخصیت در جامعه را نشان می دهد و در پایان کتاب ، باز بخشی به همین شکل ، به صورت دیالوگ های پراکنده از زبان مردمی که به اسم نمی شناسیم ، می خوانیم اما این بار برای شکستن همان بتی که ساخته اند و این صفحات به تنهایی حرف ها برای گفتن دارند . مردمی که قدرت تفکر و تشخیص از خود نداشته باشند همواره در هر دوره ای اینگونه اند .

کلیدر شرح مبارزه ی رعیتی به اسم گل محمد است با خان ها و ارباب ها که دست ظلم و چپاولشان بر گرده و سفرهء مردم روز به روز دراز تر می شود. این داستان در یکی از کم رونق ترین و خشک ترین مناطق ایران اتفاق می افتد جایی میان سبزوار، نیشاپور و قوچان. فضای داستان، فضای ملتهب سیاسی پس از جنگ جهانی دوم و بین سال های ۲۷-۱۳۲۵ و ترور ناکام محمدرضاشاه پهلوی است. کلیدر؛ شرح درد و غم، شادی و شوق، آرزو و آرزومندی، عشق و دل دادگی، ترس و طمع، دلاوری و جنگ آوری، مبارزه و آزادی خواهی است. کلیدر یک رمان نیست که فقط شما را سرگرم کند. با کلیدر می توان زندگی کرد، می توان بزرگ شد. کسی که کلیدر را بخواند قطعا باسوادتر خواهد شد

کیف کردم....لذت بردم....از توصیفات زیبای این کتاب که حس هم زیستی رو در لحظه و در موقعیت با هر کاراکتر در من بوجود میاورد، تا تاریخی که دم به دم میرفت که زندش کنه. توصیفات زیبای حس نفرت ،حس حسادت،حس اسارت، حس کم ارزشی و حس ارزشمند بودن و ... که من رو در دونه به دونه کاراکتر ها میگذاشت، که با اونها متنفر میشدم، حسود میشدم، اسیر میشدم، کم ارزش میشدم و ارزشمند بودم. ای کتاب ما رو با دنیای اون روزهای ایران عجین میکنه و زندگی مردم ایلیاتی و روستایی و زندگی ارباب رعیتی رو برامون به تصویر میکشه. محوریت اصلی داستان درسته، قهرمان داستان وجود داشته، اما بعضی عناصر داستان و واقعیت ها ساخته ذهن دولت آبادیه. من در حین مطالعه کامنت ها رو خوندم و داستان برام اسپویل شد... لطفا شما تا تمام نکردین کامنت ها رو نخونین.

باسلام به همه عزیزان دل که این کتاب کسانی که خوندن عرض ادب وخسته نباشید میگم بنده رضا غفاری هستم یکی ازنوادگان محمد خان کلمیشی که درروستای مابین سبزوار نیشابور بنام سوزنده میباشد که حتی پسر خان که همین ۱ سال درگذشت که پدربزرگ بنده میباشد و بنده از عزیزان دلی که وقت گذاشتن این کتاب خوندن ممنونم فقط میتونم بگم خیلی ممنونم ازتون خیلی ممنونم اقای دولت ابادی عزیز که امدی وقت گذاشتی این داستان باان قلم زیبایت برروی برگ اوردی فقط میتوانم ازتک تک شما عزیزان تشکر کنم

کتاب متن جذابی داره که تورو مجبور به ادامه و همراهی قهرمانان ،و همزاد پنداری با اونها میکنه، اما درخیلی موارد توضیحات اضافه ایی داده میشه که نبودنش هم اشکالی نداشت، که این قضیه از فصل هفتم و هشتم بیشتر و در نهم به نهایت میرسه فیدیبو اگر اصطلاحات و کلمات محلی را در زیر همان صفحه توضیح میداد خیلی راحتتر بود البته این کتاب به من ثابت کرد که تاریخ همیشه در حال تکرار هست

واقعا لقب آقای نویسنده برازنده آقای دولت‌آبادیه، با شروع جلد نهم یه غمی تو دل آدم میاد که کتاب داره تموم میشه، من همین الان تموم کردم کتابو ولی مطمئنم از اون کتاباییه که تا مدتها تو حال و هواش میمونم. با خوندن کتاب تک تک جزئیات داستان و شخصیت‌هاش مثل یه فیلم از نظر آدم میگذره بس که همه چیز خوب و شفاف و کامل به تصویر کشیده شده

ترس پنهان شده در اندیشه بشر در این کتاب چه باشکوه به تحریر درآمده و آنجا که آزادی خواهی گل محمد از همین ترس خفته در اندیشه مردم شکست میخوره نه از حکومت وقتش به اوج می رسد ...کاش دولت آبادی ها جایی در رسانه و آموزش ما داشتند.

بی نظیر بود ،فوق العاده زیبا و دلنشین اونقدر جذاب که متوجه نشدم چطوری به این راحتی پنج جلد که نزدیک ده هزار صفحه میشد رو خوندم و لذت بردم واقعااااااا لذت بردم ،آقای دولت آبادی بزرگوار و هنرمند بینهایت سپاسگزارم ??❤ پیشنهاد میکنم که حتما حتما حتما بخونید چون بینهایت ارزشمنده این هنر ????

از لحاظ غنای ادبی به این میگن "کتاب"...

عااااااااااااالی شخصیت ها با وجود تعداد بسیارشون هر کدوم جداگانه و دقیق به خواننده شناسونده میشه طوریکه خواننده از زیر و بم تمام شخصیت های داستان خبر داره جمله های پربار وپرمعنا و فضای عاشقانه با تم قهرمانانه ایرانی که فوق العادس استاد دولت ابادی شاهکار خلق کردند